Adem YAĞCI, Halit Seyfettin ATLI, Kamil SARPKAYA, Kürşat Alp ASLAN

HOROZKARASI ÜZÜM ÇEŞİDİNDE KLON SELEKSİYONU (I. AŞAMA)

Yetiştiriciliği yapılan bitkilerin ıslahında kullanılan en eski yöntem seleksiyondur. Bağcılıkta daseleksiyon yolu ile çeşitlerde verim ve kalitede önemli artışlar meydana gelmektedir. Çalışma Kilis ilinde2 adet, Gaziantep ilinde 3 adet olmak üzere toplamda 5 adet üretici bağında yürütülmüştür. 2012, 2013 ve2014 yıllarında verim, gelişme ve kalite parametleri alınmış ve üç yıl ortalamasına göre tartılıderecelendirmeye göre klon adaylarına puanlar verilmiştir. Horoz Karası üzüm çeşidi hem sofralık hemde kurutmalık olarak değerlendirilebilmektedir. Bu nedenle seçime esas değerlendirmeler sofralık vekurutmalık üzerinden yapılmıştır. Horoz Karası üzüm çeşidinde; verimde %62, salkım ağırlığında %44,tane ağırlığında %9, budama odunu ağırlığında %90 ve doğuş oranında %55 oranında artışlar olmuştur.Bununla birlikte seçilen bazı klon adaylarında verimde %52, salkım sayısında %36, salkım ağırlığında%24, 100 tane ağırlığında %20 azalmalarında olduğu belirlenmiştir.

CLONAL SELECTION IN HOROZ KARASI GRAPE CULTIVAR

Selection is the oldest method used in plant breeding. Significant yield and quality levels have been achieved in viticulture through selections. This study was conducted over 2 vineyards in Kilis and 3 vineyards in Gaziantep provinces (5 producer vineyards in total). Yield, growth and quality parameters were taken in 2012, 2013 and 2014 and clone candidates were scored based on weighted average of three years. Horoz Karası grape cultivars is consumed either as fresh or dried grapes. Therefore, selection criteria were set over fresh consumption and drying. In Horoz Karası grape cultivar, 62% increase was observed in yields, 44% in bunch weights, 9% in berry weights, 90% in pruning wood weights and 55% in shooting ratios. However in some selected clone candidates, 52% decrease was observed in yields, 36% in number of bunches, 24% in bunch weights and 20% in 100 berry weights.

PDF

___

Çelik, H., Ağaoğlu, Y.S., Fidan, Y., Marasalı, B., Söylemezoğlu, G., 1998. Genel Bağcılık. Ankara: Sun Fidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi:1.
Duran, M., 2003. Üzüm Etüdü. Ankara: Dış Ticaret Araştırma Servisi Raporu.
Çelik, S., 2011. Bağcılık (Ampeloloji) (3. Baskı). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Kader, S., Öztürk, H., Yılmaz, N., Ilgın, C., Gürsoy, Y. Z., 2004b. Razakı Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları (Yayın No: 102). Manisa Bağcılık Araştırma Enst. Müd. Yayınları.
Anonim, 2015. http://tuik.gov.tr/pre çizelge.do?alt_id=1001 (Erişim Tarihi: 15.08.2015)
Yavaş, İ., Fidan, Y., 1986. Üzüm Değerlendirme Şekillerinin İnsan Sağlığı Yönünden Önemi. Gıda Sanayinin Sorunları ve Serbest Bölgenin Gıda Sanayisine Beklenen Etkileri Sempozyumu, 216–221.
Uysal, H., Saner, G., 2012. Ege Bölgesi Bağ İşletmelerinde İşgücü Varlığı ve Kullanım Durumu. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 1:623–628.
Anonim, 2012a. Yabancı Kelimelere Karşılıklar. http://www.tdk.gov.tr/kar11. html (Erişim Tarihi: 11.11.2012)
Anonim, 2012b. Biyolojik Sözlük. http://www.genetikbilimi.com/genbilim/ biyolojiksozluk.html (Erişim Tarihi: 11.11.2012)
Anonim, 2012c. Sözlük. http://tarim.gov.tr/ arayuz/9/içerik.asp?efl=sanal_kutuphane2/ sozluk/anasayfahtm&curdir=%5csanal_kut uphane2%5csozluk&fl=diger.htm (Erişim Tarihi: 11.11.2012)
. Eriş, A., 1995. Özel Bağcılık. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları.
Possingham, J.V., 1998. Varieties and Clones Used in Australian Wine Grape Vineyard. Acta Hort. 473:17–23.
Mannini, F., 2002. Clonal Selection in Grapevine: Interaction between Genetic and Sanitary Strategies to Improve Propagation Material. Acta Hort. 528:703– 712.
Ülkümen, L., 1973. Bağ–Bahçe Ziraatı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Mullins, M.G., Bouquet, A. and Williams, L.E., 1992. Biology of Grapevine, Cambridge Univ. Press, UK. p:239.
Şehirali, S., Özden, M., 1998. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Ülkümen, L., 1973. Bağ–Bahçe Ziraatı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Moore, J.N. and Janick, J., 1983. Methods in Fruit Breeding. Purdeo University Press, West Lafayette, Indiana, USA. p:464.
Dokuzoğuz, M., 1964. Bahçe Bitkilerinin Islahında Klon Seleksiyonu. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Fidan, Y., 1985. Özel Bağcılık. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
Kiracı, M.A., Bayraktar, H., Usta, K., Özışık, S., Gürnil, K., 2002. Bozcaada Çavuşu, Kozak Beyazı, Karasakız ve Amasya Beyazı Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. Türkiye 5. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu Bildirileri, Nevşehir, 97–102.
Köse, C., 2002. Karaerik Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü.
Bernard, R., Leguay, M., Boidron, R., 1983. La Sélection Clonale En Bourgobne. Un Élément De Progrés Pour La Viticulture De Côte D’or.–Progr. Agric. Vitic. 100:183–188.
Becker, H., 1990. Result of Clonal Selection with Blauer Frühburgunder (Early Pinot Noir) at Geisenheim. Vitis Special Issue, Proceeding of the 5. International Symposium on Grape Breeding, 12–16 September 1989, St. Martin/Pfalz, FR of Germany, 499.
Schöffling, H., Faas, K.H., 1990. Wine Test Result from Clones of the Varieties Kerner, Müller Thurgau, Gewurztraminer and Riesling during the Development and Redevelopment Phases. Vitis Special Issue (Proceeding of the 5. International Symposium on Grape Breeding).
Samborskaya, A.K., Tulaeva, M.I., 1994. Clonal Selection of Grape in the Ukraine Grape Varieties, Sadovodstvo Vinogradarstvo, 4:16–18.
Hajdu, E., 1990. Selection Advance and Environmental Variance in Clonal Selection of the Wine Garape Variety Kövidinka, Vitis Special Issue, 478–484.
Boidron, R., 1995. Clonal Selection in France Methods, Organization and Use, Proceedings of the International Symposium on Clonal Selection, 1–7.
Scalabrelli, G., Loretti, F., Bagnoli, G., Ferroni, G., 2000. Cluster and Berry Characteristics of a “Sangiovese” Grapevine Population Present in D.O.C. Area of “Morellino di Scansano”, Acta Hort., 528:757–759.
Borgo, M., Ferroni, G., Salvi, G., Scalabrelli, G., 2000. Clonal Selection of Vermentino Grapevine in Tuscany, Acta Hort., 528:731–738.
Özışık, S., Usta, K., Gürnil, K., Bayraktar, H., 1997a. Marmara ve Trakya Bölgesinde Ekonomik Değer Taşıyan Bazı Üzüm Çeşitleri Üzerinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müd. Yayınları.
Kaya, M., 2008. Ergani (Diyarbakır) Yöresinde Yetiştirilen Şire Üzüm Çeşidinin Klon Seleksiyonu (Yüksek Lisans Tezi). YYÜ Bahçe Bitkileri Bölümü, Van
Yağcı, A., Cangi, R., Gökbulut, M., Yıldız, E., Kılıç, D., Sucu, S., Topçu, N., 2014. Narince Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu. Uluslararası Mezopotamya Tarım Kongresi (IMAC 2014), Diyarbakır, 180–187.
Karataş, H., Karataş, D., Özgen, İ., Kaya, A., Söylemezoğlu, G., 2015. Boğazkere Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu–1. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi– A27 (Türkiye 8. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu, Konya), 501–508.
Yılmaz, N., İlhan, İ., Samancı, H., Baldıran, İ., 1997. Yuvarlak Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. Manisa Bağcılık Araştırma Enst. Müd. Yayın No:69.
Kader, S., Öztürk, H., Yılmaz, N., Ilgın, C., 2001. İpek (Pek) Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. Manisa Bağcılık Araştırma Enst. Müd. Yayın No: 82.
Yağcı, A., C. Ilgın, F. Ateş, Y. Dilli, S. Kader, 2005. Ege Geçit Bölgesinde Yetiştirilen Sultan Dimriti, Razaki, Siyah Dimrit ve Siyah Gemre Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları (1. Aşama). Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu Bildirileri, Tekirdağ, 1:547–553.
Yağcı, A., Aslan, K.A., Söylemezoğlu, G., 2016. Clonal Selection in Hatun Parmagi Grape Variety (1. Stage). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 33(3): 245–253.
Amerine, M. A. and Cruess, W.V., 1960. The Technology of Wine Making. The AVI. Publishing Campany, Inc.
Anonim, 1997. Descriptors for Grapevine (Vitis spp.). International Plant Genetic Resources Institute, Rome. 62p.
Galet, P., 1979. A Pratical Ampelography Grapevine Identification Cornell Univ. Press, 249.
Çelik, H., 2002. Üzüm Çeşit Kataloğu. Sun Fidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Ser.:3 Ankara.
Yazgan, A., 1969. Çeşit Denemelerinde Tartılı Derecelendirme Metodunun Uygulanışı. Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi Yayın No:8.
Güleryüz, M., 1985. Meyve ve Sebze Islahı Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Ders Notları.
Aslantaş, R., 1993. Erzincan İli Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enst. Yayınları.
Pırlak, L., 1993. Uzundere, Tortum ve Oltu ilçelerinde Doğal Olarak Yetişen Kızılcıkların (Cornus mas L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü.
Ercişli, S., 1996. Gümüşhane ve İlçelerinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnuların (Rosa spp.) Seleksiyon Yoluyla Islahı ve Çelikle Çoğaltma İmkânları Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Özek, B., Uslu, İ., 1972. Razakı Üzümünde Toptan Seleksiyon Üzerinde Araştırmalar. Yalova Bahçe Kültürleri Araştırma ve Eğitim Merkezi Dergisi, 5:52–60.
Troshin, L.P., 1991. Selection of Highly Productive Grape Variations Using Methods of Multidimensional Analysis, Vitis Special Issue, 538–544.
Uslu, İ., 1985. Bağcılıkta Seleksiyonun Önemi ve Müşküle Üzüm Çeşidinde Klonal Seleksiyon Üzerinde Araştırmalar. Türkiye 1. Bağcılık Sempozyumu, Tarım Oraman ve Köyişleri Bakanlığı, Teş. Des. Gen. Müd. Yay. 3(1):161–175.
Uslu, İ., Samancı, H., 1998. Beyaz Çavuş ve Hamburg Misketi Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu. Türkiye 4. Bağcılık Sempozyumu Bildirileri, Yalova, 76–81.
Özışık, S., Gürnil, K., Usta, K., Bayraktar, H., 1998. Yapıncak Semillon Gamay, Papaz Karası, Clairette, Hafızali ve Hamburg Misketi, Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. 4. Bağcılık Sempozyumu Bildirileri, Yalova, 187–192.
Whiting, JR., Hardie, W. J., 1981. Yield and Compositional Differences between Selections of Grapevine c.v. Cabernet Sauvignon American J. Enelogy, Viticulture, 32:212–218.
Costakurta, A., Sartor, G., Stefeni, L. de, 1983. Prove di Confronto fra Cloni delvitigno Vitigno Cabernet Franc. Investigation on the Comparison of Cebernet franc Clones, Riv Viticolt. Enol. 36:147–152.
Ilgın, C., İlhan. İ., Yılmaz, N., Gül, H., Kader, S., 2002. Sultani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları. Manisa: Bağcılık Araştırma Enst. Müd. Yayın No:86.
Çelik, H., Kunter, B., Selli, S., Keskin, N., Akbaş, B., Değirmenli, K., 2012. Kalecik Karası Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu ve Seçilen Klonlara Ait Ana Damızlık Parselinin Oluşturulması. Tübitak Proje No: 1070731 Sonuç Raporu.