GAMZE YURTDAŞ, EFSUN KARABUDAK, Fahri MANDIROĞLU

Hemodiyaliz Hastalarının Serum Çinko Düzeyleri ile Hematolojik Parametreleri Arasındaki İlişki

Amaç: Çinko, eritroid serisine spesifik gen ekspresyonunu modüle ederek eritroid hücre büyümesinde önemli bir regülatör görevi görmekte, hematopoietik kök hücrelerin ve megakaryositlerin seri gelişiminde potansiyel bir rol alarak normal eritropoez sağlamaktadır. Çinko eksikliğinin hemoglobin biyosentezini etkileyerek anemiye yol açtığı bildirilmiştir. Bu çalışmanın amacı, hemodiyaliz hastalarının serum çinko düzeyleri ile hematolojik parametreleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Bireyler ve Yöntem: Çalışmaya yaşları 19-65 yıl arasında değişen özel bir diyaliz merkezinde haftada üç gün diyalize giren 36’sı erkek 29’u kadın toplam 65 yetişkin gönüllü hasta alınmıştır. Hastalara yüz yüze görüşme yöntemi ile genel bilgileri, sağlık bilgilerini içeren anket formu uygulanmış ve hastaların son üç aya ait biyokimyasal parametreleri dosyalarından alınarak kaydedilmiştir. Hastaların bir diyaliz günü-bir diyaliz dışı gün ve bir hafta sonu olmak üzere üç günlük besin tüketim kayıtları alınmıştır. Serum çinko analizi için hastalardan en az 8 saatlik açlık sonrası 10 mL kan örnekleri hemodiyaliz hemşiresi tarafından alınmıştır. Serum çinko analizi Selçuk Üniversitesi İleri Teknoloji Uygulama Laboratuvarı’nda ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry) tekniği ile Perkin Elmer marka cihazda yapılmıştır. Bulgular: Serum çinko düzeyinin ortanca ve persentil aralığı (IQR) değerleri sırasıyla erkeklerde 106.7 ve 46.9 μg/dL kadınlarda ise 110.2 ve 48.6 μg/dL olarak bulunmuştur (p>0.05). Hastaların serum çinko düzeyleri ile hemoglobin (r=0.344, p=0.005), hematokrit (r=0.336, p=0.006), total demir bağlama kapasitesi (r=0.302, p=0.014) düzeyleri arasında pozitif yönde ilişki bulunmuştur. Serum çinko düzeyleri ile serum demir (r=0.072, p=0.567) ve serum ferritin (r=0.073, p=0.552) düzeyleri arasında ilişki saptanmamıştır. Hastaların serum çinko düzeyleri ile diyetle demir alımı (r=-0.030, p=0.810) arasında ilişki bulunmamıştır. Sonuç: Hemodiyaliz hastalarında serum çinko düzeyleri ile bazı hematolojik parametreler arasında korelasyon olması, serum çinko düzeyinin bu hastalarda sıklıkla görülen anemi ile ilişkili olabileceğini düşündürmektedir.

The Relationship between Serum Zinc Levels and Hematological Parameters of Hemodialysis Patients

Aim: Zinc modulates the expression of zinc-specific erythroid-specific genes, plays an important role in the growth of erythroid cells, and provides normal erythropoiesis with a potential role in the serial development of hematopoietic stem cells and megakaryocytes. Zinc deficiency has been reported to cause anemia by affecting hemoglobin biosynthesis. The aim of this study is to evaluate the relationship between serum zinc levels and hematological parameters of hemodialysis patients. Subjects and Methods: The study was conducted on a total of 65 adult volunteer patients (ages between 19 and 65 years), 36 men and 29 women who received dialysis treatment three days a week in special dialysis center. A questionnaire including general information, health information was applied with the face to face interview method and biochemical parameters of the last three months were recorded from the files. Food consumptions of the patients for three days (one dialysis day, non- dialysis day and one weekend) were recorded. For serum zinc analysis, 10 mL blood samples were taken by hemodialysis nurses after at least 8 hours fasting from patients. Serum zinc analysis was performed in Selcuk University Advanced Technology Application Laboratory with ICP-MS (Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry) technique in Perkin Elmer device. Results: Median and interquantile range (IQR) values of serum zinc levels were 106.7 and 46.9 μg/dL in men and 110.2 and 48.6 μg/dL in women, respectively (p> 0.05). There was a positive correlation between serum zinc levels and hemoglobin (r=0.344, p=0.005), hematocrit (r=0.336, p=0.006), total iron binding capacity (r=0.302, p=0.014). Serum zinc levels were not correlated with serum iron (r= 0.072, p=0.567) and serum ferritin (r=0.073, p=0.552). There was no relationship between serum zinc levels and iron intake of the patients (r=-0.030, p=0.810). Conclusion: Correlation between serum zinc levels and some hematological parameters in hemodialysis patients suggests that serum zinc levels may be associated with anemia, which is common in these patients.

PDF

___

Sencer E, Orhan Y. Klinik Beslenme. Birinci Baskı. İstanbul, Medikal Yayıncılık, 2005.
Onat T, Emerk K, Sözmen EY. İnsan Biyokimyası. Palme Yayıncılık, 2002.
Kelkitli E, Özturk N, Aslan NA, Kılıç-Baygutalp N, Bayraktutan Z, Kurt N, et al. Serum zinc levels in patients with iron deficiency anemia and its association with symptoms of iron deficiency anemia. Ann Hematol 2016;95(5):751-756.
Lee H. Trace metals abnormalities in hemodialyzed patients, relationship with medications. Artif Organs 2000;24(11):841–844.
Dvornik S, Cuk M, Racki S, Zaputovic L. Serum zinc concentrations in the maintenance hemodialyzed patients. Coll Antropol 2006;30(1):259–263.
Lobo JC, Aranha LN, Moraes C, Brito LC, Mafra D. Linking zinc and leptin in chronic kidney disease: future directions. Biol Trace Elem Res 2012;146(1):1-5.
Bakkaloğlu S, Tumer N, Ekim M, Yalçınkaya F. Kronik böbrek yetmezliğinde anemi ve eritropoetin kullanımı. Turk Neph Dial Transpl1998;2:54-58.
Kalantar-Zadeh, K., Kopple, J.D. Chapter 32 - Nutritional Management of Maintenance Hemodialysis Patients. In: Nutritional Management of Renal Disease. Third ed. 2013;503-538.
Mann J. What are the short-term and long-term consequences of anaemia in CRF patients? NephrolDial Transplant 1999;14(suppl2):29-36.
Grzegorzewska AE, Mariak I. Zinc as a marker of nutrition in continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Adv Perit Dial2001;17:223-229.
PekcanG.Beslenmedurumununsaptanması(Eds:Baysal A, Aksoy M, BeslerT,Bozkurt N, Keçecioğlu S, Kutluay Merdol T ve ark). Diyet El Kitabı. Hatiboğlu Basın veYayınsan. Tic.Ltd.Şti, Ankara,2011.s.67-141.
Gibson RS. Principles of Nutritional Assessment.Oxford Univerity Press.1990.p.40-1.
Rakıcıoğlu N,TekAcar N,AyazA, Pekcan G.Yemekve Besin Fotoğraf Kataloğu-Ölçü ve Miktarlar. Ata Ofset Matbaacılık, Ankara,2009.
Merdol KutluayT.Toplu Beslenme Yapılan Kurumlar için StandartYemekTarifeleri. Hatiboglu Yayınevi, Ankara,2003.
Bebis (Beslenme Bilgi Sistemi) Nutrition Data Base Software. Data base: The GermanFoodCode and Nutrient Data Base (BLS II.3, 1999) with additions from USDA-sr and other sources. İstanbul,2004.
Burtis CA, Ashwood ER, Bruns D. Tietz Textbook of Clinical Chemistry and Molecular Diagnostics. Fifth ed. United States of America: Elsevier/Saunders, 2012. p.1523-1525.
Uslu S, Çolak Ö, DemirTA,Berber A, Özdemir G, Alataş Ö. Hemodiyaliz hastalarında kardiak belirteçler ve iz elementler.TürkKlinikBiyokimyaDerg2005;3(3):85-93.
Turkmen K, EcderT.The relationship between serum zinclevelsandtumormarkersinhemodialysispatients. Eur J Gen Med2014;11(3):174-178. ZimaT,MestekO,NěmečekK,BártováV,FialováJ,TesařV,et al. Trace elements in hemodialysis and continuous ambulatory peritoneal dialysis patients. Blood Purif 1998;16(5):253-260.
ZimaT,TesarV,Mestek O, Nemecek K. Trace elements in end-stage renal disease. 1. Methodological aspects and the influence of water treatment and dialysis equipment. Blood Purif1998;17(4):182-186.
Karahan Yilmaz S. Hemodiyalize giren hastalarda beslenme durumu ile kas gücü arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara,2012.
Rakıcıoğlu N, Nergiz R, Özkan Ş. Hemodiyaliz hastalarında beslenme durumu ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Bes Diy Der2005;32(1):13-20.
FouqueD,VennegoorM,TerWeeP,Wanner C, Basci A, Canaud B, et al. EBPG guideline on nutrition. Nephrol Dial Transplant 2007;22(suppl2):ii45-ii87.
SevimY.Hemodiyalizhastalarındabeslenmedurumuve malnutrisyon.YüksekLisansTezi,İstanbulÜniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,2010.
Hosokawa S, Oyamaguchi A,YoshidaO. Trace elements and complications in patients undergoing chronic hemodialysis. Nephron1990;55(4):375-379.
Hosokawa S, Nishitani H, Umemura K, NishioT,TomoyoshiT,Sawanishi K, et al. Relationship between haemodialysis anaemia and copper and zinc. Int Urol Nephrol1985;17(4):365-371.