12052

CEM TÖRENLERİNDE KAMBERLİK/ZÂKİRLİK GELENEĞİ: BALIKESİR ÇEPNİLERİ ÖRNEĞİ

Balıkesir Çepnilerinin cem törenlerinde kamberlerin veya zâkirlerin rollerini belirlemeyi hedefleyen bu makalenin verileri alan araştırmalarında kamberlik hizmetini yürüten kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sonucunda elde edilmiştir. Balıkesir ve civarında yaşayan Çepnilerin cemlerindeki safhalar ve bu safhalarda kamberlerin üstlendiği roller üzerine yoğunlaşan çalışmada kamberlerin söyledikleri şiirler, cem düzeni içinde irdelenmiştir. Yapılan tespit ve değerlendirmelerin neticesinde Çepni cemlerinin icra edilmesinde “dede” adı verilen ve cem törenlerinin idaresini sağlayan kişiden sonra kamberlerin, törenin yapılabilmesi için oldukça kilit bir öneme sahip olduğu görülmüştür. Cem törenlerinin hazırlıklarının yapıldığı aşamalardan başlayarak cem törenindeki ibadetlerin ve hizmetlerin yerine getirilmesinde kamberlerin icra ettikleri nefeslerin katkısı vardır. Hatta kamberlerin icra ettikleri şiirlerin ve müziklerin olmaması durumunda, cemdeki uygulamanın yapılması mümkün değildir. Türk halk şiiri geleneğiyle yakın ilişki içinde bulunan kamberler, cem törenlerinde çoğunlukla ulu ozanların şiirlerini söylemekte ve bu şiirlerde çoğunlukla değişiklik yapmamaktadırlar. Çepni cemlerinde kamberlerin çoğunlukla Pir Sultan Abdal, Şah Hatayî ve Kul Himmet gibi halk şairlerinin şiirlerini icra ettikleri ve kendilerine ait şiirleri ise cem törenlerine dâhil etmedikleri tespit edilmiştir.

“Kamberlik/Zakirlik” Tradition in Cem Ceronomies: Example of Balikesir Chepnis

The data of this article aiming to determine the roles of cambers or judges in the ceremonial ceremonies of Balıkesir Chepni were obtained as a result of interviews with source persons who carried out cambering services in field research. In this study which focuses on the “cem” stages of the Chepni people living in Balıkesir and the roles of “kamber” in these stages, the poems of the “kamber”s were examined in the “cem” order. As a result of the determinations and evaluations, it was seen that after the person who named “dede” and the administration of the “cem” ceremonies in the execution of the Chepni courts, the “kamber”s had a very important importance in order to perform the ceremony. Starting with the stages of the preparations of the ceremonies of the “cem” ceremonies and services in the implementation of the ceremony of the worship of “kamber”s have contributed to the “nefes”. Even in the absence of the poems and music performed by the “kamber”, it is not possible to implement the application in the “cem”. “Kamber”, who are in close relationship with the Turkish folk poetry tradition, often say the poems of the great bards in their ceremonies and do not make any changes in these poems. It has been found that “kamber”s in Chepni districts mostly perform poems of folk poets such as Pir Sultan Abdal, Şah Hatayî and Kul Himmet and do not include their own poems in the “cem” ceremonies.

Keywords:

Balikesir, Chepni, Cem Kamber,

PDF

___

Akın, B. (2016). Zâkirlik Geleneğinin Değişen Yaratım ve İcra Ortamı Zâkirlikten Âşıklığa Âşık Niyazi. Ankara: Barış Kitap.
Aslanoğlu, İ. (1995). XIX. Yüzyıl Bektaşî Şairi Kul Himmet Üstadım –Yaşamı, Kişiliği ve Şiirleri-. İstanbul: Can Yayınları.
Doğan, G. (1998). Alevîlik’te Ön Bilgiler ve Cem, Zakirlik. İstanbul: Can Yayınları. Duymaz, A., Aça, M., Şahin, H. (2011). Balıkesir Yöresi Çepni ve Tahtacılarında Kamberlik Geleneği. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 2, 41-58.
Ersal, M. (2009). Alevi Cem Zâkirliği: Battal Dalkılıç Örneği. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 1, 188-205.
Kahraman, S. (2016). Kamber Fikret Tuncel ve Cem Şiirleri. Bitirme Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
Ergun, S. N. (1956). Hatâyî Divanı Şah İsmail Safevî Edebî Hayatı ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi.
Özmen, İ. (1995). Alevî-Bektaşî Şiirleri Antolojisi. Cilt II, Ankara: Saypa Yayınları.
Şahin, H. (2013). Çepniler: Tarih, İnanış ve Halkbilimi. Ankara: Altınpost Yayınları.
Şahin, H. (2015). Ritüel Ve Kutsal Anlatı İlişkisi Bağlamında Balıkesir Çepnilerinin Cem Törenlerindeki “Miraçlama”lar Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor, 105, 99-110.
Taşğın, A. (2009). Cem, Cemevi ve İşlevleri. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 211-225.
Yaman, M. (2009). Alevîlik ve Bektaşîlikte Temel Âyin ve Erkânlar, Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 328-329.
Fikret Tuncel, 1961 Karamanlar doğumlu, kamber.
Zeynel Ercan, 1937 Kabakdere doğumlu, kamber.
Hüseyin Çelikkanat, 1937 Kabakdere doğumlu, kamber.
Yaşar Bora, 1965 Gökçeören doğumlu, kamber.
Rahmi Ayhan, 1961 Akyar doğumlu, kamber.