Kazak Türklerinde Defin Merasimi ve Aş Verme Geleneği

Kazaklarda defin merasimi, ölümle ilgili olarak görülen yas alametleri, matem tutma şekil ve adetleri Göktürklerin ve Oğuzların gelenekleriyle büyük benzerlik gösterir. Bozkır geleneklerini, konar-göçer yaşam tarzını yakın zamana kadar sürdürmeleri dolayısıyla Kazaklar, eski Türk geleneklerini, İslam’ın etkisiyle oluşan yeni biçimleriyle de olsa zamanımıza dek taşımışlardır. Türk topluluklarının yaşadığı muhtelif coğrafyalarda olduğu gibi günümüzde Anadolu topraklarında da bu geleneklerin izlerine sıkça rastlanır. Çalışmamızda 15-19. asırlarda konar-göçer Kazak uruğlarının cenaze defin törenlerini, İslam öncesi inanç çerçevesinde oluşan geleneklerin İslam sonrasındaki yeni şekillerini ve ne gibi değişime uğradığını ortaya koyacağız.

The Burial Ceremony and the Tradition of Meal Offering of Kazakh Turks

The Kazakh burial ceremony and mourning practices are highly similar to Gokturk and Oghuz traditions. Because Kazakhs have kept to their steppe traditions and nomadic life style until recently, they have been able to preserve their older Turkish traditions, which they still practice today, though in a slightly changed form due to the influence of Islam. Similar to the case concerning any geographical region inhabited by Turkish communities, traces of these old Turkish traditions can be found rather frequently on Anatolian soil, too. This study focuses on the burial ceremonies of nomadic Kazakh tribes from the 15th to the 19th century and ex-plores how pre-Islamic traditions were re-shaped after the adoption of Islam.

PDF

___

AHMETBEYOĞLU, Ali (2001), Avrupa Hun İmparatorluğu, Ankara: TTK Yayınları.

BABAYEV, D (1996), Kazakstan Tarihı, Almatı: Ravan Yayınevi.

BARTHOLD, W (1947), “Türklerde ve Moğollarda Defin Merasimi Meselesine Dair”, Çev. Abdülkadir İnan, Belleten, XI/43, s.515-539.

Divanü Lûgat-it-Türk (1999), III, Çev, Besim Atalay, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları

İbn Fazlan Seyahatnamesi (1995), Haz. Ramazan Şeşen, İstanbul: Bedir Yayınevi

İLTAR, G (2003), “Eski Türklerde Mezar Kültü ve Günümüze Yansımaları”, Hacı Bektaşı Veli, S 27, Güz 2003, s.11-19.

İNAN, Abdülkadir (1986), Tarihte ve Bugün Şamanizm; Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: TTK Yayınları.

JEAN-PAUL ROUX (2001), Türklerin ve Moğolların Eski Dini, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.

JOHANN de PLANO CARPİNİ (2000), Moğol Tarihi ve Seyahatname, Çev. Ergin Ayan, Trabzon: Derya Kitabevi.

KAFESOĞLU, İbrahim (1989), Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.

KAYA, Doğan (1999), Anonim Halk Şiiri, Ankara: Akçağ Yayınları.

Kazak Ahvalinden (1907), Kazan: Maarif Kütüphanesi Yayınları.

Kazak SSR Tarihı; Köne Zamannan Buginge Deyin (1982), III, Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası Yayınları

Kazak SSR Tarihı (1983), II, Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası Yayınları

Kazakstan Tarihı (1996), I, Almatı: Kazakstan Respublikası Gılım Ministrliği Gılım Akademiyası Yayınları.

Kazak Tilinin Tüsindirme Sözdigi (1976), II, Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası Yayınları

Kazak Tilinin Tüsindirme Sözdigi (1979), IV, Almatı: Kazak SSR Gılım Akademiyası Yayınları

KENJEAHMETULI, Seyit (1994), Kazaktın Salt Desturleri Men Adet-Gruptarı, Almatı: ?

KURBANALİ HACI HALİDOĞLU (1910), Tevarih-i Hamse-i Şarki, Kazan: Örnek Matbaası.

Materialı Po İstorii Kazahskoy SSR (1785-1828) (1940), IV, Leningrad-Moskva: İzdatelstvo Akademii Nauk SSSR.

Kutadgu Bilig (1979), III, Haz.Kemal Eraslan, Osman F.Sertkaya, Nuri Yüce, İstanbul:TKAE Yayınları

MINJAN, Nigmet (1984), “Kazakların Damga ve Parolaları Konusunda Araştırmalar”, Büyük Türkeli, 1984, s. 34-49.

MINJAN, Nigmet(1994), Kazaktın Kıskaşa Tarihı, Almatı: Jalın Yayınevi.

ÖGEL, Bahaeddin (2000), Türk Kültür Tarihine Giriş, VI, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı yayınları.

RADLOFF, W (1994), Sibirya’dan, II, Çev. Ahmet Temir, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

RASONYİ, Laszlo (1993), Tarihte Türklük, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.

SÜMER, Faruk (1992), Oğuzlar (Türkmenler), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.

ŞAPIRAŞTI KAZIBEK BEK TAVASARULI (1993), Tup-Tukiannan Özime Şeyin; 1776 Jılı Jazılgan Kazak Tarihı, Haz. B. Kıdırbekulı, Almatı: Jalın.

TAYJANOVA, G.E (1995) Kazahi; İstoriko-Etnografiçeskoe İssledovanie, Almatı: Kazahstan Yayınevi.

WİLHELM VON RUBRUK (2001), Moğolların Büyük Hanına Seyahat (1253-1255), Çev. Ergin Ayan, İstanbul: Ayışığı Yayınevi.

YORULMAZ, Osman (2005), “Kazak Türklerinde Defin Adetleri ve Merasimler”, Prof.Dr. Ramazan ŞEŞEN Armağanı, 387-401.