Bribery in Islam-Ottoman penal codes and examples from the Bursa shari' a court records of 18th century

Toplumda huzurun sağlanabilmesi için görevlilerin yasalara uygun davranması, vatandaşlara eşit muamele ederek herhangi bir ayrıcalık yapmaması gerekmektedir. Rüşvetin yaygın olduğu bir toplumda idareye duyulan güven sarsılmakla kalmayıp, idarenin görevliye verdiği yetki de suiistimal edilmektedir. Devletin rüşvet suçunu işleyenleri cezalandırılması öncelikle idareye duyulan güveni, bunun arkasındaki kamu düzenini, görevlilerde bulunması gereken disiplini korumakta, idarenin düzenli ve toplum yararına uygun olarak çalışmasını sağlamaktadır. Altı asır ayakta kalan Osmanlının en önemli özelliklerinden biri de toplum içinde adaleti sağlamasıdır. Fakat zamanla başta yargı olmak üzere rüşvet toplumda yaygın hale gelmiştir. Öyle ki rüşveti önlemekle görevli kişilerin adının karıştığı olaylar görülmektedir. 18. yüzyıl Osmanlı toplumu için ekonomik, toplumsal ve siyasal bunalımın derinleştiği bir dönem olmuştur. Artık yapılan fetihlerle dolu başarılı dönemler çoktan geride kalmış, doğuda ve batıda birbiri ardınca gelen savaşlar toplumun gücünü iyice zayıflatmıştır. Klasik dönemdeki yapısı büyük ölçüde çözülen toprak düzeni kentlere göçü arttırdığı gibi tarımsal üretimde de büyük düşüşlere yol açmıştır. Tüm bunların oluşturduğu olumsuz ortam devlet ile halk arasında gittikçe derinleşen güvensizlik ve bu ortamın bir sonucu olarak rüşvet olaylarındaki artışı beraberinde getirmiştir. Böyle bir ortamın Bursa'ya rüşvet olayları açısından yansıması bu araştırmanın temelini oluşturmaktadır.

PDF

___

Ahmed Cevdet Paşa (1986). Tezâkir (Memoranda), 13-20, 2nd ed., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Akgündüz, Ahmet (1986). Mukayeseli İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı (Collection of Comparative Studies in Islamic and Ottoman Law), Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay.

Bayar, Yavuz (1979). "Türk Kamu Yönetiminde Rüşvet" ("Bribery in Turkish Public Administration"), Amme İdaresi Dergisi, vol.12, no.3, pp. 40-52.

Bursa Şer'iyye Sicilleri (Bursa Shari'a Court Registers) (BŞS) B 76, B 158, B 183.

Cehajic, Dzemal (1999). "Nakşibendî Tarikatının Bosna-Hersek ve Genel Olarak Yugoslavya'daki Sosyo-Politik Durumları" (The Socio-Political Conditions of the Nakshibandi Order in Bosnia-Herzegovina and Yugoslavia at Large), Dinî Araştırmalar (Osmanlı Özel Sayısı) (Religious Studies / Special Issue on the Ottoman Case), Ankara, vol. 2, no. 5, pp. 377-386.

Cem, Ismail (1989). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi (The History of Underdevel-opment in Turkey), İstanbul: Cem Yayınevi.

Dağcı, Şamil (1999). İslâm Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller (Battery against Individuals in Muslim Criminal Law), 2nd ed., Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay.

Defterdar Sarı Mehmet Paşa. (1969), Nesayıh'ul-Vüzera V'el-Ümerâ (Kîtab-ı Güldeste) Devlet Adamlarına Öğütler (Advices for Viziers and State Administrators: An Anthology of Poems), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Downes, David (2000). "Crime and Deviance", in Steve Taylor (ed.), Sociology: Issues and Debates, New York: Palgrave, pp. 231-252.

Erem, Faruk (1959). Devlet İdaresi ve Amme Nizamı Aleyhine Cürümler (Crimes against State Administration and Public Order), Ankara: Güzel Sanatlar Matb.

Erem, Faru(1985). Türk Ceza Hukuku (Özel Hükümler) (Turkish Criminal Law [Special Clauses], vol. 3, Ankara: Seçkin Kitabevi.

Gerber, Haim (1994). State, Society, and Law in Islam: Ottoman Law in Comparative Perspective, New York: SUNY Press.

Heyet (1985). Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye (Book of Judicial Commands), İstanbul: Hikmet Yay.

Heyd, Uriel (1973). Studies in Old Ottoman Criminal Law, Oxford: Clarendon Press. http://www.ttk.gov.tr.

Juynboll, W. Theodoor (1960a). "Crimes and Punishments (Muhammadan)", Encyclopedia of Religion and Ethics, vol. 4, pp. 290-294.

Juynboll, W. Theodoor(1960b). "Law (Muhammadan)", Encyclopedia of Religion and Ethics, vol. 7,pp. 858-883.

Karahan, Abdülkadir (1948). Fuzûh'nin Mektupları (The Letters of Fuzûli), Istanbul: Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.

Karakartal, Oğuz (1995). Türk Edebiyatında Para (1870-1970) (Money in Turkish Literature [1870-1970], İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü (Turkish Studies Institute of Marmara University), unpublished doctoral dissertation.

Kepecioğlu, Kamil (y.t.y). Bursa Kütüğü (Bursa Register), vols. 1, 3, Bursa Yazma ve Eski Basma Eserler Kütüphanesi (Library of Manuscript and Old Printed Works in Bursa, Genel Kit. (Gen. Col.), No. 4519, 4521.

Kur'an-ı Kerim ve Türkçe Meali (The Qur'an and Its Turkish Description).

Lütfi Paşa (2001). Tevarih-i Al-î Osman, (Annals of the Sublime Ottoman), Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Meanings of Holy Qur'an, (by Marmaduke Pickthall) www.al-sunnah.com.

Mehmet Neşri (1995). Kitâb-ı Cihannümâ-Neşrî Tarihi (Book of the World-the Histo-graphy of Neşri), (eds.: Faik Reşit Unat-Mehmet and A. Köymen), vol. 1, 3rd ed., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Mumcu, Ahmet (1985). Tarih İçindeki Genel Gelişimiyle Birlikte Osmanlıda Rüşvet (Özellikle Adli Rüşvet) (Bribery in the Ottoman Empire with Reference to Its General Historical development [Especially in the Judicial Realm], 2nd ed., İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Mustafa Naima (1967). Tarih-i Naima (The Histography of Naima), vol. 4, İstanbul: Zuhuri Danışman Yayınevi.

Önder, Ayhan (1994). Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler (Turkish Penal Law [Special Clauses]), İstanbul: Filiz Kitabevi.

Şentürk, Ö. Faruk (1996). İslâm Hukukunda Rüşvet (Bribery in Islamic Law), Bursa: U. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Institute of the Social Sciences of Uludağ University), unpublished master's thesis.

Uluçay, M. Çağatay (1955). 18 ve 19. Yüzyıllarda Saruhan'da Eşkıyalık ve Halk Hareketleri (Brigandage and Popular Upheavals at Saruhan in the 18th and 19th Centuries), İstanbul: Berksoy Basımevi.

Ümitli, Mehmet (2006). İslam Hukukunda Rüşvet Suçu ve Hukuki Sonuçları (The Crime of Bribery and Its Legal Consequences in Muslim Law), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Institute of the Social Sciences of Ankara University), unpublished master's thesis.

Yücel, Yaşar (1988). Osmanlı Devlet Teşkilâtına Dair Kaynaklar (Documental Sources about the Ottoman State Apparatus), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.