DENİZLİ’DE DOKUMACILIK VE DOKUMA KOOPERATİFİNDE İLKLER: KALE DOKUMACILAR KOOPERATİFİ VE DENİZLİ DOKUMACILARI BİRLİK KOOPERATİFİ

İnsanları dış etkilerden korurken, aynı zamanda kendilerinin ve yaşadıkları çevrenin güzelleşmesine katkıda bulunması açısından dokumacılık, insanlığın en eski sanatlarından biri olmuştur. Bu sanat, tarih boyunca gelişerek ilerlemiştir. Bazı bölgelerde diğerlerine nazaran daha çok gelişme göstermiştir. Bu gelişmenin en çok gözlendiği illerden biri Denizli olmuştur. Denizli, tarihi çağlar boyunca daima dokumada parlayan bir yıldız olarak varlığını sürdürmüştür. Nitekim antik dönemden günümüze kadar Denizli de dokumacılık gelişerek devam etmiştir. II. Dünya Savaşı nedeniyle, Sümerbank’ın iplik dağıtım işini 1942’de üzerine almasından önce, 1933 yılında Denizli’de ilk dokuma kooperatifleri kurulmuştur. Bu çerçevede kurulan ilk kooperatif Kale Kooperatifi olmuştur. II. Dünya Savaşının getirdiği şartlar dahilinde, kooperatiflerin kurulmasının teşvikiyle Denizli'de 20 Haziran 1942’de ilk Birlik Kooperatifi kurulmuştur. Bu kooperatif sadece iplik dağıtımını sağlamakla kalmamış, aynı zamanda dokumaların müşteriye ulaştırılması ve dokunan ürünlerin kalitesinde standardı sağlama gibi önemli görevleri yerine getirmiştir. Fakat, olağanüstü şartlarda kurulan bu kooperatifler, II. Dünya Savaşı’nın bitmesinin ardından, eski önemlerini yitirmişler ve zamanla kaybolmuşlardır.

WEAVING IN DENIZLI AND FIRSTS IN WEAVING COOPERATIVE: KALE WEAVING COOPERATIVE AND UNION COOPERATIVE OF DENIZLI WEAVERS

Weaving has become one of the oldest arts of mankind, while at the same time protecting people from external influences and contributing to beauty of their surrounding. This art has proceed over the history. It has made progress in some regions more than the others. Denizli has been one of those cities where most of this progress has been observed. Denizli has been a leading light in weaving for ages. Thus, weaving in Denizli has been growing since ancient periods till these days. First weaving cooperatives had been established in 1933 at Denizli before Sumerbank was contractor by the reason of Word War II in 1942. Within this scope, Kale Cooperative was the first established one. Under the conditions of World War II, first Union Cooperative was established in Denizli on 20th June 1942 with the encouragement of establishment of cooperatives. This cooperative not only provided distribution of yarn, but also delivered weavings to customers and ensured quality of the products at the same time. However, those cooperatives, which were established under extraordinary conditions, lost their significance and disappeared in time after World War II ended.

PDF

___

BCA 080. 18. 08. 02. 105. 71. 4
BCA 23. 1. 942. 560. 3
BCA 21. 11. 34. 6068. 2
BCA 030.18.01.02.106.71.18
BCA 030.18.01.02.106.79.19
BCA 030.18.01.02.106.79.20
BCA 030.18.01.02.109.71.4
BCA 21.11.934. 6068. 3
“Denizli İplik Fabrikaları”, Akdeniz, Günlük Siyasi Halk Gazetesi, Yeni Basımevi, Denizli, Sayı: 512, 12 Mart 1943
‘’Ayın Olayları’’, İnanç Dergisi, Sayı: 67, Ülkü Matbaası, Denizli, Eylül 1942 ‘
’Ayın Olayları’’, İnanç Dergisi, Sayı: 68, Ülkü Matbaası, Denizli, Birinci Teşrin, 1942
‘’Denizli Vilayeti Dokumacılar Küçük Sanat Kooperatifleri ve Birlik Kooperatifi’’, İnanç Dergisi, Yıl:7, Birinci Teşrin, 1943, sayı: 80
AYTAÇ, Çetin, El Dokumacılığı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1932
AYTEKİN, Salih, Dağılan Köyün Hikayesi Attouda Hisar, (Yay. Haz.: Ercan Haytoğlu), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Yayına Hazırlayan: Ercan Haytoğlu, Denizli, 2017
CİLLOV, Haluk, Denizli El Dokumacılığı Sanayii, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1949
DEMİR, Tanju, Kadı Sicillerine Göre Denizli (1774-1812), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli, 2017
KODAL, Tahir, Atatürk ve Denizli, Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli, 2017
KODAL, Tahir, Cumhuriyet Döneminde Denizli (1923-1938), Denizli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, Denizli , 2015
TABAKOĞU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergah Yayınları Tarih Dizisi, 1986
AKTAN, Fethi ‘’Denizli Dokumacılar Kooperatif Birliği’’, Karınca Dergisi, Sayı:99, Ankara, Mart 1945
ATLI, Kemal, ‘’Denizli Vilayeti Dokumacılar Küçük Sanat Kooperatifleri ve Birlik Kooperatifi’’, İnanç Dergisi, Yıl:7, Birinci Teşrin, 1943, sayı: 80
GÜNEŞ, Günver, ‘’Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizli’de İktisadi ve Ticari Yaşam’’, Uluslararası Denizli Ve Çevresi Tarih Ve Kültür Sempozyumu, 6 Eylül 2006
GÜNEŞ, Müslime, ‘’II. Dünya Savaşı Yıllarında Denizli’’, Uluslararası Denizli Ve Çevresi Tarih Ve Kültür Sempozyumu, 6 Eylül 2006
KODAL, Tahir, ‘’Atatürk Döneminde (1923-1938) Denizli Sanayisi’’, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Denizli, 1998
TOKER, Tarhan, ‘’İl Ekonomisine Genel Bakış’’, Denizli Ekonomisi, Denizli Holding AŞ, 1967
1932 Tavas Doğumlu Hasan Hüseyin Uçum
1944 Tavas Doğumlu Kemalettin Onat

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi