KOBİ'lerde Bilgi Yönetimi Süreci ve Araçları: Literatür Değerlendirmesi ve Bir Araştırma

Çağdaş işletmeler hayatta kalabilmek ve rekabet avantajlarını sürdürebilmek için bilgilerini etkin bir şekilde yönetmek zorundadırlar. Bilgi yönetimi büyük işletmeler için olduğu gibi KOBİ'ler için de önem taşımaktadır. Stratejik yönetim sürecini destekleyici bir fonksiyona sahip olan bilgi yönetimi süreci örgütteki bilgi eksikliğinin belirlenmesi, bilgi geliştirme ve satın alma, bilgi paylaşımı ve bilginin değerlendirilmesi aşamalarını içermektedir. Her bir aşamada çeşitli araçlar kullanılmaktadır. Bilgi yönetimi araçlarının yaygın ve etkin kullanımı, sürecin etkin bir biçimde yürütülmesi anlamına gelmektedir. Bu çalışmanın uygulama kısmı KOBİ'lerde bilgi yönetimi araçlarının kullanım yaygınlığı üzerinde yoğunlaşmıştır. Araştırma Gebze ve çevresindeki 218 KOBİ'den elde edilen verilere dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Bulgular KOBİ'lerde bilgi yönetimi araçlarının düşük oranlarda kullanıldıklarını, dolayısıyla bu işletmelerde etkin bir bilgi yönetimi sürecinin yürütülmediğini ortaya koymaktadır. KOBİ'lerin bilgi yönetimi konusundaki zayıflıkları bilgi paylaşımı ve bilgiyi değerlendirme aşamalarında daha da belirginleşmektedir. Türkiye ekonomisi açısından büyük önem arz eden KOBİ'ler, iç düzenlemeler gerçekleştirerek ve dış destek imkanlarından yararlanarak bilgi yönetimi araçlarının daha yaygın ve etkin bir biçimde kullanılmasını sağlamalıdırlar.

Knowledge Management Process and Tools in SMEs: Literature Review and a Survey

Contemporary organizations need to manage their knowledge effectively in order to survive and sustain their competitive advantages. Knowledge management is crucial for small and medium-sized enterprises (SMEs) as well as large organizations. Knowledge management process, having a function as supporting the strategic management process, involves the phases of determining the knowledge gap, developing and buying knowledge, knowledge sharing and evaluating knowledge. Many tools are used in each phase. Widespread and effective application of knowledge management tools means the effective execution of the process. The survey focuses on the prevalence of the usage of knowledge management tools in SMEs. The research evaluates data obtained from 218 SMEs in or nearby Gebze. Findings indicate that knowledge management tools are not used widespread in SMEs, thus effective knowledge management processes are not executed in these organizations. The weaknesses of SMEs regarding knowledge management is more evident for the phases of knowledge sharing and evaluating knowledge. SMEs, as organiza¬tions having great importance for Turkish economy, need to improve the prevalence and effectiveness of the usage of knowledge management tools by the help of both internal arrangements and external support.

___

AKARSU, Bedia (1998), Felsefe Terimleri Sözlüğü, İstanbul: İnkılap Yayınları.

AKGEMİCİ, Tahir (2001), KOBİ'lerin Temel Sorunları ue Sağlanan Destekler, Ankara: KOSGEB Yayınları.

ALAVİ, Maryam; Dorothy E. LEIDNER (2001), "Knowledge Management and Knowledge Management Systems: Conceptual Foundations and Research Issues", MIS Quarterly, XXV(l): 107-136.

ARSLAN, Ahmet (1998), Felsefeye Giriş, Ankara: Vadi Yayınları.

AUDİ, Robert (1998), Epistemology: A Contemporary Introduction to the Theory of Knowledge, London: Routledge.

BEIJERSE, Roelof P. uit (1999), "Questions in Knowledge Management:Defining and Conceptualising a Phenomenon", Journal of Knowledge Management, 111(2) : 94-109.

BEIJERSE, Roelof P. uit (2000), "Knowledge Management in Small and Medium-Sized Companies: Knowledge Management for Entrepreneurs", Journal of Knowledge Management, IV(2): 162-179.

BELL, Daniel (1973), The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, New York: Basic Books.

BHATT, Ganesh D. (2000), "Organizing Knowledge in the Knowledge Development Cycle", Journal of Knowledge Management, IV(1) : 15-26.

BHATT, Ganesh D. (2001), "Knowledge Management in Organizations: Examining the interaction Between Technologies, Techniques and People", Journal of Knowledge Management, V(l): 68-75.

BLACKLER, Frank (1995), "Knowledge, Knowledge Work and Organizations: An Overview and Interpretation", Organization Studies, XVI(6): 1021-1046.

BLAIR, David C. (2002), "Knowledge Management: Hype, Hope or Help?", Journal of the American Society for Information Science and Technology, LIII(12): 1019-1028.

BOZKURT, Veysel (2000), Enformasyon Toplumu ve Türkiye, 3. Basım, İstan¬bul: Sistem Yayıncılık.

BRAILSFORD, Thomas W. (2001), "Building a Knowledge Community at Hallmark Cards", Research-Technology Management, VIII (Eylül-Ekim):18-25.

CLARKE, Thomas (2001), "The Knowledge Economy", Education+Training, XLIII(4-5): 189-196.

CLARKE, Thomas; Christine ROLLO (2001), "Corporate Initiatives in Knowledge Management", Education +Training, XLIII(4-5): 206-214.

ÇAKICI, Ayşehan (2002), Mersin'de Faaliyet Gösteren Küçük ve Orta Boy İşletmelerin Sorunları ve Beklentileri, Mersin: T.C. Mersin Üniversitesi Yayınları.

ÇETİN, Canan (1996J, Yeniden Yapılanma, Girişimcilik, Küçük ve Orta Boy İşletmeler ve Bunların Özendirilmesi, İstanbul: Der Yayınları.

ÇİVİ, Emin (2000), "Knowledge Management as a Competitive Asset: A Review", Marketing Intelligence & Planning, XVIII(4): 166-174.

DAVENPORT, Thomas H; Laurence PRUSAK (2001), İş Dünyasında Bilg Yöne¬timi, İstanbul: Rota Yayınları.

DIXON, Nancy .M. (1992), "Organizational Learning: A Review of the Literature with Implications for HRD Professionals", Human Resource Development Quarterly, III(l) : 29-48.

DREW, Stephen (1999), "Building Knowledge Management Into Strategy: Making Sense of a New Perspective", Long Range Planning, XXXII(1}: 130-136.

DRUCKER, Peter (1994), Managing the Non-Profit Organization: Principles and Practices, Oxford: Butterworth-Heinemann.

DRUCKER, Peter (1996), Yönetim Uygulaması, (çev.: E. Sabri Yarmalı), İstan¬bul: İnkılap Kitabevi.

EARL, Michael J. (1997), "Knowledge as Strategy: Reflections on Skandia International and Shorko Films", Knowledge in Organizations içinde, Edi¬tor: Laurence Prusak, Boston: Butterworth-Heinemann, s. 1-16.

FAHEY, Liam; Laurence PRUSAK (1998), "The Eleven Deadliest Sins of Knowledge Management", California Management Review, XL(3) : 265-276.

FILIUS, Renee; Jan A. de JONG; Erik C. ROELOFS (2000), "Knowledge Management in the HRD Office: A Comparison of Three Cases", Journal of Workplace Learning, XII(7) : 286-295.

GARVIN, David A. (1993), "Building a Learning Organization", Harvard Business Review, LXXI(4): 78-92.

GLISBY, Martin; Nigel HOLDEN (2003), "Contextual Constraints in Knowledge Management Theory: The Cultural Embeddedness of Nonaka's Knowledge-Creating Company", Knowledge and Process Management, X(l): 29-36.

HITT, Michael A.; R. Duane IRELAND; Robert E. HOSKISSON (1999), Strategic Management: Competitiveness and Globalization, 3rd Edition, Singapore: South-Western College Publishing.

HODGETTS, Richard M.; Donald F. KURATKO (1998), Effective Small Business Management, 6th Edition, Fort Worth, TX: The Dryden Press.

HUBER, George P. (1991), "Organizational Learning: The Contributing Processes and the Literatures", Organization Science, 11(1): 88-115.

IVES, William; Ben TORREY; Cindy GORDON (1998), "Knowledge Management: An Emerging Discipline with a Long History", Journal of Knowledge Management, 1(4) : 269-274.

JAUCH, Lawrence R.; William F. GLUECK (1988), Business Policy and Strategic Management, International Edition, Singapore: McGraw-Hill Book Company.

KAKABADSE, Nada K.; Alexander KOUZMIN; Andrew KAKABADSE (2001), "From Tacit Knowledge to Knowledge Management: Leveraging Invisible Assets", Knowledge and Process Management, VIII(3) : 137-154.

KAKIHARA, Masao; Carsten SORENSEN (2002), "Exploring Knowledge Emergence: From Chaos to Organizational Knowledge", Journal of Global Information Technology Management, V(3): 48-66.

KESKİN, Halit; Veli Denizhan KALKAN (2002), "A New Theoretical Quest for Public Administration and a Preliminary Research: Conceptualising Knowledge Management as an Organisational Process for Public Institutions, A Comparison of Turkish Public and Private Sector Perceptions and Use of Knowledge Management", Proceedings Of The IASIA 2002 Annual Conference, Istanbul: 17-20 Haziran 2002.

KOBİ Rehberi 2002 (2002), (Haz. Mustafa H. Çolakoğlu), Ankara: TOBB-KOSGEB Ortak Yayını.

Kocaeli 2001 (2001), Kocaeli: Kocaeli Valiliği ve Kocaeli İl Özel İdaresi Yayını.

KUMAR, Krishan (1999), Sanayi Sonrası Toplumdan Postmodern Topluma, (çev. M. Küçük), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.

LEE, Sang M.; Soongoo HONG (2002), "An Enterprise Wide Knowledge Management System Infrastructure", Industrial Management & Data Systems, CII(l) : 17-25.

LIM, David; Jane KLOBAS (2000), "Knowledge Management in Small Enterprises", The Electronic Library, XVIII(6) : 420-432.

MALONE, David (2002), "Knowledge Management: A Model for Organizational Learning", International Journal of Accounting Information Systems, 111(2): 111-123.

MARKUS, M. Lynne (2001), "Toward a Theory of Knowledge Reuse: Types of Knowledge Reuse Situations and Factors in Reuse Success", Journal of Management Information Systems, XVIII (1): 57-93.

MASON, David; David J. PAULEEN (2003), "Perceptions of Knowledge Management: A Qualitative Analysis", Journal of Knowledge Management, VII(4): 38-48.

MCADAM, Rodney; Sandra MCCREEDY (1999), "The Process of Knowledge Management within Organizations: A Critical Assessment of Both Theory and Practice", Knowledge and Process Management, VI(2): 101-113.

MCADAM, Rodney; Renee REID (2001), "SME and Large Organisation Perceptions of Knowledge Management: Comparisons and Contrasts", Journal of Knowledge Management, V (3): 231-241.

MCCAMPBELL, Atefeh Sadri; Linda Moorhead CLARE; Scott Howard GITTERS (1999), "Knowledge Management: The New Challenge for The 21st Century", Journal of Knowledge Management, III (3): 172-179.

MCDERMOTT, Richard (1999), "Why Information Technology Inspired But Cannot Deliver Knowledge Management", California Management Review, XLI(4) : 103-117.

MESO, Peter; Robert SMITH (2000), "A Resource-Based View of Organizational Knowledge Management Systems", Journal of Knowledge Management, IV(3): 224-234.

MOFFETT, Sandra; Rodney MCADAM; Stephen PARKINSON (2002), "Developing a Model for Technology and Cultural Factors in Knowledge Man¬agement: A Factor Analysis", Knowledge and Process Management, IX(4): 237-255.

NONAKA, Ikujiro (1994), "A Dynamic Theory of Organizational Knowledge Creation", Organization Science, V (1): 14-37.

NONAKA, Ikujiro; Hirotaka TAKEUCHI (1995), The Knowledge-Creating Company: How Japanese Companies Create The Dynamics of Innovation, New York: Oxford University Press.

PEMBERTON, J. Michael (1998), "Knowledge Management and the Epistemic Tradition", Records Management Quarterly, XXXII (3) : 58-61.

PENTLAND, Brian T. (1995), "Information Systems and Organizational Learning: The Social Epistemology of Organizational Knowledge Systems", Accounting, Management & Information Technology, V (1): 1-21.

POLANYI, Michael (1997), "Tacit Knowledge", Knowledge in Organizations içinde, Editör: Laurence Prusak, Boston: Butterworth-Heinemann, s. 135-146.

PRUSAK, Laurence (2001), "Where Did Knowledge Management Come From?", IBM Systems Journal, XL(4) : 1002-1009.

REINMOELLER, Patrick; Li-Choy CHONG (2002), "Managing the Knowledge-Creating Context: A Strategic Time Approach", Creativity and Innovation Management, XI (3): 165-174.

ROWLEY, Jennifer (1999), "What Is Knowledge Management?", Library Management, XX (8): 416-420.

SPARROW, John (2001), "Knowledge Management in Small Firms", Knowledge and Process Management, VIII (1): 3-16.

STEINHOFF, Dan; John F. BURGESS (1993), Small Business Management Fundamentals, 6th Edition, New York: McGraw Hill.

ŞİMŞEK, Muhittin (2002), Ekonominin Lokomotifi KOBİ'lerin Olmazsa Olmazla¬rı, İstanbul: Alfa Yayınları.

TOFFLER, Alvin (1981), Üçüncü Dalga, (çev. Ali Seden), İstanbul: Altın Kitaplar.

ÜNSAL, Engin (2002), Endüstriyel Demokrasi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Yayınları.

VAIDYA, Sameer; Ercan G. NASIF (2001), "Learning Effectiveness in International Joint Ventures (IJVs): A Conceptual Framework", Journal of Transnational Management Development, VII (1): 75-92.

WALSH, James P.; Gerardo Rivera UNGSON (1991), "Organizational Mem¬os;", Academy of Management Review, XVI(l): 57-91.