Yirminci Asra Girerken Rusya ve Rusların Türklere Yaklaşımı

Yirminci asra girerken Çarlık Rusya dünyanın en büyük devletlerinden biridir. Aşırı merkeziyetçiliği, yayılmacı emelleri ve modernleşme çabaları dikkate değerdir. Hanedanın kutsal ve dokunulmazlığına dayalı mutlakıyet idaresi, farklı milletleri asimile ederek Ruslaştırma politikaları ve Ortodoksluğun tüm Rus tebaa için tek din yapılması gayretleri resmî çevrelerin ve çarlık hükümetinin ana hedefleriydi. Ancak, batıdaki devrimci ve değişimci çevrelerden etkilenen, Rusya'daki ekonomik, sosyal ve kültürel geriliğin sıkıntılarından bıkan geniş Rus kütleleri merkezi hükümetin aksine farklı arayışlar içerisindeydi. Rusya bir yandan dış ilişkilerde yayılmacı büyük devlet anlayışı sergilerken, diğer taraftan içeriden gittikçe artan ayrılıkçı ve devrimci çevrelerin baskısına maruz kalmaktaydı. Böylece yirminci yüzyıla, geniş topraklar üzerinde hâkimiyet kurmuş olan Rusya, eski kurumlarının varlığını sürdürme çabası ile devrimci çevrelerin arzuladığı düzen anlayışının çatıştığı kargaşa ortamında girmiştir. Rusların Türklere yönelik geleneksel davranışları yirminci asır başlarında da devam etmektedir. Osmanlı Devletini bölüp parçalama ve stratejik yönden önem verdikleri yerlere sahip olma politikalarını sürdürürken, Rusya içerisindeki Türklerin asimile edilmesine çalışmakta, onlara medeniyette, kültürel gelişmede ve aydınlanma yolunda yeterli destek vermeyerek geri bırakmaktaydı. Tüm olumsuz durumlara rağmen imparatorluktaki Türkler kültürel gelişimleri ve siyasî haklar için mücadele ediyorlardı.

Russia at the Start of the Twentieth Century and the Russian Approach toward Turks

Tsarist Russia was one of the biggest states in the world at the start of the twentieth century. Its extremely centralist character, expansionist goals and modernization efforts were worthy of mention. The continuation of autocratic rule based on the ruling family's sacred and untouchable character, the assimilation of different nations in the service of Russianization, and the intention to convert all Russian subjects to the Orthodox religion were the major aims of official circles and the tsarist government. However, a large number of pro-change Russian peoples, on whom western revolutionists had had significant effects, were in search of a path different from that of the central government. While Russia was pursuing an expansionist big state mentality in international politics, internal separatist and revolutionist movements increasingly harassed it. Thus, Russia, which had established its rule over large territories, entered the twentieth century in a chaotic environment in which traditional institutions were quarrelling against a new order desired by revolutionist circles. Traditional Russian manners towards the Turks continued at the start of the twentieth century. Russia maintained its policy of dividing and annexing strategically important regions of the Ottoman Empire. It tried at the same time to assimilate the Turks living within Russia and hinder their development on the road toward civilization, culture and enlightenment. Despite all difficulties, the Turks living within the Empire struggled for opportunities for cultural development and political rights.

PDF

___

Adams, Arthur E. (1965). "The Official-Conservatives: Pobedonostsev; Preserve the Autocratic System and Its Institutions". Imperial Russia After 1861: Peaceful Modernization or Revolution? Boston: D. C. Heath and Company.

-(1965). Imperial Russia After 1861: Peaceful Modernization or Revolution? Dallas: D. C. Heath and Company.

Armaoğlu, Fahir (1999). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1789-1914. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Ascher, Abraham (2004). Revolution of 1905: A Short History. California: Stanford University Press.

Barton, James L. (1918). "The Ottoman Empire and the War". Journal of Race De- velopment 9 (1): 1-15.

Berlin, Sir Isaiah (1965). "The Populist' Moral Condemnation of Russia's Political and Social Systems". Imperial Russia After 1861: Peaceful Modernization or Revo- lution? Boston: D. C. Heath and Company. 1-18.

Calchas (1901), "Russia and Her Problem" Fortnightly Review 69 (414): 1031-1044.

-(1901), "Russia and Her Problem" Fortnightly Review 70 (415): 124-138.

Curayeva, Barınçay (2002). "İsmail Gaspıralı ve Türkistan Ceditçi Hareketi". Türkler. C. 18. Ankara: Yeni Türkiye Yay.

Devlet, Nadir (1999). Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi, 1905-1917. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Esler, Anthony (1992). The Human Venture: A World History from Prehistory to the Present. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.

Eudin, Xenia Joukoff (1943). "Soviet National Minority Policies 1918-1912". Sla- vonic and East European Review 21 (2): 31-55.

Faroqhi, Suraiya (2005). Ottoman Empire and World Around It. New York: I. B. Tauris & Company Ltd.

Fulbrook, Mary (1990). A Concise History of Germany. London: Cambridge Univer- sity Press.

Futrell, M. (1979). "Dostoyevsky and Islam (and Chokan Valikhanov)". Slavonic and East European Review 57 (1): 16-31.

Green, Barbara B. (1994). Dynamics of Russian Politics: A Short History. Green- wood Publishing Group.

Halpern, A. J. (1954). "The Revolution of 1905: Tsarist Russia in Decline." History Today 4 (2): 102-107.

Hayit, Baymirza (2004). Milli Türkistan Hürriyet Dâvası. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.

-(1995). Türkistan Devletlerinin Millî Mücadeleleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Hobsbawm, E. J. (1962). The Age of Revolution: Europe 1789-1848. London: Wei- denfeld and Nicolson.

Jelavich, Barbara (1964). A Century of Russian Foreign Policy, 1814-1914. New York: J. B. Lippincott Company.

Kohn, Hans (1957). Basic History of Modern Russia. New York: D. Van Nostrand Company.

Kurat, Akdes Nimet (1993). Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Merriman, John (1996). A History of Modern Europe: From the Renaissance to the Present. London: W. W. Norton and Company.

Miller, Alexei (2004). İmperial Rule. Budapest: Central European University.

Morrison, J. D. (1968). "Katkov and Panslavism". Slavonic and East European Re- view 46 (107) July: 422-441.

Moynahan, Brian (1994). The Russian Century. New York: Random House.

Neil, Thomas P. (1970). Modern Europe: A Popular History. New York: Doubleday & Company.

Perrie, Maureen (Autumn 1977). "The Russian Peasantry in 1907-1908. History Workshop 4: 171-191.

Pipes, Richard (1955). "Muslims of Soviet Central Asia: Trends and Prospects". Mid- dle East Journal 9: 147-162.

Polunov, Aleksander (2005). Russia in the Nineteenth Century: Autocracy, Reform and Social Change, 1814-1914. London: M. E. Sharpe Inc.

Preobrazhenskii, Nikolai (2006). "Little-known Aspects of the Russian Revolution of 1905". Critique: Journal of Social Theory 34: 3, 293-314.

Ralph, Julian (1898). "The Czar's People". Harper's New Monthly Magazine 97 (577): 2-24.

Rudhart, Aleksander (1986). 20th Century Europe. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

Sabol, Steven (2002). "Orta Asya'da Rus-İngiliz Rekabeti". Türkler. Çev. Nasuh Uslu C.18. Ankara: Yeni Türkiye Yay.

Saray, Mehmet (2003). The Russian, British, Chinese and Ottoman Rivalry in Turke- stan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Seton-Watson, Hugh (1967). The Russian Empire 1801-1917. Oxford: Clarendon Press.

Skrine, F. H. (1900). "Russia in Central Asia". Journal of the Society of Arts. 1 June: 566-568.

Strakhovsky, Leonid I. (1965). "Stolypin: To Save the Crown Suppress Revolutionar- ies and Create Individual Peasant Landowners". Imperial Russia After 1861: Peaceful Modernization or Revolution?. Boston: D. C. Heath and Company.

"The Growth of Industrialism in Russia". Speaker. July 1902 The Times. 8 Mart 1882.

Togan, Zeki Velidi (1947). Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi. İstanbul: En- derun Kitabevi.

Uçarol, Rifat (2000). Siyasi Tarih, 1789-1999. İstanbul: Filiz Kitabevi.

Ülken, Hilmi Ziya (1992). Türkiye Çağdaş Düşünce Tarihi. İstanbul: Ülken Yay.

Vucinich, Wayne S. (1955). "Russia and the Near and Middle East". Current History 28 (162): 80-88.

Witte, Sergei (1965). Imperial Russia After 1861: Peaceful Modernization or Revolu- tion? Boston: D. C. Heath and Company.

Wolf, John B. (1969). "Islam in the Soviet Union". Current History 56 (331): 161- 165.

Wheeler, Geoffrey (1975). "The Russian Presence in Central Asia". Canadian Sla- vonic Papers 17: 188-201.

(1966). The Peoples of Soviet Central Asia. Chester Springs: Dufour Edi- tions.

Yakubovskiy, A. (1992). Altın Ordu ve Çöküşü. Çev. Hasan Eren. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Yetişgin, Memet (2000). The Times of London, Russian Expansion into Central Asia, 1850-1900. Doktora Tezi. Lubbock: Texas Tech University.

-(2007). "Rusların Türk Toprakları Üzerinde Yayılmasının Sebepler Üzerine Bazı Düşünceler". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 16: 671-702.

-(2004). "Russia's Ruthless Behaviors against the Turkmens During Russian Invasions in Central Asia". Türk Dünyası Araştırmaları 149: 223-240.