ALİ FUAD (ERDEN)’İN SAVAŞ HATIRATINDA I. VE II. SÜVEYŞ KANALI SEFERİ

Balkan Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele'ye katılmış olan Ali Fuad (Erden) Bey, Harp Akademisi'nden mezun olduğu 1903'ten 1957'deki ölümüne kadar Türk ordusunda Kolordu ve Ordu Kurmay Başkanlığı, Ataşemiliterlik, Müstahkem Mevki Komutanlığı, Harp Akademileri Komutanlığı gibi farklı görevlerde bulunmuştur. Ali Fuad Bey, Birinci Dünya Savaşı'nın başladığı sırada Fransa'da Ataşemiterlik görevini yürütmekteydi. Onun, Filistin bölgesine gidişi, Cemal Paşa'nın Süveyş Kanalı'na yapacağı harekât için 4. Ordu Komutanlığı'na atanıp söz konusu cepheye gitmesi vesilesiyledir. Ali Fuad Bey, Cemal Paşa'nın Kurmay Başkanı olarak Mısır, Filistin ve Suriye Cephesi'nde bulunduğu sırada serdetmiş olduğu fikir ve gözlemleriyle Kanal Harekâtı'nın neden ve sonuçlarını, Filistin-Suriye Cephesinde Türk ordusunun durumunu, Türk kurmayı arasındaki ilişkiyi, Arap isyanının mahiyetini ortaya koyan yeni bilgiler sunmaktadır. Belirtmek gerekir ki, şahıslar ve olayları ele alışında hissi davranmamıştır; kendi deyimiyle "oldukları kadar ve oldukları gibi" aktarmaya çalışmıştır.

SUEZ CANAL CAMPAIGN I, II IN ALİ FUAD ERDEN’S WAR MEMORIES

Ali Fuad Erden who was in the Balkan War, World War I and Independence War had different duties such as corps commander, chief of the staff, military attaché, commander of fortified area and the commander of Turkish War Colleges from 1903, when he graduated from Turkish War College, to his death in 1957. Ali Fuad was a military attaché on France when World War I started. He went to Paletsine front because Cemal Pasha was appointed to 4th Army Commandership to make a military action in Suez Canal. Ali Fuad gave new informations about the reasons and results of canal operation, the condition of Turkish army in Paletsine and Syria front, the relationship between Turkish staff and the nature of Arab revolt through his views and observations in Egypt, Paletsine and Syria front when he was Cemal Pasha’s chief of staff. It should be remembered that he was not emotional while he was telling the persons and events. Instead, he tried to tell them as they happened with his own word

PDF

___

1-Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri
DH.ŞRF., 49/270, 28 Ra. 1333; DH.ŞRF., 62/21, 29 Ca. 1334; DH.ŞRF., 67/82, 23 L. 1334.
2-Hatıratlar
Atay, Falih Rıfkı, Ateş ve Güneş, Yayına Hazırlayan: Muammer Sarıkaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2008.
Cemal Paşa, Hatıralar/ İttihat ve Terakki, I. Dünya Savaşı Anıları, Hazırlayan: Alpay Kabacalı, 6. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2012.
Erden, Ali Fuad, İsmet İnönü, Bilgi Yayınevi, Bilgi Yayınları:129, İkinci Baskı, Ankara.
----------------, Birinci Dünya Harbinde Suriye Hatıraları, Hazırlayan: Alpay Kabacalı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2003.
----------------, Paris’ten Tih Sahrasına, 2. Basım, Ankara, 1949.
İnönü, İsmet, Hatıralar, Hazırlayan: Sabahattin Selek, İnönü Kitaplığı, Ağustos 2014.
Mühlman, Carl, İmparatorluğun Sonu 1914/ Osmanlı Savaşa Neden ve Nasıl Girdi?, Timaş Yayınları, İstanbul, 2014.
Von Kressenstein, Friedrich Freiherr, Son Haçlı Seferi Kuma Gömülen İmparatorluk, Almanca’dan Çeviren: Tahir Balaban, 1. Baskı, Yeditepe Yayınevi: 72, İstanbul, 2007.
Von Sanders, Liman, Türkiye’de Beş Sene, Haz: Muzaffer Albayrak, 3. Baskı, Yeditepe Yayınevi: 48, İstanbul, 2007.
3-Araştırmalar Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi-1914-1918 Genel Savaşı/Savaşın Başından 1914- 1915 kışına Kadar, c.III, Ks.I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1991.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi/Osmanlı İmparatorluğunun Siyasi ve Askeri Hazırlıkları ve Harbe Giri (BDHTH)ş, c.1, Genel Kurmay Harp Tarihi Başkanlığı, Seri No:3, Ankara, 1970.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi/Sina-Filistin Cephesi Harbin Başlangıcından İkinci Gazze Muharebeleri Sonuna Kadar (BDHTH), T.C. Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Askeri Tarih Yayınları: 3, c.4, Ks.1, Ankara, 1979.
Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu/ Balkan-Birinci Dünya ve İstiklâl Harbi-1912-1922, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1993.
Sertoğlu, Midhat, Mufassal Osmanlı Tarihi-Resimli Haritalı, c.VI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2011.
Shaw, Stanford J., Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu/Savaşa Giriş, c.1, Çev: Beyza Sümer Aydaş, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
Tuncer, Hüner, “1914 Yılında Osmanlı İmparatorluğu”, 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı, Ed:Ümit Özdağ, Kripto Yayınları, Ankara, 2014, s.209-231.
----------------, Osmanlı İmparatorluğu’nun Sonu/Osmanlı İmparatorluğu ve Birinci Dünya Savaşı, Kaynak Yayınları: 583, İstanbul, 2011.
Ülman, A. Halûk, I. Dünya Savaşı’na Giden Yol ve Savaş, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2002.

ISSN: 2146-4456
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2011
Yayıncı: Pamukkale Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi