1742 İZMİR YANGINI SONRASINDA YANGINDAN ZARAR GÖREN BİNA VE ARSALAR ÜZERİNDEKİ MÜLKİYET PROBLEMLERİ

Tarihte insanoğlunun çaresiz duruma düştüğü pek çok büyük felaket anları bulunmaktadır. Doğa ya da insan kaynaklı ortaya çıkabilen bu felaketlerde insanın çevresine karşı takındığı tavır, çoğu kez şaşırtıcı bir hal alabilmektedir. Bu türden felaket anlarında işi fırsata dönüştürmek isteyenler, daha düne kadar komşuluk yaptığı, tanıdığı insanlara karşı fırsatçı yaklaşımlar sergileyenler tarihte hep olagelmişlerdir. 1742 yılında İzmir’de ortaya çıkan büyük yangın sonrası Osmanlı resmi kayıtlarına geçen bu türden olay örneklerinden yola çıkarak hazırlanan bu çalışma, İzmir şehir tarihine ve bu büyük felaket sonrasına dair bilgiler sunmaktadır. Yangın sonrası arsa ve binalar üzerinde görülen mülkiyet problemlerinden bazıları birer şikâyet konusu olarak Osmanlı resmi kayıtlarına geçmişti. Bu türden şikâyetleri inceleyen Osmanlı merkezi idaresinin yangın sonrası anlaşmazlıklara bakışı, bireyler arasındaki anlaşmazlık konuları, arsa ve binaların nasıl el değiştirdiği ve merkezi bir yapının olmadığı anlarda insanların takındıkları tavır değişiklikleri bu kayıtlarda açık bir şekilde görülmektedir.

PROPERTY PROBLEMS ON THE BUILDINGS AND LOTS DAMAGED BY THE FIRE AFTER THE İZMİR FIRE OF 1742

There were many great disasters in history in which man kind bacame desperately helpless. During these calamities which could stem from nature or human factors, attitudes of some people often turned to an astonishing manner. People who wanted to turn the occasion into an opportunity or those who acted opportunistically towards their neighbours and acquaintances during such times, always existed. This study, which treated the similar cases occured after the great İzmir fire of 1742, registered by the Ottoman official records, provides information concerning to civic history of İzmir and to the period after this disaster. Some property problems of plots and buildings after the fire, were registered in the Ottoman official records as complaint matters. Perspective of the judging Ottoman central administration on the post-fire disputes, grievance to pics among individuals, how the plots and buildings were handed over and how people changed their attitudes in the absence of a central authority, can be seen clearly in these registers.

PDF

___

Anadolu Ahkâm Defterleri (A.DVNS. AHKA)1, 2, 3, 4.
AFYONCU, Erhan- METE, Zekai, “1766 İstanbul Depremi ve Toplum Yaşantısına Tesirleri”, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Âfetler ve Deprem Semineri 22-23 Mayıs 2000 Bildiriler içinde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, İstanbul 2002, s. 85-92.
ERKAL, Mehmet, “Arşın” DİA, Cilt 3, 1991, s. 411-413.
FROMM, Erich, Kendini Savunan İnsan. Ahlak Felsefesinin Psikolojisine İlişkin Bir Araştırma, Türkçesi Necla Arat, Say Yayınları, 4. Baskı, İstanbul 1994.
GÜNAY, Ramazan, “Osmanlı Arşiv Kaynakları İçerisinde Ahkâm Defterleri: Gelişim Seyri, Muhtevası ve Önemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 17, Yıl 2013/1, s.9-29.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klȃsik Çağ (1300-1600), Çeviren Ruşen Sezer, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1995.
KAL’A, Ahmet, “Osmanlı Esnafı ve Sanayisi Üzerine Yapılan Çalışmalarla İlgili Genel Bir Değerlendirme”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 2003, s.245- 266.
KILIÇ, Yavuz, “Hobbes, Locke ve Rousseau’da “Doğa Durumu” Düşüncesi”, Temaşa, Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, Sayı:1, Cilt 2, 2015, s. 97-117.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., “İzmir”, DİA, Cilt 23, 2001, s.515-524.
ÖZER, Sibel, Geleneksel Yığma Yapılarda Strüktürel Elemanların Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, 2006.
ŞİMŞİR, Nadide, “Ahkâm defterlerinin Tarihi Kıymeti ve 107 No’lu Anadolu Ahkâm Defteri’ndeki İzmir İle İlgili Hükümler”, Ege Üniversitesi Tarih İncelemeleri Dergisi, IX/9, İzmir 1994, s.357- 390.
ÜREKLİ, Fatma, “Osmanlı Döneminde İstanbul’da Meydana Gelen Âfetlere İlişkin Literatür”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, 2010, s.101-130.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi