Mahtumkulu'nun Şiirlerinde Mert ve Namert Tipi

Şair ve yazarlar sözcüklere sözlük anlamlarının dışında yeni anlamlar katar. Mert ve namert de sözlük anlamlarına ilave olarak edebiyatımızda farklı anlamlar kazanmış ve sembol haline gelmiş kelimelerdendir. Özellikle Türkmen sahası şairleri iyi insan ile kötü insanın mukayesesini yaparken mert ve namert kelimelerinden sıkça yararlanmıştır. Başta Türkmenlerin büyük şairi Mahtumkulu olmak üzere birçok Türkmen şairi iyi insanın vasıflarını ve kötü insanın zaaflarını ortaya koyarken, düşüncelerini mert ve namert kelimeleri ile mısralara işlemiştir. Dolayısıyla bu kelimeler ile "ideal Türkmen tipini" ortaya koymuşlardır. Çalışmada, Mahtumkulu'nun şiir dünyasındaki mert ve namert tipinin vasıfları gösterilmiş ve bu kelimelerin bir sembol olarak kullanımı ortaya konulmuştur.

The Characteristics of the Mert and theNamert in the Poems by Mahtumkulu

Poet and authors ascribe new meanings to words different from their denotative meanings. The words mert and namert have also been attributed additional meanings to their existent denotative meanings in our literature. Especially the poets in Turkmen area have highly made use of these words while comparing the good and evil person. Just like the prominent Turkmen poet Mahtumkulu, a lot of Turkmen poets, while revealing the qualities of a good man and the weaknesses of an evil person, have put their ideas into lines using the words brave mert and namert. Therefore, they introduced the ideal Turkmen characteristics with these words. In the present study, the characteristics of the mert and namert in the poetic world of Mahtumkulu are presented and the use of these words symbolically is displayed.

PDF

___

Çelepi, Mehmet Surur (2016). "Anadolu'da Toplumsal Kimliğin İnşası ve Dede Korkut Boylarındaki Bireyin Tekâmülü". Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 25: 65-91.

Ekici, Metin (2004). Türk Dünyasında Köroğlu. Ankara: Akçağ Yay.

Köprülü, Fuat (2004). Saz Şairleri. Ankara: Akçağ Yay.

Sami, Şemsettin (1992). Kamus-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.

İnternet Kaynakları: http://www.tdk.gov.tr/ (E.T.02.07.2014) http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/11743,asikipdf.pdf. (E.T.05.06.2014) http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10904,xastaqasimpdf.pdf. (E.T.05.06.2014) http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10920,asiqelesgerpdf.pdf. (E.T.05.06.2014) http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/11735,seyitnazaripdf.pdf. (E.T.05.06.2014)

Türkmen Halk Nakılları (2005). Haz. Mırat Çarıyev. Aşgabat: Türkmenistan’ın Milli Medeniyet «Miras» Merkezi.

Türkmen Diliniñ Sözlügi (1962). Haz. M. Y. Hamzayev. Aşgabat: Türkmenistan Ilımlar Akademiyasınıñ Neşiryatı.

Sakaoğlu, Saim (1989). “Türk Saz Şiirine Genel Bir Bakış”. Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı III: 192-193.

Zelili Saylanan Eserler (1982). Haz. M. Övezgeldiyev. Aşgabat: Türkmenistan Neşiryatı.

Magtımgulı – Eserler Yıgındısı I-II (2013). Haz. Annagurban Aşırov. Türkmenistanıñ Ilımlar Akademiyası Milli Golyazmaları Instıtutı. Aşgabat: Ilım Neşiryatı.

Karaman, Ahmet (2011). Lutpulla Mutellip’in Eserleri. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.

Günay, Umay (1999). Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni Bildirileri. Haz. Alev Kahya Birgül ve Aysu Şimşek Canpolat. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay.

Erdem, Melek (2012). “Mahtumkulu’nun Şiir Dünyasının Anlam Yönü”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 9 (4): 72-81.

Devellioğlu, Ferit (2008). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. 25. Baskı. Ankara: Akaydın Kitabevi.

Çelepi, Mehmet Surur (2016). “Anadolu’da Toplumsal Kimliğin İnşası ve Dede Korkut Boylarındaki Bireyin Tekâmülü”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 25: 65-91.

Assmann, Jan (2015). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. Çev: Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yay.