Water-related Tales and Beliefs in Muğla

Sözlü kültürün en önemli temalarından birisi olan su, gündelik yaşam için elzemdir. Çeşitli milletlerde su, ba-zen kutsal, gizemli bir varlık olarak görülür, tüm pislikleri ve kötülükleri temizler, bazen de yıkıcıdır. Bu çalışmada, Türkiye'nin Muğla bölgesinde, henüz yazıya geçirilme-miş, fakat sözlü kültürde önemli bir yer tutan, kaynak şahısların hafızalarında arşivlenen, suyla ilgili anlatılar ve inançlar ele alınmaktadır. Çalışma, üç ana başlık altında incelenmektedir. İlk bölümde, suya kültür bağlamında -dünyada ve Türklerde olmak üzere- genel bir bakış ya-pılmıştır. İkinci bölümde, Muğla bölgesinde, yaşanmış gizemli olaylar, subaşlarındaki erenlerin türbeleri ve ef-saneleşmiş suları kapsayan suyla ilgili anlatılar üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise Muğla bölgesinde, sözlü kültürde, suyla ilgili genel inançlara değinilmiştir

Türkiye/Muğla Yöresinde Suyla İlgili Anlatılar ve İnançlar

Water, necessary for survival and essential for everyday life, is one of the most important themes of oral culture. In various cultures it sometimes appears in folklore as an entity that is sacred and mysterious, as one that cleans away dirt and evil, and sometimes as something destructive. This article examines the water-related tales and beliefs from the Muğla region of Turkey that have an important part in the oral culture of the region but are not yet recorded in written form. The study, based primarily on the compilation method, is presented under three main headings. The first section gives an overview of water in the context of local culture. The second section describes actual mysterious water-related events and legends, and tales about the tombs of Saints at water sources. The third section describes general water-related beliefs from the oral culture of the Muğla region

PDF

___

Agizza, Rosa (2001). Antik Yunan'da Mitoloji Masallar ve Söylenceler. Çev. Z. Zühre İlkgelen. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yay.
Akar, Ali (2006). Muğla Ağızları (2. Basım). Muğla: Muğla Üni. Yay.
Akman, Eyüp (2002). "Türk ve Dünya Kültüründeki Su Kültü Üzerine Düşünceler" Kastamonu Eğitim Dergisi 10/1: 1-10.
Akpınar, Turgut (1985). "Eski ve Bugünkü Türklerde Su Kültü ve Adetler". Tarih ve Toplum Dergisi 49: 30-39.
Altman, Nathaniel (2002). The Spiritual Source of Life Sacred Water, Published by
Hiddenspring/USA. http://books.google.com.tr/books [Erişim Tarihi: 14. 07. 2014.]
Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü -II (Dictionnaire des Mythologies) (2000). Der. Yves Bonnefoy. Türkçe Baskıyı Yayına Hazırlayan: Levent Yılmaz. İstanbul: Dost Kitabevi Yay.
Aristotales (1996). Metafizik. Çev. A. Arslan. İstanbul: Sosyal Yay.
Banarli, Nihat S. (1987). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. C.1. İstanbul: MEB Yay.
Bayat, Fuzuli (2007). Türk Mitolojik Sistemi. C. 2. İstanbul: Ötüken Yay.
Bayer, Massen and Stuart Kevin (1992). "Mongol Creation Stories: Man, Mongol Tribes the Natural World and Mongol Deities." Asian Folklore Studies 51/2: 323-334.
Beseliev, Veselin (1935). "Proto Bulgarların Dini (Religion of Proto Bulgarians)". Çev. Türker Acaroğlu. Belleten 34: 3476-3478.
Boratav, Pertev N. (1994). 100 Soruda Türk Folklor. İstanbul: Gerçek Yay.
Bugiene, Lina (1999). Mythical Images of Water in Lithuanian Legends and Folk-Beliefs. Ph. D. Thesis. Folklore Studies series.
Çobanoğlu, Özkul. (1993). "Türk Kültür Tarihinde Su Kültü". Türk Kültürü 361: 288-295.
_________, (2003). Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları. Ankara: Akçağ Yay.
Diogenes, Laertios (2004). Ünlü filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çev. C.
Şentuna. İstanbul: YKY.
Eberhard, Wolfram (1942). Çin'in Şimâl Komşuları. Ankara: TTK Yay.
_______, (1947). Çin Tarihi. Ankara: TTK Yay.
Eliade, Mircea (2003). "Sular ve su simgeleri." Dinler Tarihine Giriş. Çev. Lale Arslan. İstanbul: Kabalcı Yay.
Erdemir, Hatice Palaz (2011). "Eski Türklerde Su ve Su Ulaşımı". Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 6/2: 819-836.
Ergin, Muharrem (1989). Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yay.
_____, (1991). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yay.
Esin, Emel (1979). Türk Kozmolojisi (İlk Devir Üzerine Araştırmalar). İstanbul: İst. Üni. Edebiyat Fak. Yay.
Filizok, Rıza (1973). "Kültür Bölümü". Cumhuriyetin 50. yılında Mugla/1973 il yıllığı. İzmir: Ticaret Matbaacılık. 185-186.
Gökbel, Ahmet (2007). Anadolu'da Varsak Türkmenleri. Ankara: AKM Yay.
Gömeç, Saadettin (2011). Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü. Ankara: Akçağ Yay.
Hahn, Hans Peter, Karlheinz Cless, Richard Wilk, Wolfram Laube and Jens Soentgen (eds.) (2012). People at the Well: Kinds, Usages and Meanings of Water in a Global Perspective. "Water Magic" (Richard Wilk): 126,145, "Consumpation and production: Changing perceptions of water in northern Ghana" (Wolfram Laube): 145,152. Campus Verlag Gmblt. Frankfurt -on -main/Germany. http://books.google. com.tr/books [ErişimTarihi:14.07.2014]
Hart, Vastrik Ergo (1999). "The Waters and Water Spirits in Votian Folk Beliefs". Folklore 4 (12): 6-37.
Hesiodos (1991). Theogonia. Çev. S. Eyuboğlu ve A. Erhat. Ankara: TTK Yay.
Irwin, Lee (1990). "In Many Ways, the Feminine Principle is Regarded in Chinese Mythology as Fluid, Spontaneous, Flowing Power also Aptly Symbolized by its Associations with Water." Asian Folklore Studies 49: 53-68.
İnan, Abdülkadir (1987). "Türklerde Su Kültü İle İlgili Gelenekler."Makaleler ve İncelemeler. C. 1. Ankara: TTK Yay. 491-495.
_____(1991). " Türk Boylarında Dağ, Ağaç (Orman) ve Pınar Kültü."Makaleler ve İncelemeler. C. II. Ankara: TTK Yay. 253-259.
Kalafat, Yaşar (1995). Doğu Anadolu'da Eski Türk İnançlarının İzleri. Genişletilmiş 2.Basım. Ankara: AKD ve TYK Atatürk Kültür Merkezi Yay.
______, (2002). Balkanlardan Uluğ Türkistan'a Türk Halk İnançları I (Hazara, Karakalpak, Karapapağ, Dağıstan, Nogay, Kabartay, Karaçay, Karay, Ahıska, Bulgar, Gagauz, Başkurt, Çuvaş, Altay, Kazak, Tatar Türkleri. Ankara: Kültür Bak. Yay.
Kalanov, Komil and Antonio Alanso (2008). "Sacred Places and 'Folk Islam' in Central Asia." Institute of Culture of Tashkent Universidad CEU- San Pablo UNISCI Discussion Papers. Nº 17 (Mayo / May 2008). ISSN 1696-2206. https://revistas.ucm.es/index.php. Erişim Tarihi: 14. 07. 2014.
Kasak, Enn (2000). "Ancient astrology as a common root for science and pseudoscience". Folklore 15: 83-104.
Korom, Frank J. (2000). "Holy Cow The Apotheosis of Zebu, or Why the Cow Is Sacred in Hinduism". Asian Folklore Studies 59/2: 181-203.
Kozanoglu, Tahsin M. (1994). Yunan Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yay.
Muğla İl Yıllığı (Muğla Province Yearbook) (1973). 19.
Ocak, Ahmet Yaşar (1988). "Ab-ı Hayat." İslâm Ansiklopedisi. C. 1. İstanbul: TDV Yay. 1-3.
____, (2007). Alevî ve Bektâşî İnançlarının İslâm Öncesi Temelleri. İstanbul:İletişim Yay.
Oguz, M. Öcal (1998). "Mitoloji ve Ural Batır Destanında Başlangıçtaki Sonsuz Su." Milli Folklor 10 (38): 22-25.
Ögel, Bahaeddin (1995)."Kaynaklar ve Açıklamaları ile Destanlar". Türk Mitolojisi. C.II. Ankara: TTK Yay. 360-458.
Özic, Nevin (2000). Ula - Gökova- Akyaka Folkloru/Muğla. Samsun: Furkan Ofset.
Önal, M. Naci (2003). "Dağ Kültü, Eren Kültü ve Şenliklerinin Muğla'daki Yansımaları". Bilig 25: 99-124.
_____ (2005). Muğla Efsaneleri, Araştırma-İnceleme. Muğla: Muğla Üni. Yay. Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. C. I-II. Ankara: Akçağ Yay.
Radloff, Wilheim (1976). Sibirya'dan Seçmeler. Çev. A. Temir. Ankara: Kültür Bak. Yay.
R?kkum, Arne (2006). Nature, Ritual, and Society in Japan's Ryukyu Islands. Routledge, USA/Canada. http://books.google.com.tr/books. [Erişim Tarihi: 14. 07. 2014.]
Roux, Jean Paul (1999). Eski Çağ ve Orta Çağda Altay Türklerinde Ölüm. Çev. Aykut Kazancıgil. İstanbul: Kabalcı Yay.
Sakaoğlu, Saim (1992). Efsane Araştırmaları. Konya: Selçuk Üni. Yay.
Seyidoğlu, Bilge (1985). Erzurum Efsaneleri. Ankara: Kültür Bak. Yay.
Türkan, Kadriye (2012). "Türk Dünyası Masallarında Su Kültü." Millî Folklor 24 (93): 135-148.
Türkmen, Fikret (1991). "Batı Anadolu'da Doğumdan Ölüme Bazı İnanmalar Üzerine". Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi VI: 2-7.
______, (2013). "Yer, Yer Değilken; Su, Su İdi (Her Şey Su İdi)". Geleneksel Türk Sanatında ve Edebiyatımızda Su. Ed. Nurettin Demir. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi Aski Genel Müdürlüğü Yay. 13-23.
Yalili, Koray (1991). Her yönüyle İlçemiz/Ortaca. Muğla: Hamle Mat.
Yugusheva, Nadya (2001). "Altaylarda Kamlık (Şamanizm) İnancı ve Anadolu'daki Yansımaları". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi I (590): 201-210