Karadeniz’de çevre sorunları ve işbirliğine yönelik yerel, bölgesel perspektifler

II. Dünya Savaşı sonrasında çevresel sorunlar, konunun ulusla- rarası niteliğinin artmasına paralel olarak devletlerin dış politikaları bağlamında giderek önem kazanmıştır. Dünden çok farklı olarak bu- gün çevre sorunları, yerel, bölgesel ve uluslararası konseptlere sahip bulunmaktadır. Karadeniz’de de facto olarak yaşanan sorunlar bu ko- nuda iyi bir örnektir. Bu çevresel sorunlar öncelikle ve özellikle kıyıdaş altı ülkenin bölgesel nitelikte ortak sorunudur. Bu çalışma bu sorunları, mevcut durumun tespiti, çözüm çabaları ve bu bağlamdaki işbirliği faa- liyetleri çerçevesinde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu işbirliği bağla- mında yerel ve bölgesel düzeyde gönüllü kuruşların konuya katkıları da burada irdelenecektir.

PDF

___

Lecomber, Richard (1993). İktisadi Büyüme ve Çevre Sorunları. Çev. H. Şener. İstanbul: Ak Yay.

Arslan, Nagahan Talat ve Mustafa Ökmen (2006). “The economical and international dimensions of the environmental problems, environmental problems in the Black Sea region and the role of the voluntary organizations”. Building and Environment 41(8): 1040-1049.

Ayberg, Savaş (1995). “Karadeniz’de Kıyı Ekosistemlerinin Ekolojik Dengeler Açısından Değerlendirilmesi”. Karadeniz Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 35-42.

Batmazoğlu, Kazım (1998). “Karadeniz ve Boğazlarda Petrol Taşımacılığından Kaynaklanan Çevresel Tehditler”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 22-40.

Berkun, Mehmet ve Egemen Aras (2007). “Wastewater and Waste-Generated Pollution at the Southeastern Black Sea Region”. Envıronmental Engıneerıng Scıence 24 (6): 778-789.

Bondar, Constantin (1996). “Problems of The Black Sea Pollution”. Sofia Seminar. Ankara: Environment Foundation of Turkey. 23-28.

Bondar, Constantin ve Octaivan Ciobota (1995). “Romanya Kıyı Bölgesindeki Karadeniz ve Tuna Deltasının Hidrolojik Çevresinin Durumu Hakkında Rapor”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 157-169.

Budak, Sevim (2003). “Karadeniz’in Kirlenmesindeki Payı ile Tuna Nehri:Avrupa Birliği’nin Geliştirdiği Tedbirler ve Örgütlenmelere Kısa Bir Bakış”. ODTÜ 2. Uluslararası İlişkiler Kongresi. 23-25 Haziran. Ankara.

Çevik, Uğur vd. (2008). “Assessment of metal element concentrations in mussel (M. Galloprovincialis) in Eastern Black Sea, Turkey”. Journal of Hazardous Materials 160: 396–401.

Dassenakis, Manos vd. (2006). “Transport of pollutants in two estuarine systems on the coast of Georgia”. Chemistry and Ecology 22 (5): 379–393.

Doussis, Emmanuella (2006). “Environmental Protection of the Black Sea: A Legal Perspective”. Southeast European and Black Sea Studies 6(3): 355–369.

Europe Environment (1996). “Marine Pollution: European Rivers are Main Source of Black Sea Pollution”. Jul 23. Brussels.

Frantz, Douglas (2001). “Turks Vow to Fight Nuclear Shipments Through Bosporus”. The New York Times. Jul 26.

Fröschl, Lena vd. (2008). “Cost-efficient choice of measures in agriculture to reduce the nitrogen load flowing from the Danube River into the Black Sea An analysis for Austria, Bulgaria, Hungary and Romania”. Ecolojical Economics 68: 96-105.

Goyet, Sylvie (1995). “Karadeniz’in Korunması: Bölgesel ve Kurumsal bir Yaklaşım”. Karadeniz Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 25-29.

Göknel, Mete (1998). “Hazar Havzası Petrol Taşımacılığı, Karadeniz ve Boğazlar”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 15-21.

Görmez, Kemal (2003). Çevre Sorunları ve Türkiye. Ankara: Gazi Kitapevi.

Gritsenko, Agop, Gabriel Suhurukov ve Viladimir Kuznyetsov (2001). “Yalta Örneğinde Kıyı Kentlerinin Karadeniz Kıyısı Çevresine Etkileri”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 75-79.

Güneş, Şule (2001). “Karadeniz’de Çevresel İş Birliği, 1992 Bükreş Sözleşmesi”. ODTÜ Gelişme Dergisi 28 (3-4): 311-337.

Japaridze, Tedo (2007). “The Black Sea Region: Meaning and Significance”. American Foreign Policy Interests 29: 113–125.

Ivanova, Maria, David Gordon and Jennifer Roy (2007). “Towards Institutional Symbiosis: Business and the United Nations in Environmental Governance”. RECIEL 16 (2): 123-134.

Kaplan, Ayşegül (1999). Küresel Çevre Sorunları ve Politikaları. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yay.

Karaca, Mehmet ve Robert Nicholls (2008). “Potential Implications of Accelerated Sea-Level Rise for Turkey”. Journal of Coastal Research 24 (2): 288-298.

KEİB (2008). http://www.tbmm.gov.tr/ul_kom/ keipa/komisyonlar/ ec/ GA25_ EC24_REC81_05_tr.htm 26.12.2008.

Keleş, Ruşen ve Can Hamamcı (2005). Çevre Politikası. Ankara: İmge Yay.

Kuznyetsov, Vladimir, Irina Chemysheva ve Irina Karamushka (2000). “Karadeniz’in Deniz Ortamının Korunması Alanında Uluslararası Faaliyet”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 93-99.

Land, Thomas (1999). “Pollution and Politics in the Black Sea”. Contemporary Review 274: 1600.

——— (2001). “The Black Sea: Economic Developments and Environmental Dangers”. Contemporary Review 278: 1622.

Lordkipanidze, Roza (1995). “Gürcistan’daki Ekolojik Durum”. Karadeniz Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 85-87.

Magal, Mykhaylo (1999). “Ukrayna’daki NGO’ların Çalışmaları”. Orta Asya ve Karadeniz Çevre Gönüllü Kuruluşları Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 121-123.

Mechkarov, Lubomir (1998). “Uluslararası Çevre Koruma Hukuku ve Bulgaristan’daki Gönüllü Kuruluşlar”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 61-68.

Moomaw, William (2006). “Environmental Sustainability and Collaboration in South Eastern Europe”. Southeast European and Black Sea Studies 6(3): 307–313.

Nadialkov, Simeon (1995a). “Bulgaristan’da Ekoloji Politikası Stratejisi. Varna Semineri. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 7-16.

——— (1995b). “Bulgaristan’ın Günümüzdeki Ekolojik Durumu”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 37-41.

——— (2001). “Petrol Ürünlerinin Çıkarılması, Nakledilmesi ve Kullanılmasından Kaynaklanan Çevre Sorunları”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 19-21.

Ökmen, Mustafa (2000). “Çevre Sorunlarının Sistemler Üstü Niteliği ve Orta Asya”. Bilig 14: 17-30.

——— (2001). “Türkmenistan’da Çevre Sorunları”. Avrasya Dosyası 7(2): 235-249.

——— (2003). Kent, Çevre ve Globalleşme. İstanbul: Alfa Yay.

Poseidon Denizcilik Derneği Raporu (1995). Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 87-95.

Potiglione, Amedeo (2007). “The Mediterranean and Black Sea Ecosystem under Discussion”. Environmental Policy And Law 37(6): 489-490.

Surkov, Feodor A. (2007). “Southern Russia’s Three Seas The ABCs of Sustainable Development”. Problems of Post-Communism 54(2): 26–37.

Toffler, Avlin (1996). Üçüncü Dalga. İstanbul: Altın Kitaplar Yay.

Tribrat, Tatyana (1999). “Rusya Federasyonu’nda NGO’lar”. Orta Asya ve Karadeniz Çevre Gönüllü Kuruluşları Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 104-107.

——— (2000). “Çevre Alanında Uluslararası İşbirliği”. Avrasya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 71-73.

Tüfekçi, Mehmet (1995). “Doğu Karadeniz Bölgesinin Çevre Sorunları”. Karadeniz Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 59-68.

Türkiye Çevre Vakfı Yay “Gürcistan Çevre Durum Raporu” (1994). Avrasya Çevre Konferansı. Ankara:. 55-73.

Üstel, Leyla (1996). “Çevre Politikalarında Önceliklerin Belirlenmesi”. Orta Asya Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 21-23.

World Bank (2001). “Romania Receives GEF Grant to Incrase Environment-Friendly Agricultural Practices”. M2 Presswire. Dec 14. Coventry.

——— (2002), “Ukraine Receives GEF Grant for Biodiversity Conversation of Azov-Black Sea Ecological Corridor”, M2 Presswire, Jan 23, Coventry.

Yavuz, Hülya (1995). “Türkiye’de Çevre Konusunda Uluslararası İşbirliği”. Karadeniz Çevre Konferansı. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yay. 47-57