İslamcılık akımının tek bir mecradan kaynaklandığı halde aynı istikamette aktığı görülmemektedir. Bu anlamda İslamcılık ideolojisi fikir adamları arasında eklektik bir yapı gösterdiği gibi aynı kişi kendi içinde de farklı duruşlar sergileyebilmektedir. Bu sebeple sınıflandırma yapmak hayli güçtür. Bununla birlikte dini öznenin tarihini öz (Kuran ve hadis) ile başlatan ve bu özün hayatın yeniden kurulmasında sabit tutulması gerektiği fikrinde birleşen özcü fikir adamları kendi aralarında şeriat ile vahdet-i vücut felsefesini benimseme konusunda farklı düşünürler. Vahdet-i vücut felsefesini benimseyenlerin dindar özneyi Kuran, sünnet, mutasavvıflar ve yerel kültür ile oluş- muş bir özne olarak görme teamülleri iki yaklaşım arasındaki uçurumun ve gerilimin sebebi olmuştur. Üçüncü grup sentez niteliği gösterir; dinî öznenin oluşmasında ana kaynaklar esas alınmakla birlikte öznenin kurulmasında bir çatışma yaratmak yerine varlığını kabul ettirmek gayesindedirler. Birinci grupta klasik özcülerden Babanzade Ahmed Naim, Mustafa Sabri ve Mehmet Akif; ikici grupta kültürel özcülerden Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi, Ferit Kam, İsmail Fenni Ertuğrul, Nurettin Topçu, Necip Fazıl’ın aralarında sayılabileceği kültürel özcüler ve üçüncü grupta yeni özcülerden Hayrettin Karaman, İsmet Özel ve Ali Bulaç incelenmiştir.

This article examines Islamism, which is rooted in one source but which has tended to move in different directions since the 19th century. In this sense the ideology of Islamism shows an eclectic posture since Islamic intellectuals have presented different postures. Therefore making a classification of the intellectuals is rather difficult. However, the essentialist intellectuals who İ s l a m i Ö z c ü l ü ğ ü n Ü ç A y r ı G ö r ü n t ü s ü … ▪ 3 3 initiated the religious agent referring to the main sources (Kuran and hadith) and shared the same idea and fixed the essence so that the reconstruct of religious identity took different approaches to following sharia and union with God (vahdet). The tension and cleavage between the two approaches is the result of the unionist intellectuals who accepted the religious agent consistent with the Kuran, sunnah, saints, and local culture. A third group of intellectuals synthesize the construction of the religious agent according to the main sources and through the acceptance of the religious agent as an instead of seeing a contradiction in it. This article examines the differences between the first group of religious essentialist intellectuals, naming Babanzade Ahmed Naim, Mustafa Sabri, and Mehmet Akif; the second group of cultural essentialists, namely Şehbenderzade Filibeli Ahmet Hilmi, Ferit Kam, İsmail Fenni Ertuğrul, Nurettin Topçu, and Necip Fazıl; and the neo-essentialists, namely Hayrettin Karaman, İsmet Özel, and Ali Bulaç.