Eski Türk Yazıtlarındaki Çıntan Igaç 'Sandal Ağacı' Üzerine

Eski Türk yazıtlarındaki bazı kültür sözcüklerinin hangi anlamda ve hangi işlevle kullanıldığını anlamak her zaman kolay olmamaktadır. İlk bakışta işlevinin anlaşılması özellikle zor görünen sözcüklerden biri de çıntan ıgaç 'sandal ağacı'dır. Çıntan sözcüğünün Skr. candana'dan ödünçlendiği genel kanaat ise de bu ağaç veya ağaçtan elde edilen ürün/ürünlerin bozkırda hangi amaçla kullanıldığı ortaya konmamıştır. Bu yazıda çıntan'ın kökeni ve kullanım alanıyla ilgili bilgi verildikten sonra Çin'den, Bilge Kağan'ın cenaze törenine hediye olarak gönderilen sandal ağacının bozkırda hangi amaçla kullanılmış olabileceği üzerinde durulacaktır

On Çintan Igaç 'Sandalwood' in Old Turkic Inscriptions

It is not always easy to understand the meaning and function of some culture-related words in Old Turkic inscriptions. One such word, whose function seems particularly difficult to understand at first glance is çıntan ıgaç 'sandalwood'. Although it is generally agreed that the word çıntan was borrowed from Skr. candana, it has not been specified for what purposes this tree or the products obtained from this tree were used in the steppe. This article first gives information about the origin as well as the usage of çıntan and then focuses on the purposes sandalwood - sent as a present for Bilge Khagan's funeral - might have been used for in the steppe.

PDF

___

Argunşah, Mustafa (1999). Muhammed b. Mahmud-ı Şirvânî, Tuhfe-i Murâdî (İnceleme- Metin-Dizin). Ankara: TDK Yay.

Atalay, Besim (1991). Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I-II. 3. Baskı. Ankara: TDK Yay.

Aydın, Erhan (2006). "Bilge Kagan Yazıtında Geçen kök teye? Hayvan Adı Üzerine". Büyük Türk Dili Kurultayı Bildirileri. Ankara: Bilkent Üniversitesi Yay. 347-356.

Caferoğlu, Ahmet (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü. 3. Baskı. İstanbul: Enderun Yay.

Clauson, S. Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Oxford University Press.

Derleme Sözlüğü (1993). C. X. 2. Baskı. Ankara: TDK Yay.

Hauenschild, Ingeborg (1994). "Botanica im Divan lugat at-turk". Journal of Turkology 2/1: 25-100.

Karasoy, Yakup (1998). Şiban Han Divanı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: TDK Yay.

Kaya, Ceval (1994). Uygurca Altun Yaruk. Ankara: TDK Yay.

Liu, Mau-Tsai (2006). Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri. Çev.: Ersel Kayaoğlu ve Deniz Banoğlu. İstanbul: Selenge Yay.

Nadelyayev, V. M. et al. (1969). Drevnetyurkskiy Slovar'. Leningrad: Nauka.

Ölmez, Mehmet (1997). "Eski Türk Yazıtlarında Yabancı Öğeler (2)". Türk Dilleri Araştır- maları 7: 175-186.

Önler, Zafer (1990). Celâlüddin Hızır (Hacı Paşa) Müntahab-ı Şifâ I. (Giriş, Metin). Anka- ra: TDK Yay.

------ (1999). Celalüddin Hızır (Hacı Paşa) Müntahab-ı Şifa II, (Sözlük). İstanbul: Simurg Yay.

Pelliot, Paul (1929). "Neuf notes sur des Questions D'Asie Centrale". T'oung pao 26: 201-266.

Sertkaya, Osman Fikri (2004). "Göktürk Yazıtlarında Hintçe Unsurlar". Zeynep Korkmaz Armağanı. Ankara: TDK Yay. 366-380.

Tekin, Talat (1995). Orhon Yazıtları: Kül Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk. İstanbul: Simurg Yay.

------ (2004): Irk Bitig, Eski Uygurca Fal Kitabı. (Haz.) Emine Yılmaz ve Nurettin Demir. Ankara: Öncü Kitap.

Thomsen, Vilhelm. (2002). Orhon Yazıtları Araştırmaları. Çev. Vedat Köken. Ankara: TDK Yay.

Toparlı, Recep, Hanifi Vural ve Recep Karaatlı (2003). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.

Zieme, Peter (1984). "Sandelholz in den uigurischen Texten". Altorientalische Forschungen 11 (1984/2): 377-380.