1929 DÜNYA EKONOMİK BUNALIMI VE İZMİR’DE GÜNDELİK YAŞAM

Kurtuluş Savaşı'nın bitimi ve Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte başlayan yıllar yeni rejimin kuruluşunu izleyen dönemi ifade etmektedir. Bu süreçte Türkiye Cumhuriyeti, varlığını bütün dünyaya ispat etmek ve Batılı uygarlığının bir parçası olabilmek için birçok devrimsel dönüşümü hayata geçirmeye başlamıştır. Çağdaşlaşma temelinde sürdürülen bu dönüşüm bir taraftan çeşitli yasal düzenlemeler diğer taraftan toplumsal hayatın akışının Batılı anlamda düzenlenmeye çalışılmasıyla geniş bir yelpazede yürütülmüştür. Bu gelişmeler aynı zamanda ülke insanının gündelik yaşamının geleneksel dönemden farklı olarak şekillendirilmesi anlamına gelmektedir. 1929 yılında yaşanan Dünya Ekonomik Bunalım ise bütün dünyayı olduğu gibi Türkiye'yi de kısa sürede etkisi altına almıştır. İşyerleri kapanarak iflas etmiş, zaten tarıma dayalı ekonomide ihracat azalmış, tarım ürünlerinin değeri düşmüştür. Uzun yıllar etkisi devam eden ekonomik kriz yeni kurulan rejimin önündeki en büyük engellerden biri olmuştur.Anadolu'nun batıya açılan en uç liman kentlerinden biri olan İzmir, tarihsel gelişim süreci içinde ekonomi ve ticari yönüyle ön plana çıkmış, aynı zamanda farklı kültürlere ev sahipliği yapmış, kozmopolit bir kenttir. İzmir hem Birinci Dünya Savaşı sonrası uğradığı işgalden hem de işgale son vermek için başlatılan Kurtuluş Savaşı sonrası yaşadığı tahribattan dolayı son derece hırpalanmış bir kent olarak karşımıza çıkmaktadır. Kentte yaşanan bu felaket manzarasına ek olarak demografik, ekonomik ve toplumsal yapı farklılaşmış, bu farklılık kentin her alanında kendini hissettirmiştir. Böylece Cumhuriyet'in ilanıyla başlayan bu dönem yaşanan köklü siyasal, sosyal ve ekonomik değişimlerle birlikte kentin her anlamda yeniden şekillendirildiği bir süreci başlatmıştır. Cumhuriyet'in simgesel kenti olan İzmir gündelik hayatın her alanını rejimin öngördüğü çerçevede dönüştürmeye çalışırken 1929 yılında yaşanan Ekonomik Bunalım bu dönüşüme bambaşka bir boyut katmıştır. Bu çalışmamızda kentin 1929 Ekonomik Bunalım sonrası değişen yaşam koşulları ve gündelik hayatı aktarılacaktır.

1929 WORLD ECONOMIC CRISIS AND DAILY LIFE IN IZMIR

The term followed by the establishment of the new regime is expressed by the years starting with the end of the War of Independence and Proclamation of the Republic. In this period, the Republic of Turkey has begun to realize many revolutionary changes in order to prove its existence to whole world and be a part of Western civilization. This continuing change under basis of modernization has been carried out wide range with various legal arrangements on the one hand and attempts to organize the social life fluency in Western sense on the other hand. This progress also means the styling of daily life of country people different from the traditional period. Experienced in 1929, the World Economic Crisis had affected the Turkey in short time like whole world. The businesses had shut down and bankrupted, the export had reduced in the agricultural based economy, and the value of the agricultural products had reduced. One of the biggest drawbacks to the newly established regime was the economic crisis which had effects for long years.experienced in the city, the demographic, economic and social structure had differentiated, and this difference had shown itself in every field of the city. Thus, this period starting with the Proclamation of the Republic had started the period restoring the city in every sense together with the established political, social and economic changes. The symbolic town of the Republic, İzmir has been tried to change the each moment of daily life within the framework of the regime, the Economic Crisis which had been experienced in 1929 had added different dimension to this change. This study includes the daily life and the life conditions which have been changed after 1929 Economic Crisis

PDF

___

Belediye Umumi Meclisi Zabıtname Defteri, 11.11.1934 tarihli Belediye Meclis Tutanakları.
Belediye Umumi Meclisi Zabıtname Defteri 12. 2. 1935 tarihli Belediye Meclis Tutanakları.
İzmir Belediyesi 1937 Çalışma Raporu, Ticaret Basımevi, İzmir.
İzmir Belediyesi 1938 İmar Programı ve Mali Projesi, Bilgi Basımevi, İzmir.
İzmir Rehberi 1934, Resimli Ay Matbaası, İstanbul, 1934.
İzmir Şehri İmar Raporu (1939), İzmir Belediyesi, 1939.
İzmir Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası, No: 12, Kânunuevvel, 1932.
İzmir Ticaret ve Sanayi Odası Mecmuası, No:11-12, Teşrinisani-Kânunuevvel, 1931.
Akkoyun, Turan (1995), “İzmir Basınına Göre Atatürk Devrinde İktisadi Gelişmeler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, S: X, s.s. 223-262.
Aksoy, Yaşar (1986), Bir Kent Bir İnsan İzmir’in Son Yüzyılı, S. Ferit Eczacıbaşı’nın Yaşamı ve Anıları, İstanbul: Eczacıbaşı Vakfı Yayınları.
Akşin, Sina (2004), Türkiye’nin Yakın Tarihi, Ankara: Kırlangıç Yayınları.
Arı, Kemal (2010), “Cumhuriyet ve Ekonomik Kazanımları”, İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi Dergisi, S: 60, s.s. 10-17. _________ (1990), “1923 Türk-Rum Mübadele Anlaşması Sonrasında İzmir’de Enval-i Metruke ve Mübadil Göçmenler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S: 18, C. VI, s.s. 627-657.
_________ (1993),“Türk Kurtuluş Savaşı’nın Bitiminde İzmir’in Genel Ekonomik Durumu”, ÇTTAD, C: 1, S: 3, ss. 29-46.
Atay, Çınar (1978), Tarih İçinde İzmir, İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayını.
Baran, Tülay Âlim (2003), Bir Kentin Yeniden Yapılanması, İstanbul: Arma Yayınları.
Baskın, Fazıl (1941), Eski ve Yeni Devirlerde İzmir Belediyesi, İzmir: Marifet Matbaası.
Baykara, Tuncer (2001), İzmir Şehri ve Tarihi, İzmir: Akademi Kitabevi.
Boratav, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi, (1908-2002) (2004), Ankara: İmge Kitabevi.
Çavdar, Tevfik, Türkiye Ekonomisinin Tarihi (1900-1960) (2003), Ankara: İmge Yayınları.
Çoban, Pakize (2008), İzmir’de Dünya Ekonomik Bunalımı Sırasında Tüketim Kültüründe Değişmeler ve Bunalımın Fiyatlar Üzerine Etkileri, İzmir: DEÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Çolak, Filiz (2013), II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İzmir Şehrinde Üretim ve Dış Ticaret (1908-1923), İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Dağtaş, Lütfü (2004), İzmir Gazinoları 1800’lerden 1970’lere, İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Durgun, Bülent (2012), Erken Cumhuriyet Döneminde İzmir’de Ekonomi (1923-1938), İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Dursun, M. Kamil (1994), İzmir Hatıraları, İzmir: Akademi Kitabevi.
Elmacı, Mehmet Emin (2009), “Cumhuriyetin Onuncu Yılı Sonrasında İzmir’de Sağlık Sorunları ve Alınan Önlemler”, Atatürk Dönemi Sağlık Tarihi Kongresi (1920-1938), İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, s.s. 717-734.
Evren, Burçak (1999), “Sinemamızda, Akımlar, Modalar ve Salgınlar”, 75 Yılda Değişen Yaşam Değişen İnsan Cumhuriyet Modaları, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, s.s. 208- 209.
Göksu, Emel (2003), 1929 Dünya Ekonomik Buhran Yıllarında İzmir ve Suç Coğrafyası, İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Gözcü, Alev (2013), 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye, İstanbul: Libra Yayıncılık.
____________ (2007), “Bir İntiharın Sosyo-Ekonomik Arka Planı: Dünya Ekonomik Bunalımının İzmir Örneğinde Gündelik Yaşama Yansımaları”, ÇTTAD, C. VI, S: 14, Bahar, s.s. 85-101.
İnce, Erdal (2008), “1929 Dünya Ekonomik Buhranının Almanya’daki Etkisi ve Bu Etkinin İzmir Finans Piyasasına Yansıması ‘Deutsche Orient Bank’”, ÇTTAD, S: 16-17, BaharGüz, s.s. 291-309.
Kazgan, Gülten (2006), Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Kıray, Mübeccel (1972), Örgütleşemeyen Kent, Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
Koçak, Cemil (2003), Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), C: 1, İstanbul: İletişim Yayınlar
Kongar, Emre (2005), 21. Yüzyılda Türkiye, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kurt, Sadık, İzmir’de Kamusal Hizmetler (1850-1950) (2012), İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Muslu, Selma (1996), 1929-1940 Yılları Arasında İzmir’de Sosyal Hayat, İzmir: DEÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Muşkara, Turan (1998), İzmir ve Karşıyaka Anıları, Haz.: Ahmet Mehmetefendioğlu, İzmir: Tükelmat AŞ, Yay.
Örs, Ferlâl (2002), “Buhran Yıllarında İzmir’de Ticaret ve İzmir Ticaret ve Sanayi Odası”, 19.
Yüzyıldan 21. Yüzyıla İzmir Ticaret Odası Tarihi, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, s.s. 132-147.
_________(2002),“1930’lu Yıllarda İzmir Ticaretinde Yeni Oluşumlar”, 19. Yüzyıldan 21.
Yüzyıla İzmir Ticaret Odası Tarihi, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, s.s. 148-158.
_________(2002), “Buhranın Ege ve İzmir’e Yansımaları”, 19. Yüzyıldan 21. Yüzyıla İzmir
Ticaret Odası Tarihi, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, s.s. 121-131.
_________(2002), “Büyük Dünya Buhranı ve Yeni Ekonomi Politikaları”, 19. Yüzyıldan 21.
Yüzyıla İzmir Ticaret Odası Tarihi, İzmir: İzmir Ticaret Odası Yayınları, s.s. 113-119.
Poyrazoğlu, Nuri (2008), “1929 Dünya Ekonomik Bunalımının İzmir’de Görülen Etkileri”, İzmir: DEÜ Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Tekeli, İlhan (1985), “Türkiye’de Devletçi İktisat Politikasına Geçişin Ekonomik Nedenleri: Devletçilik Deneyiminin Ege Bölgesinde Çeşitlenmesi”, Türkiye Ekonomisinin 100 Yılı ve İzmir ve İzmir Ticaret Odası Sempozyumu (1885-1985), İzmir: İzmir Ticaret Odası, s.s. 190-211.
Ülken, Yüksel (1985), “İzmir İktisat Kongresi ve Ekonomide Yön Arayışları”, Türkiye Ekonomisinin 100 Yılı ve İzmir ve İzmir Ticaret Odası Sempozyumu (1885-1985), İzmir: İzmir Ticaret Odası, s.s. 177-189.
Ürük, Yaşar (2003), Şu Bizim Karşıyaka, İzmir: Atadost Yayınları.
Yetkin, Sabri, Erkan Serçe, İzmir Esnaf ve Ahali Bankası’ndan Egebank’a (1928-2000) (2000), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Say, Memduh (1941), Hijyen Bakımından İzmir Şehri, İzmir: Bilgi Matbaası.
Serçe, Erkan, Fikret Yılmaz, Sabri Yetkin (2003), Küllerinden Doğan Şehir, İzmir: İBB Kent Kitaplığı.
Serçe, Erkan, İzmir’de Belediye (1868-1945) (1998),İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
Serçe, Erkan (2001), İzmir İktisat Kongresi, İzmir: İBB Kültür Yayınları.
Tezel, Yahya S. (2002), Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi