CUMHURİYETİN 10.YILINDA İZMİRLİ AYDINLARIN GÖZÜYLE LAİKLİK KAVRAMI VE GELECEĞİ

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş esasları arasında en önemli nokta devletin temellerinin laik esaslara oturtulmasıdır. Bu amaçla gerçekleştirilen laiklik aşamaları 1922 yılından 1937 yılına kadar aralıksız bir şekilde çıkartılan yasa ve uygulamalarla devam etmiş ve sonlanmıştır. Ancak uzun yıllardır devletin temelini din esasına oturtan Osmanlı Devletinin yıkılması sonrasında devleti laik esaslar üzerine oturtmak oldukça zor olmuştur. Özellikle dinin kullanılarak toplumu yönetme algısı amacıyla yönetimin dinselleştirilmesi ve kutsallaştırılması toplumun da saltanatı kutsallaştırmasına ve sorgulamadan biat etmesine neden olmuştur. Bu nedenle yeni Türkiye Cumhuriyeti laiklik aşamalarını gerçekleştirdikçe eski sisteme geri dönmek isteyenlerce tehdit altında kalmıştır. Bu ortamda da laikliğin anlatılmasına önem verilmiştir. İzmir'deki Yeni Asır gazetesi de 1933 yılında halkı aydınlatmak amacıyla aydınlara laiklik ile ilgili sorularak sorarak bir anket yapmıştır. Anket ile aydınların o dönemki laiklik algısının net olduğunu gördük. Ayrıca yine o dönemde laiklik ile ilgili sorunları ve aynı zamanda da aydınların gelecekte laikliğin nasıl olacağını düşündükleri ortaya konuldu. En önemlisi de Diyanet İşleri Başkanlığının laik bir devlette olmaması gerektiğini söylemelerine karşılık bu kurumun şimdilik gerekli olduğunu söylemeleriydi.

THE CONCEPT OF SECULARISM AND IT’S FUTURE THROUGH THE EYES OF IZMIR INTELLECTUALS IN THE 10th ANNIVERSARY OF THE REPUBLIC

The most important one of the establishment principles of the Republic of Turkey is that the foundations of the state are built upon the secular bases. The processes of secularism which were followed for that purpose continued along with the laws and practices having been enacted constantly from 1922 to 1937 and finalized with them. However, after the collapse of the Ottoman Empire which had built the foundation of the state on religion for long years, it was quite difficult to build the state on the secular basis. Particularly, religionization and sacralisation of the management for the perception of management of society using religion caused the society to sacralise the sultanate and obeying it without questioning. Therefore, as long as the newly-established Republic of Turkey followed the processes of secularism, it was under the threat of those desiring to return to the old system. In such an atmosphere, it was important to explain secularism. In 1933, the newspaper, Yeni Asır conducted a survey in Izmir by asking the intellectuals the questions on secularism in order to enlighten the society. The survey showed us that the intellectuals’ perception of secularism was clear in that period. Also, the intellectuals’ questions regarding secularism and how secularism would be in the future according to them were presented in that period. The most important point was that they expressed the need for presence of the Religious Affairs Administration for the time being although they highlighted that such an institution shouldn’t exist in a secular state.

PDF

___

Yeni Asır.
CHF 1927 Nizamnamesi, (1927), Ankara, TBMM Matbaası.
CHF Üçüncü Büyük Kongre Zabıtları, (1931), Devlet Matbaası, İstanbul.
CHP 15.Yıl Kitabı, (TY).
CHP 1935.Parti Programı, (TY)Ulus Matbaası.
TBMM Albümü, (2010), Cilt 1, Ankara.
TBMM Albümü, (2010), Cilt 2, Ankara.
TBMM Zabıt Ceridesi,
Akın, Mahmut Hakkı, (2012),“Laiklik Sözleşmesi Temelinde Güdümlü Muhalefet; Serbest Cumhuriyet Fırkası” Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt.7, Sayı 2.
Aksoy, Muammer, (1989), Laikliğe Çağrı, Gündoğan yayınları, Ankara.
Arıkan, Zeki, (1997) “Muhittin Birgen, Mustafa Kemal Paşa ve Milli Mücadele” Atatürk Yolu Dergisi, 5 (20).
Atatürk’ün Bütün Eserleri, Cilt: 16, 17, 20, 23, 25, Ankara, 2005.
Aybars, Ergün, (2014), İstiklal Mahkemeleri, Doğan Kitap, İstanbul.
Aydın, Mehmet Akif, (2005), Türk Hukuk Tarihi, Ufuk Yayınları, İstanbul.
Aytepe, Oğuz, (2002), “Yeni Belgelerin Işığında Halifeliğin Kaldırılması ve Hanedan Üyelerinin Yurtdışına Çıkarılmaları” Atatürk Yolu Dergisi, Sayı.29-30
Bauberot, Jean, (2008), Dünyada Laiklik, Dergah Yayınları, İstanbul.
Berkes, Niyazi, (1984), Teokrasi ve Laiklik, Adam Yay., İstanbul.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca, Türkçe Sözlük.
Ertan, Temuçin F. (2007),“Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında Laiklik” Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 39.
Gürsoy, Kenan, (2003), “Laiklik”, İslam Ansiklopedisi, cilt: 27.
Hafızoğulları, Zeki, (1998), Laiklik, ATAM yayınları, AYM Atatürk Kültür Merkezi yayınları, Ankara,
Kanadoğlu, Korkut, (2013), “Laiklik ve Din Özgürlüğü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı.109.
Kaynar, Reşat, (1998), Türkiye’yi Laikleştiren Yasalar, ATAM Yayınları, Ankara.
Kili, Suna – Gözübüyük, Şeref, (2000), Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Yayınları.
Küçükcan Talip, (2003), “Laiklik”, İslam Ansiklopedisi, Yıl:, cilt: 27.
Mumcu, Ahmet, (1985), “Cumhuriyetin İlk Dönemlerinde Laiklik” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: I, Sayı: 2.
Okyar, Osman - Seyitdanlıoğlu, Mehmet, (2017), Atatürk, Okyar ve Çok Partili Hayat, İş Bankası yayınları, İstanbul.
Özdemir, Hikmet, (2007), Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, Remzi Yay, İstanbul.
Özkul, Fatih, (2014), “Anayasalarımızda Laiklik İlkesi” Ankara Barosu Dergisi, sayı 4.
Öztaş, Fatih, (2010), Siyasi Partilerin TBMM Tutanakları Bağlamında Laiklik Tartışmaları, Yayımlanmamış YL tezi, Erzurum Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Serap, Tabak, (2002), “Serbest Cumhuriyet Fırkası”, Türkler Ansiklopedisi, (Ed: Hasan Celal Güzel), Cilt:16, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Tunçay, Mete, (2005), Eleştirel Tarih Yazıları, Liberte Yayınları, Ankara. .
Uyar, Hakkı, (1991), “Serbes Cumhuriyet Gazetesi”, Tarih ve Toplum, sayı 95,
Vatandaş için Medeni Bilgiler, (1930), Milliyet Matbaası, İstanbul, 1930

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi