Organ adları temelinde Kırgızistan yer adlarında ölü deyim aktarmaları ve bunların yer adlarında kullanılışları

Kırgızistan yer adlarının kuruluşunda organ adlarına (mikrokozmonimler) dayalı ölü deyim aktarması (metafor) dikkat çekici bir yer tutmaktadır. Kırgızistan yer adlarında bu türden ölü deyim aktarmalarında 58 organ adının kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunlardan 52’si insana ait organ adları iken 6’sı hayvanlara aittir. Kaynak (organ adı) ile hedef (organ adının kullanıldığı obje) arasındaki semantik geçişte,kimi zaman organın vücuttaki konumu etken olurken kimi zaman organın görünüşü kimi zaman da her ikisinin birden belirleyici olduğu anlaşılmaktadır. Pek çoğu basit bir kişileştirmeden (teşhis) ziyade, artık tamamen kalıplaşarak kendine özgü bir anlam dairesi kazanmış olan bu organ adları, coğrafî terim niteliği kazanmış olduklarından bunların sözlüklere dahil edilmesi uygun olacaktır.

PDF

___

Abduldayev, E. ve D. İsayev (1969). Kırgız tilinin tüşündürmö sözdügü. Frunze: Kırgız SSR İlimder Akademiyası Til Cana Adabiyat İnstitutu.

Aksan, Doğan (1998). Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yay.

(1999). Anlam Bilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: TDK Yay.

Barataliyev, Ö., M. Düyşönakunov ve T. Mambetcunuşov (2004). Kırgızstandagı cersuu atalıştarının sözdügü. Bişkek: Mamlekettik Til Cana Entsiklopediyalık Borboru.

Yudahin, Konstantin K. (1965). Kirgizsko-Russkiy slovar’ I-II. Moskva: İzdatelstva Sovyetskaya Entsiklopediya.

Konkobayev, Kadirali (1980). Toponimiya yujnoy kirgizii. Frunze: İlim.

İsayev, D. İ. ve diğer. (1962). Kırgızstandagı geografiyalık attardın Sözdügü (Slovar’ Geografiçeskih Nazvaniy Kirgizii). Frunze: Nauka.

İsayev, D. (1977). Cer-suu attarının sırı. Frunze: Mektep Basması.

Murzayev, E. M. (1984). Narodnıh geografiçeskih terminov. Moskva: İzdatel’stvo Mısl.

Nadelyayev, V. M. vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar. Leningrad: Nauka.

Sevortyan, Edvard V. (1978). Etimologiçeskiy slovar’ tyurkskih yazıkov “B”. Moskva: İzdatel’stvo Nauka.

(1980). Etimologiçeskiy slovar’ tyurkskih yazıkov “V”, “G”, “D”. Moskva: İzdatel’stvo Nauka.

Şahin, İbrahim (2006). Eski Türkçe Dönemi (VI-XI. Yüzyıl) Temel Eserlerinde Geçen Yer Adları. Doktora Tezi. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi.

The Redhause English-Turkish Dictionary (2006). İstanbul: Sev Matbacılık ve Yay.

Umurzakov, S. U. vd. (1988). Slovar’ geografiçeskih nazvaniy kirgizskoy SSR. Frunze: İlim.