TERMİK SANTRAL PROJELERİNİN SOSYAL KABUL BOYUTU: PAŞAKÖY (BALIKESİR) TERMİK SANTRALİ ÖRNEĞİ

Öz Herhangi bir bölgede yapılan veya planlanan bir enerji tesisinin maksimum kapasitede çalışabilmesi, onun teknolojik özelliklerinin yanında, yapıldığı bölgedeki yerel halkın kabul düzeyine de bağlıdır. Yerel halkın bulunduğu alanlarda yapılan tesislere yönelik bu kabul düzeyi literatürde sosyal kabul olarak tanımlanmaktadır. Sosyal kabul ile ilgili yapılan çalışmalarda temel amaç, toplumun yapılan yatırımlara yönelik sosyal kabul düzeylerini belirlemek ve halkın ilgili politikaların belirlenmesindeki sürece dâhil edilmesini sağlamaktır. Enerji ihtiyacını büyük oranda ithal ettiği kaynaklar ile karşılayan Türkiye, bu açıdan bakıldığında dışa bağımlı bir görünüm arz eder. Enerjide yurt dışına olan bağımlılığı azaltmak, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek ve enerji üretiminde kendi öz kaynaklarını değerlendirebilmek amacıyla ülke çapında birçok enerji tesisi inşa edilmiş veya planlanmıştır. Planlanan ve yapımına başlanan bu tesislerden birisi de Balıkesir–Altıeylül sınırları içerisinde bulunan Paşaköy Termik Santrali’dir. Bu çalışmanın temel amacı, Paşaköy Termik Santrali örneğinde; (i) yerel halkın termik santrallere yönelik sosyal kabul düzeylerini, (ii) yerel halkın termik santrallere yönelik algı ve tutumlarını etkileyen etmenleri ve (iii) termik santrallerin sosyal kabul düzeyinde mesafenin bozucu etkisinin varlığını belirlemektir. Çalışmada ayrıca çevre ile ilgili genel tutumları da incelemek için bir anket formu geliştirilmiştir. Çalışmada alan araştırması yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda, söz konusu termik santralin etki alanı içerisinde yakınlık düzeyine göre zonlar belirlenmiş ve bu zonlarda tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen katılımcılara anket uygulanmıştır. Araştırma sonuçları bölge halkının çevresel tutumları ve termik santrale yönelik sosyal kabul düzeyleri açısından yorumlanmış ve değerlendirilmiştir. Araştırma, termik santrale olan mesafenin yerel halkın santrale olan tutum ve davranışlarında ve sosyal kabul düzeyinde belirleyici bir etkisi olduğunu göstermiştir. Termik santrale yakınlık arttıkça; santralin ekonomik ve çevresel açıdan olumsuz etkisi olacağı düşüncesi nedeniyle santrale olan sosyal kabul düzeyi azalmaktadır. Enerji santrali projelerinin kabul edilebilirliği ve sürdürülebilirliği açısından sosyal kabul kapsamında yerel halk mutlaka dikkate alınmalıdır. Proje hakkındaki bilgilendirme sınırlı olduğu durumlarda yöre halkı projeye karşı durmakta ve çevresinde yapılacak olandan habersiz olma hususunda kaygılanmaktadır. Yaşadığı bölgede yapılan faaliyetlere ve yatırımlara yerel halkın tepkisini ifade eden NIMBY davranışının olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak adına bölge insanının proje sürecine dâhil edilmesi gerekmektedir. Projeden, süreçten, projenin olası etkilerinden haberdar olan yerel halkın sosyal kabul düzeyinin pozitif yönde artacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Balıkesir, Termik Santral, Enerji, Sosyal Kabul, NIMBY

PDF

___

Akova, İ. (2016). Enerji Kullanımındaki Değişimler. Ankara: Nobel.
Akpulat, O., Sayman, R. Ü. ve Cordova-Novion, C. (2012). Atık Yakma Direkti (2000/76/EC) Düzenleyici Etki Analizi, REC, Türkiye.
Altıkat, A., Ekmekyapar Torun, F. ve Turan Bayram, T. (2011). Küresel Kirlilik: Dünya, Avrupa Birliği ve Türkiye’de Hava Kirliliği Örneği. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 27 (2), 134-149.
Atalay, İ. (1997). Türkiye Coğrafyası. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. Avcı, S. (2005). Türkiye’de Termik Santraller ve Çevresel Etkileri. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi. 13, 1-26.
Braunholtz, S. (2003) Public Attitudes to Windfarms: A Survey of Local Residents in Scotland. Edinburgh: MORI Scotland, for Scottish Executive Social Research.
Dear, M. (1992). Understanding and Overcoming the NIMBY Syndrome. Journal of the American Planning Association, 58, 288–300.
Devine-Wright,P. (2005). Beyond NIMBYism: Towards an Integrated Framework for Understanding Public Perceptions of Wind Energy. Wind Energy, 8, 125–139.
Doğan, M. (2011). Enerji Kullanımının Coğrafi Çevre Üzerindeki Etkileri. Marmara Coğrafya Dergisi. 23, 36-52.
Doğanay, H. (1998). Ekonomik Coğrafya 2, Enerji Kaynakları. Erzurum: Şafak Yayınevi.
Doğanay, H. ve Coşkun, O. (2017). Enerji Kaynakları. Ankara: Pegem Akademi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2018). Elektrik, http://www.enerji.gov.tr/ tr-TR/Sayfalar/Elektrik, Erişim Tarihi: 02.07.2018.
Eren, Z. ve Budak, D. B. (2012). Kırsal Alanda Yaşayan Bireylerin Rüzgâr Enerji Santralleri Hakkındaki Düşünceleri: Hatay İli Örneği. Çukurova Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 28 (1), 91-100.
Garipağaoğlu, N. (2015). Türkiye Ortam Sorunları Coğrafyası. İstanbul: Yeditepe. Hermansson, H. (2007). The Ethics of NIMBY Conflicts, Ethical Theory and Moral Practice 10 (1), 23-34.
Karabulut, Y. (2004). Türkiye’de Elektrik Enerjisi Üretimi. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi. 3 (58). s. 53 -77.
Kraft, M. B. ve Clary, B. B. (1991). Citizen Participation and the NIMBY Syndrome: Public Response to Radioactive Waste Disposal. The Western Political Quarterly, 44 (2), 299-328.
Lorcu, F. (2015). Örneklerle Veri Analizi SPSS Uygulamalı. Ankara: Detay Yayıncılık.
Makina Mühendisleri Odası. (2018). Türkiye’nin Enerji Görünümü 2018. Yayın No: MMO/691. https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/ EnerjiGorunumu2018_1.pdf
Palabıyık, H., Yavaş, H.ve Aydın, M. (2010). Nükleer Enerji ve Sosyal Kabul Sorunu: NIMBY Sendromu Üzerine Bir Kritik Bir Literatür İncelemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (1), 45-66.
Ren21. (2017). Renewables 2017 Global Status Report. http://www.ren21.net/ wp-content/uploads/2017/06/17-8399_GSR_2017_Full_Report_0621_ Opt.pdf
Swofford, J. ve Slattery, M. (2010). Public Attitudes of Wind Energy in Texas: Local Communities in Close Proximity to Wind Farms and Their Effect on Decision-Making. Energy Policy, 38, 2508–2519.
Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (1997). Ekonomik Coğrafya. İstanbul: Çantay Kitabevi.
van der Horst, D. (2007). NIMBY or Not? Exploring the Relevance of Location and the Politics of Voiced Opinions in Renewable Energy Siting Controversies. Energy Policy, 35, 2705–2714.
Warren, C. R., Lumsden, C., O’Dowd, S., Birnie, R.V. (2005). Green on Green’: Public Perceptions of Wind Power in Scotland and Ireland. Journal of Environmental Planning and Management, 48, 853–875.
Wüstenhagen, R., Wolsink, M., & Bürer, M. J. (2007). Social Acceptance of Renewable Energy Innovation:An Introduction to The Concept. Energy Policy, 35(5), 2683-2691.
Yalçın, Ö. (2009). Ekolojik İkilemlere İlişkin Tutum, Toplumsal Sorumluluk ve Yabancılaşmanın Toplumsal Değer Yönelimi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.