Dil Ölümü Bağlamında Kayseri'de Yaşayan Uygur Türk Toplumu

Canlı bir organizma gibi doğup gelişebilen dil, yaşaması için uygun şartlar ortadan kalkınca varlığını devam ettirme şansını yitirir. Çin devleti tarafından uzun zamandır uygulanan politikalar neticesinde, Doğu Türkistan'da yaşamakta olan Türklerin bir kısmı anavatanlarını terketmek zorunda kalmıştır. Bir kısım Uygur Türkü de, Türkiye'ye gelerek Kayseri'ye yerleşmiştir. Bu çalışma 1965 yılından beri Kayseri'de yaşamakta olan bu küçük Türk toplumunu ve konuştukları ana dillerini, dil ölümü bağlamında incelemektedir.

The Community of Uyghur Turks Living in Kayseri in the Context of Language Death

Like a living organism, a language can be born, and when it finds an opportunity, it can rapitly grow. But, if it loses out its own environment where it can safely live, it will not have a chance to be spoken forever. As a result of China's occupation, oppression and policies which have not given permission to Turks of East Türkistan to live in their own land at liberty for centuries, some small groups such as Uyghur, Kazakh and Kirghiz Turks tried to leave the land and have chosen to live in a foreing country in peace. Uyghur Turks have come to Kayseri and settled down there since 1965. This study deals with Uyghur Community living in Kayseri and their language in terms of the process of language shif t and language death.

PDF

___

ACAR, Keziban (2004), "Globalization and Language: English in Turkey", Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2004/1 Bahar.

AITCHISON, Fean (1981), Language Change: Progress or Decay?, Fontana Paperbacks, New York.

ALPTEKİN, Erkin (1978), Uygur Türkleri, İstanbul.

------ (1990), Doğu Türkistan'dan Hicretimizin 40. Yılı, Kayseri.

ALPTEKİN, İ.Y (1981), "Doğu Türkistan Davası", Hayıt, İstanbul.

------ (1985), Esir Doğu Türkistan İçin, derleyen M. Ali Taşçı, Doğu Türkistan Neşriyat Merkezi, İstanbul

ANDREWS, Peter Alford (1992), Türkiye'de Etnik Gruplar, Çev. Mustafa Küpüşoğlu Ant yay. Ankara.

ANNAMALIA, E.(1998), "Language Survival in India: Challenges and Responses", in Studies in Endangered Language, Hituzu Syobo, Tokyo, (eds)Kazuto Matsumura (eds), V.3.

CENGİZ, Ismail (1992), "Doğu Türkistan'ın 949-984 arasındaki nüfus değişimi II", Doğu Türkistan'ın Sesi, C. IV/31

CRYSTAL, David (2000), Language Death, Cambridge Univ. Press.Cambridge.

CSATO, Eva Agnes (1998), "Das gesprochene Halitsch-Karaimisch", Türk Dilleri Araştırmaları 8.

DORIAN, Nancy C. (1973), "Grammatical Change in a Dying Dialect" Language, V. 49, 414-438.

------ (1978), "The Fate of Morphological Complexity in Language Death: Evidence from East Sutherland Gaelic", Language, V. 54, 590-609.

------ (1981). "Language Death. The Life Cycle of a Scottish Gaelic Dialect, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, XIV + 206.

------ (1977), "The Problem of the Semi-Speaker in Language Death",in DRESSLER, Wolfgang U. & WODAK-LEODOLTER, Ruth (1977)International Journal of the Sociology of Language, V. 12.

EDWARDS, J. (1992), "Sociological Aspects of Language Maintenance and Loss: Towards a Typology of Minority Language Situations", in Maintenance and Loss of Minority Languages, (eds) Willem Fase, Koen Jaspaert ve Sjaak Kroon, Benjamins Press, Amsterdam, 37-54.

EMET, Erkin (1997), "Doğu Türkistan Özerk Cumhuriyeti", Yeni Türkiye, C. II, Temmuz-Ağustos.

ENGLAND, Nora (1998), "Mayan Effort Toward Language Preservation",in Endangered Languages: Current Issues and Future Prospects, Lenore Grenoble and Lindsay Whaley (eds), 99-116.

EREN, Hasan (1995), "Çağdaş Türklerin Sayısı", Türk Dili, S. 530, Nisan.

ERKAL, Mustafa (1984), Sosyal Meselelerimiz ve Sosyal Değişme, Mayaş yay.,Ankara.

------ (1990), İktisadi Kalkınmanın Kültür Temelleri, Ankara.

GÖMEÇ, Saadettin (1997), Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü, 2. Baskı, Akçağ, Ankara.

GROSJEAN, F. (1982), Life with Two Languages: An Introduction to Bilingualism, Harvard University Press, Cambridge, MA, and London.

GÜMÜŞOĞLU, Firdevs (2001), 21. Yüzyıl Karşısında Kent ve İnsan, Bağlam Yay., 1. Baskı

GÜVENÇ, Bozkurt (1976), Sosyal Kültürel Değişme, 1. Baskı, Gündoğan Yay.,Ankara

HAMERS, J. F. & BLANC, M.PİA.(1989), Bilinguality and Bilingualism, revised edition, Cambrigde University Press, Cambridge.

JOHANSON, Lars (2002), Türk Dili Haritası Üzerine Keşifler, (orjn. Discoveries on the Turkic Linguistic Map), çev. Nurettin Demir ve Emine Yılmaz, Grafiker yay, Ankara

-----------(2002) Structural Factors in Turkic Language Contacts. (Bernard Comrie'nin tanıtım yazısı ile) London: Curzon.

KAŞGARLI, Sultan Murat (1983) Modern Uygur Türçesi Grameri, Istanbul 1992, s.43-44; Uygur Yeziginin Elipbesi ve Uygur Edibiy Tilinin İmla Kaidesi, Pekin 1983

KAZAKBALASI, G.C. (1980), Göçten Sonra, Büyük Türkeli Yay., İstanbul

KILIÇ, Filiz (1999), "Küreselleşme ve Dil", KÖK Araştırmaları I/l(Bahar), 21-29

KÖNİ, Hasan (2003), "Çin Halk Cumhuriyeti'nin Uygurlara Uyguladığı Eğitim Politikası", Gökbayrak, 54/Temmuz-Ağustos

MUROPATKIN, A.N. (1882), İng. Tere, Kalküta.

MALINOWKSY, B. (1954), The Dynamics of Cultural Change, Yale University Press.

MALMAKER, Kirşten (1991) The Linguistics Encyclopedia, Routledge, London-New York.

MCMAHON, April (1994), Understanding Language Change, Cambridge University Press, Cambridge.

NECİP, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, Rusçadan çev. İklil Kurban, TDK yay., Ankara

ORALTAY, Hasan (1961), Doğu Türkistan Kazak Türkleri, İstiklâl Matbaası, İzmir.

ÖNDER, Ali Tayyar (2002), Türkiye'nin Etnik Yapısı, Pozitif Yayınları 4. Baskı, İstanbul.

ÖZKAN, Nevzat (1997), Türk Dünyası; Nüfus, Sosyal Yapı, Dil Edebiyat, Geçit Yayınları, Kayseri.

------ (2004), Türk Dilinin Yurtları, Akçağ, Ankara.

ÖZTURK Rıdvan (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, TDK yay., Ankara

ÖZTÜRK, Rıdvan (1994), Yeni. Uygur Türçesi Grameri, TDK yay., Ankara

RAMAT, Anna Giacalone. (1983), "Language Shift and Language Death", Folia Linguistica, C. XVII, Mouton Publishers, Roznan, Poland, 495-507.

SARAY, Mehmet (1992), Atatürk ve Türk Dünyası, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

SCHMIDT, Johannes Dragsbaek & HERSH, Jacques (2000), Globalization and social change, London ; New York: Routledge, 2000. Svanberg, Ingvar (1989) Kazak Refugees in Turkey: A Study of Cultural Persistence and

Social Change. Studia Multiethnica Upsaliensia, 8. Uppsala: Almqvist & Wiksell International.

TERRACINI, Benvenito (1957), Come Muero Una Ligua. Conflitti di Lingue edi Cultura, Venezia, Neri Pozza.

TRASK, R.L. (1999), Key Concepts in Language and Linguistics, London-New York.

------ (1996), Historical Linguistics, Arnold Press, London, New York, Sydney, Auckland.

TÜRKDOĞAN, Orhan (1988), Değişme Kültür ve Sosyal Çözülme, Türk Dünyası Araştırmaları .vakfı yay, İstanabul.

------ (1999), Etnik Sosyoloji, Timaş yayınları, İstanbul.

VENDRYES, Joseph (1934/1952), "La Mort des Languages" (1934), Choix d'etudes liguistiques et celtiques, Klincksieck, Paris, (1952), 39-50.

WURM, Stephen (1991), "Language Death and Disappearance: Causes and Circumstances", in Endangered Languages, (ed) Robert Robins and Eugenius Uhlenbeck, Berg Press, Oxford, New York.

------ (1996). Atlas of the World's Languages in Danger of Disappearing, Unesco Publishing/Pacific Linguistics, Paris, Canberra.

VAGO, Stevan (1980), Social change, Holt, Rinehart, and Winston, New York

YAMAN, Ertuğrul; BOLAÇ, Kemal; ESATOĞLU, Ahsen (1998), Türkiyedeki Türk Dünyası, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara.

ZİŞYAV, Lyu (1987), Uygur Tarihi I, Şincan