Bütçe Açığı Enflasyonist mi? Hoş Olmayan Monetarist Aritmetik Bağlamında Türkiye’nin Enflasyon, Para Arzı ve Bütçe Açığı Analizi

Parasal büyüme, bütçe açıkları, kamu borçları ve enflasyon arasındaki ilişkileri inceleyen ekonometrik çalışmalarda ilişkinin varlığı ile ilgili bir fikir birliğine ulaşılamamıştır. Bu çalışmada enflasyonla mücadelede Türkiye’de bütçe açığı, kamu borç stoku, parasal büyüme değişkenlerinin etkisi analiz edilmektedir. Bu doğrultuda ortaya atılan hipotezlerin alternatif yöntemlere göre çok daha iyi sınayabileceği düşüncesinden, yöntemin ulusal ve uluslararası çalışmalarda tercih edilmesinden ve değişkenlerin durağanlık seviyelerinden hareketle dinamik modelleme yaklaşımı olan ARDL (Autoregressive Distributed Lag) yöntemi tercih edilmiştir. Ayrıca değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin varlığı Toda-Yamamoto nedensellik yöntemi ile analiz edilmiştir. Özellikle 2018 yılında ABD ile yaşanan siyasi sorunlar ve sonucunda meydana gelen kur şokunun da etkisinin görülmesinin amaçlandığı çalışmada 2005:1-2020:8 dönemini kapsayan aylık veriler kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre para arzında %1’lik artış enflasyonu %0,19 oranında arttırırken bütçe açığında meydana gelen %1’lik artış enflasyonu %0,40 oranında arttırmaktadır. Ayrıca kamu borçlarında meydana gelen %1’lik artış enflasyonu 0.33 birim arttırmaktadır. Bu sonuçlar arzına göre bütçe açıklarının ve bütçe açıklarının finansmanı için kullanılan borçlanmanın enflasyon üzerinde para arzının arttırılmasından daha güçlü bir etkisi olduğunu göstermektedir. Nedensellik analizi sonuçlarına göre bütçe açığı ve iç borç stoku enflasyonun nedeniyken enflasyon bütçe açığının nedeni fakat iç borç stokunun nedeni değildir. Anahtar Kelimeler: Bütçe Açığı, Kamu Borcu, Enflasyon, ARDL Sınır Testi, Toda-Yamamoto Nedensellik. JEL Sınıflandırması: H60, H62, E31, E62.

Is The Budget Deficit Inflationist? Unpleasant Monetarist Arithmetic In The Context of Turkey’s Inflation, Money Supply And Budget Deficit Analysis

In econometric studies examining the relations between monetary growth, budget deficits, public debt and inflation, there is no consensus on the existence of the relationship. In this study, the role of the budget, public debt, and monetary growth for the fight against inflation are analyzed. In this direction, the dynamic modeling approach ARDL (Autoregressive Distributed Lag) method was preferred, based on the idea that the hypotheses put forward could be tested much better than alternative methods, the method was preferred in national and international studies, and the stability levels of the variables. In addition, the existence of a causality relationship between variables was analyzed by the Toda-Yamamoto causality method. In the study, which aims to see the effects of the political problems with the USA and the resulting exchange rate shock, especially in 2018, monthly data covering the period 2005: 1-2020: 8 were used. According to the results, a 1% unit increase in money supply increases inflation by 0.19%, while a 1% unit increase in budget deficit increases inflation by 0.40%. In addition, a 1% increase in public debt increases inflation by 0.33 units. These results show that borrowing used to finance budget deficits and budget deficits has a stronger effect on inflation than increasing the money supply. According to the results of the causality analysis, while budget deficit and domestic debt stock are the causes of inflation, inflation is not the cause of the budget deficit but not the domestic debt stock. Keywords: Budget Deficit, Public Debt, Inflation, ARDL (Autoregressive Distributed Lag), TodaYamamoto Causality. JEL Classification: H60, H62, E31, E62.

PDF

___

Abizadeh, S. Ve Yousefi, M. (1998), “Deficits And Inflation: An Open Economy Model Of The United States”, Applied Economics, 30, 1307-1316.
Alper, Ö.(2018). Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: 1971-2016 Dönemi, Business And Economics Research Journal, 9,4, 799-810.
Altındatş,H., Çetintaş,H. Ve Taban,S.(2008). Türkiye’de Bütçe Açığı, Parasal Büyüme Ve Enflasyon Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1992-2006.
Altunöz,U.(2020). Faiz Haddi-Enflasyon İlişkisi Ve Türkiye’de Gibson Çelişkisinin Analizi: KeynesWicksell Ve Fisher Örneği, SAYIŞTAY Dergisi, Cilt:33,Sayı:118,153-178.
Anayochukwu, O. B.(2012). “Fiscal Deficits And Inflation In Nigeria: The Causality Approach”, International Journal Of Scientific & Technology Research, 1, 8, September 2012, 6–12.
Barro, R.J. (1989) “The Ricardian Approach To Budget Deficits” Journal Of Economic Perspectives”, 3(2): 37-54.
Beaugrand, P., Loko B. Ve Mlachila M. (2002). The Choice Between External And Domestic Debt İn Financing Budget Deficits: The Case Of Central And West African Countries”. IMF Working Paper, 1- 30.
Bedir, S. Ve A. Tural (2014). Bütçe Açığı ve Enflasyon: Türkiye İçin Bir Sınır Testi Yaklaşımı, International Conference On Eurasian Economies. Bhattarai, Saroj & Lee, Jae Won & Park, Woong Yong, 2014. "Inflation Dynamics: The Role Of Public Debt And Policy Regimes," Journal Of Monetary Economics, Elsevier, 67(C), Pages 93-108.
Brown, R.,L, James D. Ve Jonathan M. E. (1975). Tech-Niques For Testing The Constancy Of Regression Relationships Over Time, Journal Of The Royal Statistical Society, 37(2), 149-192.
Burdekin, R. Ve Laney, L. O. (1986). Fiscal Policymaking And Central Bank Institutional Constraint. Federal Reserve Bank Of Dallas Research Paper. Nu. 8606, ABD.
Chaudhary, M. A. S Vee Parai A. K. (1991). Budget Deficit And Inflation: The Peruvian Experience. Applied Economics, 23, 1117-1121.
Chortareas, G. And Mavrodimitrakis, C.(2021). "Policy Conflict, Coordination, and Leadership İn A Monetary Union Under İmperfect İnstrument Substitutability," Journal of Economic Behavior & Organization, Elsevier, Vol. 183(C), Pages 342-361.
Chimobi, O.P. & Igwe, O.L. (2010). Budget Deficit, Money Supply And Inflation İn Nigeria, European Journal Of Economics, Finance And Administrative Sciences - 19, 52-60. Clemente, J, Montañés, A,& Reyes, M 1998, ‘Testing For A Unit Root İn Variables With A Double Change İn The Mean’, Economics Letters, Vol. 59, Pp. 175-182.
Cochrane , J. H. (2005). “Money As Stock”, Journal Of Monetary Economics, 52(3), Pp. 501–528.
Dağ, M.(2018). Türkiye’de Bütçe Açıklarının Gelişimi Üzerine Dönemsel Bir Değerlendirme, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C:10,S:21,42-59.
De Haan, J. Ve Zelhorst, D. (1990), “The Impact Of Government Deficits On Money Growth İn Developing Countries”, Journal Of International Money and Finance, 9, 455-469.
Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1979). Distributions Of The Estimators For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Journal Of American Statistical Association,74(366), 427-431.
Doğru,B.(2004). Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Bütçe Açığı Ve Enflasyon Arasında Nedensellik İlişkisi Var Mıdır? 1978-2002 Dönemi Türkiye Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi,113- 130.
Dornbusch, R. Ve Fischer, S. (1981). Budget Deficit And Inflation, İçinde M. J. Flanders Ve A. Razın (Eds.), Development İn Inflationary World: New York.
Eriçok, R. , Yılancı, V.(2013). Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımı, Bilgi Ekonomisi Ve Yönetimi Dergisi, 8 (1) , 87-101.
Erkam, S. Ve Çetinkaya, M.(2014). “Budget Deficits And Inflation: Evidence From Turkey”, The Macrotheme Review, 3(8), Fall 2014,12–22.
Friedman, M. (1975), “The Case For A Monetary Rule”, M. FRIEDMAN, An Economist’s Protest İçerisinde, Thomas Horton, New Jersey.
Günaydın, İhsan. (2001), "Türkiye''de Kamu Kesimi Açıkları Ve Enflasyon." İktisat İşletme Ve Finans 16.181: 62-77.
Hazine Ve Maliye Bakanlığı (2020). Eylül Ayı Bütçr Gerçekleşme Raporu, 15 Kasım 2020. tarihinde İçi), https://Ms.Hmb.Gov.Tr/Uploads/2020/10/B%C3%Bct%C3%A7eGer%C3%A7ekle%C5%9Fme-Raporu-Eyl%C3%Bcl-1.Pdf, adresinden erişildi.
İpek,E. Ve Akar,S.(2016). Bütçe Açığı Ve Enflasyon Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Ampirik Analiz, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38 ,2,167-189.
Kaya, M. Ve Öz,E.(2016). Enflasyon, Bütçe Açığı Ve Para Arzı İlişkisinin Türkiye Ekonomisi Açısından Değerlendirilmesi: 1980-2014 Dönemi, Yönetim Ve Ekonomi, 23, 3, 640-651.
Keho, Y. (2016). Budget Deficits, Money Supply And Price Level in West Africa. Journal Of Economics & Financial Studies, 04(05), 01-08.
Kesbiç,C.Y., Baldemir,E. Ve Bakımlı,E.(2005). Bütçe Açıkları İle Parasal Büyüme ve Enflasyon Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Bir Model Denemesi, İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 19, 1,82-98.
Khumalo, J.(2013) “Budget Deficit-Inflation Nexus in South Africa: VAR Analysis”, Mediterranean Journal Of Social Sciences, MCSER Publishing, 4, 14, 725–734.
Krichel, T., Levine, P. Ve Pearlman, J. (1996). Fiscal And Monetary Policy İn A Monetary Union: Credible Inflation Targets Or Monetized Debt? Weltwirtschaftliches Archiv. 132(1), San Francisco, 28-54.
Laidler, E. W. D. (1993) The Demand For Money: Theories, Evidence And Problems, 4. Edition, Harper Collins College Publishers, New York. Lee, J. And Strazicizh, M. C. 2003. Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks. The Review of Economics And Statistics 85(4):1082-1089.
Leeper, E. (1991). Equilibria Under ‘Active’ And ‘Passive’ Monetary And Fiscal Policies. Journal Of Monetary Economics, 27, 129-147
Leeper, E.M., Leith, C., Liu, D. (2021). Optimal Time-Consistent Monetary, Fiscal And Debt Maturity Policy. Journal Of Monetary Economics, 117, 600-617.
Lyziak, T. Lyziak, J.M. (2020). Does Fiscal Stance Affect İnflation Expectations? Evidence For European Economies. Economic Analysis and Policy, 68, 296-310.
Oktayer, A.(2010). Türkiye’de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi, Maliye Dergisi, 158 OcakHaziran, 431-447.
Özatay, Fatih, (1997) “Sustainability Of Fiscal Deficits, Monetary Policy, And Inflation Stabilization: The Case Of Turkey”, Journal Of Policy Modeling 19(6).
Özmen,M. Ve Koçak,F.İ.(2012). Enflasyon, Bütçe Açığı Ve Para Arzı İlişkisinin ARDL Yaklaşımı İle Tahmini: Türkiye Örneği, Çukurova <Üniversitesi İİBF Dergisi, 16,1, 1-19.
Patinkin, D. (1993) “Israel’s Stabilization Program Of 1985, Or Some Simple Truths Of Monetary Theory”, Journal of Economic Perspectives, 7(2), 103-128. Sargent, T. Ve Wallace, N. (1981), Some Unpleasant Monetarist Arithmetic, Quarterly Review Federal Reserve Bank Of Minneapolis, 1-17.
Sims, A. C. (1993).A Simple Model For Study Of The Determination Of The Price Level And The Interaction Of Monetary And Fiscal Policy. Working Paper.
Solokova, A. (2015). Fiscal Limits And Monetary Policy: Default Vs. Inflation. Economic Modelling, 48, 189-198.
Sugözü,H.İ. Ve Yiyit,M.(2010). Borçlanmanın Enflasyona Etkisi Üzerine Teorik Yaklaşımların Temel Özellikleri, Maliye Dergisi, 158, 365-373.
Şentürk,S.H., Karakurt,B Ve Şahingöz,B.(2017). Mali Disiplin Ve Enflasyon İlişkisi Üzerine Bir Analiz: Türkiye Örneği, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 3 (2). 185-204 TCMB (2006), Finansal İstikrar Raporu, Ankara, Haziran 2006.
Tekin-K. A. ve Özmen E. (2003). Budget Deficits, Money Growth And Inflation: The Turkish Evidence. Applied Economics, 35(5), 591-596.
Toda, H. Y. And Yamamoto T. (1995), Statistical Inferences In Vector Autoregressions With Possibly Integrated Processes. Journal Of Econometrics, 66,.225‐250.
Tüğen,K. ve Dağ,M.(2018). Türkiye’de Bütçe Açıklarının Sürdürülebilirliğinde İç Borçlanmanın Rolü: Dönemsel Bir Analiz, Yönetim ve Ekonomi, 25, 2,392-408.
Tüleykan, H. (2016), “Faiz Dışı Fazla ve Bazı Bütçe Verileri Arasında Nedensellik İlişkisi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 301-322.
Uygur, E. ( 2001), “Türkiye’de Enflasyon”, Türkiye Ekonomisi Sektörel Analiz, Ed: Şahinöz, A., Ankara: İmaj 357-413.
Woodford,, Michael (1998). “Doing Without Money: Controlling Inflation In A Post-Monetary World”, Review Of Economic Dynamics, 1, 173–219.
Yarız, A.(2020). Covidonomi: Korona Günlerinde Ekonomi Yazmak, 14 Kasım 2020 tarihinde https://Www.Dunya.Com/Admib/Covidonomi-Korona-Gunlerinde-Ekonomi-Yazmak-Haberi469006 adresinden erişildi.
Yeldan, E. (2001) Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. İstanbul: İletişim.
Yien, L. C., Abdullah, H., & Azam, M. (2017). Granger Causality Analysis Between Inflation, Debt, and Exchange Rate: Evidence From Malaysia. International Journal Of Academic Research İn Accounting, Finance And Management Sciences, 7(1), 189-196.