1914

HÜSEYİN CAHİT YALÇIN’IN 1946 TARİHLİ RAPORU ve BASIN TARİHİMİZDEKİ ÖNEM

Türkiye’de yaklaşık 200 yıllık bir geçmişi bulunan basının, kurumsal bir yapı kazanması, Cumhuriyet sonrası dönemde gerçekleşmiştir. 25 Temmuz 1931 tarih ve 1881 sayılı Basın Kanunu ile basının kurumsal bir statü kazanmasında ilk önemli adım atılmıştır. 1923’ten 1950’ye kadar süren tek parti iktidarında basın-iktidar ilişkileri mevcut kanun üzerinden yürütülmüş ancak II. Dünya Savaşı sonrası değişen dünya konjonktürü ve Türkiye’nin Batı bloğunda yer alma çabaları, mevcut hükümetin demokratikleşme yolunda adımlar atmasını zorunlu kılmıştır. Bu çerçevede basın sahasında da çeşitli düzenlemelerin yapılması gündeme gelmiş ve dönemin hükümeti Hüseyin Cahit Yalçın’ı incelemeler yapmak üzere Avrupa’ya göndermiştir. Basın Birliği Başkanı Hüseyin Cahit Yalçın İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya ve Danimarka’da çeşitli gözlem ve incelemelerde bulunarak bir rapor hazırlamıştır. Bu çalışmada Hüseyin Cahit Yalçın’ın 1946 tarihli raporu merkeze alınarak raporun 1946 ve sonraki yıllarda yapılan basınla ilgili düzenlemelere etkileri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonunda basın rejimimizin demokratikleşmesi yolunda dikkate değer adımların atıldığı 1946 ve 1950 tarihli düzenlemelerde, Hüseyin Cahit Yalçın’ın 1946 tarihli raporunun da önemli izlerinin bulunduğunu ifade etmek mümkündür.

HÜSEYİN CAHİT YALÇIN’S REPORT DATED 1946 AND IT’S IMPORTANCE IN OUR PRESS HISTORY

The press, which has a history of about 200 years in Turkey, gains an institutional structure in the post-Republic period. With the press law dated July 25, 1931, and numbered 1881, the first important step was taken for the press to gain an institutional status. Press-power relations in the Single Party government, which lasted from 1923 to 1950, were carried out through the existing law but changing world situation after World War II and Turkey's involvement in the Western block has required the efforts of the present government to take steps towards democratization. Within this framework, various arrangements were made in the press field, and the government of the period sent Hüseyin Cahit Yalçın to Europe for investigations. Press Association President Hüseyin Cahit Yalçın prepared a report by making various observations and inspections in England, France, Greece, Italy and Denmark. It is possible to state that the sending of Hüseyin Cahit Yalçın abroad and the report he prepared impacted the necessary arrangements made in the press field in 1946 and the democratization of our press regime.

PDF

___

ALEMDAR, Korkmaz (2017), “Tek Parti Yıllarının İletişim Politikaları 1920- 1950”, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün-Bugün-Yarın Cilt I içinde, editör: Korkmaz Alemdar, 32-40. Ankara, Gazeteciler Cemiyeti.
AYDIN, Hakan (2010), “Cemiyet-i Matbuat-ı Osmaniye: Kuruluşu ve Basında Tartışmalar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 27.
AZMAN, Ayşe (1994), “Türk Basınında Siyasi Bir Gazeteci Hüseyin Cahit Yalçın”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi SBE. Basın Rejimi ve Basın Teşkilatı Kanunlarında İnceleme Yapmak İçin Avrupa Ülkelerine Gönderilecek Hüseyin Cahit Yalçın’a Yevmiye ve Yolluk Verilmesi, Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, CA, YN.110.10.19.
BÜYÜKBAKKAL, Güven ve BÜYÜKBAKKAL Ceyda Ilgaz (2015), “Türkiye’de Basın-İktidar İlişkileri Bağlamında 1946-1960 Dönemi”, 1946’dan Günümüze Medya ve Siyaset içinde, editör: Tolga Yazıcı, 73-89, Kocaeli, Volga Yayıncılık.
ÇAKIR, Hamza (2002), Osmanlı’da Basın-İktidar İlişkileri, Ankara, Siyasal Kitabevi.
ÇAKIR, Hamza ve YAVALAR, Deniz Elif (2017), “Demokrat Parti İktidarı ve Basın”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (3).
DEMİR, Vedat (1994), “Basın Tarihimizde Kanunla Kurulan Bir Mecburi Meslek Kuruluşu Türk Basın Birliği, Kuruluşu Faaliyetleri ve Kapanışındaki Nedenler”, Marmara İletişim Dergisi, 8. Fransız, Belçika ve İsviçre Basın Mevzuatı İle Türk Basınının Karşılaştırılması, Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, CA, 30.1.0.0.,YN.128.834.13.
GÜZ, Nurettin (1998), “Tek Partili Yönetimde Basın”, Yeni Türkiye, 23(24). GÜZ, Nurettin (2000), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Basın Özgürlüğü ve Basın Özgürlüğü Tartışmaları”, Ulusal İletişim Sempozyumu No:1. A.Ü. İletişim Fakültesi- G.Ü. İletişim Fakültesi, 3-5 Mayıs 2000.
İNUĞUR, Nuri (1982), Basın ve Yayın Tarihi, İstanbul, Çağlayan Basımevi.
KABACALI, Alpay (1994), Türk Basınında Demokrasi, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
KILIÇ, Neslihan (2019), “Abdurrahman Velid Ebüzziya Dönemi ve Gazeteciliği”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi SBE.
KOÇ, Ceyhan (2006), Tek Parti Döneminde Basın İktidar İlişkileri (1929- 1938), Ankara, Siyasal Kitabevi.
KOLOĞLU, Orhan (2006), Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul, Pozitif Yayınları.
ODYAKMAZ, Necla (2012), “Cumhuriyet Döneminde Anayasal Düzenlemeler ve Basın Özgürlüğü”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 17.
ÖZKORKUT, Nevin (2002), “Basın Özgürlüğü ve Osmanlı Devleti’ndeki Görünümü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 51 (3). Tanin Gazetesi, 1946 Koleksiyonu.
TBMM. t.y. “TBMM 1924 Anayasası.” Erişim Tarihi: 15.05.2020. https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa24.htm
TBMM Tutanak Dergisi, 13.06.1946, Cilt: 24.
TBMM Tutanak Dergisi, 20.09.1946, Cilt: 1.
TOPUZ, Hıfzı (2003), II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul, Remzi Kitabevi.
YILDIRIM, Özlem (2018), “İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Türk Basınında Mihver Taraftarlığı ve Hükümetin Bakışı”, Türk Basın Tarihi Cilt III içinde, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1705-1754.
YILDIZ, Nuran (1996), “Demokrat Parti İktidarı (1950-1960) ve Basın”, AÜSBFD, 51.