Azerbaycan ve Orta Asya'da Değişim Sürecinde Ortaya Çıkan Turancı Siyasi Hareketler (1989-2007)

Orta Asya ve Azerbaycan'da değişim sürecinde birçok siyasal parti ve halk cephesi hareketi ortaya çıkmıştır. Siyasal yelpazedeki bu çeşitlilik içinde ortaya çıkan demokratik partiler arasında İslamcı ve Turancı düşünceye programlarında yer veren partiler olmuştur. Bu partiler özellikle Azerbaycan, Kazakistan ve Özbekistan'da ortaya çıkmıştır. Bunun temel nedeni Turancılığı (Pantürkizmi) savunan partilerin ve oluşumların bu ülkelerde daha 20. yüzyılın başlarında siyasal hayatta yerlerini almaya başlamalarıdır. Örneğin Müsavat (Azerbaycan) ve Milli Hürriyet Partisi Alaş (Kazakistan) söz konusu dönemde ülkelerinin bağımsızlığı için mücadele etmiştir. 1989 ila 1994 yılları arasında Azerbaycan'da Müsavat, Bozkurt ve Turan partileri, Kazakistan'da Azat Yurttaş Hareketi, Alaş ve Kazakistan Cumhuriyet Partisi ve Özbekistan'da Birlik, Erk ve Vatan Terakki partileri ile Türkistan Halk Hareketi ve Türkistan İslam Halk Hareketi gibi siyasal örgütler ortaya çıkmıştır

Panturkist Political Movements in Azerbaijan and Central Asia during the Period of Transformation (1989-2007)

Many political parties and popular front movements emerged during the transformation period in Central Asia and Azerbai-jan. Among the democratic parties that emerged within this political diversity, there were some that included Islamic and Panturkist thought in their programs. These parties were founded especially in Azerbaijan, Kazakhstan and Uzbekistan. The main reason for this was that political parties with a Panturkist agenda began to appear in these countries even at the beginning of the 20th century, when Musavat Party in Azerbaijan and Alash Party in Kazakhstan struggled for the independ-ence of their lands. Between 1989 and 1994 many political organiza-tions were established such as the Musavat, Bozgurd and Turan Parties in Azerbaijan, the Republican Party of Kazakhstan, Alash and Azat Civil Movement in Kazakhstan and Birlik, Erk, the Watan Taraqqiyoti Parties as well as the Turkestan Popular Movement and Turkestan Is-lamic Popular Movement in Uzbekistan

___

Açıkgöz, Halil (1995). Abdurrahim Polat Azatlıkta. İstanbul: Kuşak Ofset Baskı.

Adıgüzel, Hüseyin (2000). Türk Dünyasında Demokrasi Hareketleri. Özbekistan Birlik Halk Hareketi ve Azerbaycan Halk Cephesi. İstanbul: İnsan ve Demokrasi Vakfı Yay.

Andican, Ahat (1996). Değişim Sürecinde Türk Dünyası. İstanbul: Emre Yay.

Andican, Ahat (2003). Cedidizm'den Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Mücadelesi. İstanbul: Emre Yay.

Babak, Vladimir, Demian Vaisman ve Aryeh Wasserman (Ed.) (2004). Political organization in Central Asia and Azerbaıjan. Sources and Documents. London: Frank Cass Publishing.

Bala, Mirza (1938). Milli Azerbaycan Hareketi Müsavat Halk Fırkası Tarihi. Berlin: Arno Verlag.

Berg, Andrea ve Anna Kreikemeyer (Ed.) (2006). Realities of Transformation Democ- ratization Policies in Central Asia Revisited. Berlin: Nomos Verlag.

Denison, Michael (2007). Führerkult in Turkmenistan. Überwachen und Überzeugen, Osteuropa (8-9): 209-223.

Freitag-Wirminghaus (1992). Die Zukunft der islamisch gepraegten Staaten. Die Gemeinschaft Unabhaengiger Staaten. Entstehung-Entwicklung-Probleme. Stuttgart Berlin Köln: Kohlhammer Taschenbücher.

Fuller, Graham (1990). "The emergence of Central Asia". Foreign Policy (1): 49-67.

Gendilov, Seyfettin (1995). Siyasi Tarih. Bakü: Bakü Devlet Üniversitesi Yay.

Gleason, Gregory (1997). The Central Asian States. Discovering Independence. Boulder Colorado: Westview Press.

Gökalp, Ziya (1997). Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak. İstanbul: Toker Yay.

Götz, Roland ve Uwe Halbach (1993). Politisches Lexikon GUS. München: Beck Verlag.

Halbach, Uwe (1994). "Politische Entwicklungen im nachsowjetischen Mittelasien: Usbekistan". Bericht des BIOs (50): 3-36.

Hayıt, Baymirza (1992). Basmatschi. Nationaler Kampf Turkestans in den Jahren 1917 bis 1934. Köln: Dreisam Verlag.

(1997). Berichte und Forschungen über Turkestan. Köln: Rutsker Verlag.

Hentig, Otto von (1942). "Turan-Tatarai". Zeitschrift für Politik (3): 185-188.

Hiro, Dilip (1994). Between Marx and Muhammad. The Changing Face of Central Asia, London: Harper Collins Publishers.

Hunter, Shireen (1994). "Azerbaijan Serach for Identity and Independence The Transcaucasus in Transition Nation Building and Conflicht". The Center for Strategic and International Studies (2): 58-96.

Kesici, Kayyum (2003). Dün Bugün ve Hedefteki Kazakistan. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yay.

Khalid, Adeeb (2007). Islam after Communism. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.

McFaul, Michael (2002). "The Fourt Wave of Democracy and Dictatorship. Non- cooperative Transitions in the Postcommunist World". World Politics (54/1): 212-244.

Olzscha, Reiner ve Georg Cleinow (1942). Turkestan Die politisch-historischen und wirtschaftlichen Probleme Zentralasiens. Leipzig: Köhler&Amelang Verlag.

Polat, Abdumannob (1999). "Can Uzbekistan Build Democracy and Civil Society". (Ed.) Holt Ruffin and Daniel Waugh. Civil Society in Central Asia. Seattle and London: University of Washington Press.

Roy, Allison (2007). "Blokaden und Anreize. Autoritarismus und regionale Koopera- tion". Osteuropa (8-9): 257-275.

Roy, Oliver (2000). The New Central Asia. Geopolitics and the Birth of Nations. New York, London: New York University Press.

Stadelbauer, Jörg (2003). "Mittelasien- Zentralasien. Raumbegriffe zwischen wissen- schaftlicher Strukturierung und politischer Konstruktion". Petermanns Geographische Mitteilungen (5): 58-63.

(2007). "Zwischen Hochgebirge und Wüste. Der Naturraum Zentralasien" Osteuropa (8-9): 9-26.

Toker, Yalçın (1992). Büyük Uyanış. İstanbul: Toker Yay.

Tunaya, Zafer (2000). Türkiye'de Siyasal Partiler. İttihat ve Terakki. 3. Cilt. İstanbul: