Genç Yetişkinlerde Sosyal Görünüş Kaygının Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Üzerindeki Yordayıcı Etkisi

Amaç: Bu çalışmanın amacı, genç yetişkinlerde sosyal görünüş kaygısının kompulsif çevrimiçi satın alma üzerindeki yordayıcı etkisini belirlemektir. Yöntem: Çalışmaya 421 genç yetişkin gönüllü olarak katılmıştır. İlişkisel tarama modeli esas alınarak yapılan bu çalışmada Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği ve Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Ölçeği kullanılmıştır. Bulgular: Genç yetişkinlerde sosyal görünüş kaygısının ve cinsiyetin kompulsif çevrimiçi satın almayı %13,2 yordadığı bulundu. Demografik değişkenler açısından bakıldığında erkeklerin, kendini kilo açısından yüksek olarak değerlendiren, dış görünüşünü etkileyen herhangi bir fiziksel rahatsızlığı olan, herhangi bir psikolojik rahatsızlığı olan ve mağazaya gitmek istemediği için çevrimiçi alışveriş yapan katılımcıların sosyal görünüş kaygıları ve kompulsif çevrimiçi satın almaları anlamlı şekilde daha yüksek olarak tespit edildi. Sonuç: Bu durum, sosyal görünüş kaygısı yaşayan bireylerin kompulsif çevrimiçi satın alma eğiliminde olabileceğini gösterebilir.

Anahtar Kelimeler:

genç yetişkinler, sosyal görünüş kaygısı, kompulsif çevrimiçi satın alma

Predictive Effect of Social Apperance Anxiety on Compulsive Online Buying in Young Adults

Objective: The aim of this study, is to determine the predictive effect of social appearance anxiety on compulsive online buying in young adults. Method: 421 young adults voluntarily participated in the study. In this study, which eas based on the relational screening model, the Social Appearance Anxiety Scale and the Compulsive Online Buying Scale were used. Results: Social appearance anxiety and gender was found to predict compulsive online buying by %13,2 in young adults. In terms of demographic variables social appearance anxiety and compulsive online buying were found to be significantly higher in male, self-assessed weight, any physical ailment affecting their appearance, psychological disorders and online shopping because they did not want to go to the store. Conclusion: This may indicate that individuals with social appearance anxiety may tend to compulsive online buying.

Keywords:

Young adults, social apperance anxiety, compulsive online buying,

PDF

___

1. Korur MG, Kimzan HS. Kompulsif satın alma eğilimi ve alışveriş sonrası pişmanlık ilişkisinde kontrolsüz kredi kartı kullanımının rolü: AVM müşterileri üzerine bir araştırma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi 2016; 8(1): 43-71.
2. Zeren D, Gökdağlı N. Satın alma motivasyonları: Tüketicilerin sanal kompulsif davranışları üzerine bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Pazarlama Kongresi Özel Sayısı 2017; Özel Sayı: 41-58.
3. Arıduru Ayazoğlu B, Aksu M, et al. Alışveriş bağımlılığı. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi 2019; 4: 44-64.
4. Kellett S, Bolton JV. Compulsive buying: a cognitive-behavioural model. Clin Psychol Psychother 2009; 16(2): 83 -99.
5. Leary MR, Kowalski RM. Social Fobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment. New York: Guilford Press, 1995; 94-112.
6. Hart TA, Flora DB, Palyo SA, et al. Development and examination of the social appearance anxiety scale. Assessment 2008; 15(1): 48–59.
7. Doğan T. Sosyal görünüş kaygısı ölçeğinin (SGKÖ) Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2010; 39: 151-159.
8. Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. Spss Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık, 2004; 49-50.
9. Bozdağ Y, Yalçınkaya Alkar Ö. Bergen alışveriş bağımlılığı ölçeğinin kompülsif çevrimiçi satın alma davranışına uyarlanması. Bağımlılık Dergisi 2018; 19(2): 23-34.
10. Müller A, Mitchell JE, de Zwaan M. Compulsive buying. Am J Addict 2015; 24(2): 132–137.
11. Harnish RJ, Bridges KR, Carson AE. The maladaptive pursuit of consumption: The ımpact of materialism, pain of paying, social anxiety, social support, and loneliness on compulsive buying. Int J Ment Health Addict 2019; 17(5): 1401–1416.
12. Valence G, d’Astous A, Fortier L. Compulsive buying: Concept and measurement. J Consum Policy (Dordr) 1988; 11(4): 419–433.
13. Miltenberger RG, Redlin J, Crosby R, et al. Direct and retrospective assessment of factors contributing to compulsive buying. J Behav Ther Exp Psychiatry 2003; 34(1): 729–735.
14. Maraz A, Urban R, Griffiths MD, Demetrovics Z. An empirical investigation of dance addiction. PloS One 2015; 10(5): e0125988.
15. Armağan E, Temel E. Türkiye’de online kompulsif alışveriş davranışı üzerine ampirik bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2018; 20(4): 621 653.
16. Manchiraju S, Sadachar A, Ridgway JL. The compulsive online shopping scale (COSS): Development and validation using panel data. Int J Ment Health Addict 2017; 15(1): 209–223.
17. Şimşir Z, Seki T, Dilmaç B. Sosyal görünüş kaygısında cinsiyet farklılıkları: Bir meta analiz çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2019; 10(17): 615-637.
18. Çelik E, Turan ME, Arıcı N. The role of social appearance anxiety in metacognitive awareness of adolescents. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research. 2014; 7(1): 137-147.
19. Alemdağ S, Öncü E. Öğretmen adaylarının fiziksel aktiviteye katılım ve sosyal görünüş kaygılarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) 2015; Special Issue 3: 287-300.
20. Brosof LC, Levinson CA. Social appearance anxiety and dietary restraint as mediators between perfectionism and binge eating: A six month three wave longitudinal study. Appetite. 2017; 108: 335-342.
21. Güvenen G. Sosyal medya ve kitle iletişim araçlarının lise öğrencilerinin beden algısı ve sosyal görünüş kaygısı üzerine etkisinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bölümü, 2017.
22. Uzun, H. Ergenlerde sosyal görünüş kaygısı ile umutsuzluk ve kilo özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bölümü, 2017.
23. Öztürk A. Dokuz Eylül Üniversitesi’ne başlayan öğrencilerde aile yapısı ve sosyal görünüş kaygısının yeme bozukluğu riski ile olan ilişkisi. Uzmanlık Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Bölümü, 2020.
24. Altun Yılmaz NŞ. Obez erişkinlerde beden imgesinin yaşam niteliğine etkisi, sosyal görünüş kaygısı ve benlik saygısının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, 2019.
25. Yılmaz N. Obez bireylerde benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı ve vücut algısı. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Bölümü, 2015.
26. Mete B. Mastektomi sonrası meme rekonstrüksiyonu yapılan kadınlarda benlik saygısı ve sosyal görünüş kaygısı ilişkisi. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Bölümü, 2019.
27. Erdemir AV, Bağcı SI, İnan EY, Turan E. Akne vulgarisli hastalarda sosyal görünüş kaygısı ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. İstanbul Medical Journal 2013; 14(1): 31-39
28. Özcan H, Subaşı IB, Budak B, et al. Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders 2013; 3(3): 107-113.
29. Levinson CA, Rodebaugh TL, White EK, et al. Social appearance anxiety, perfectionism, and fear of negative evaluation. Distinct or shared risk factors for social anxiety and eating disorders? Appetite 2013; 67, 125-133.
30. Ülkü H. Gençlerde sosyal görünüş kaygısı ile sosyal anksiyete arasındaki ilişkinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bölümü, 2017.
31. Çilesiz GD. Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygısı ve utangaçlık düzeylerinin obsesif kompulsif semptomlar ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bölümü, 2020.
32. Claes L, Hart TA, Smits D, et al. Validation of the social appearance anxiety scale in female eating disorder patients. Eur Eat Disord Rev 2012; 20(5): 406- 409.
33. Sağlam N. Ergenlerde sosyal görünüş kaygısı, ebeveyn ve akrana bağlanmanın depresyonu yordamadaki katkısı. Yüksek Lisans Tezi, Mersin: Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü, 2019.
34. Koskina A, Van den Eynde F, Meisel S, et al. Social appearance anxiety and bulimia nervosa. Eat Weight Disord 2011; 16(2): e142-e145.
35. Turel T, Jameson M, Gitimu P, et al. Disordered eating: Influence of body image, sociocultural attitudes, appearance anxiety and depression-a focus on college males and a gender comparison. Cogent Psychol 2018; 5(1): 1-22.
36. Koç S. Bir üniversite psikiyatri polikliniğine başvuranlarda kompulsif satın alma komorbiditesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Bölümü, 2016.
37. McElroy SL, Keck PE, Pope HG, et al. Compulsive buying: A report of 20 cases. J Clin Psychiatry 1994; 55(): 242–248.
38. Peker O. Majör depresif bozukluğu olan hastalarda benlik saygısı, mizaçkarakter özellikleri ve baş etme becerilerinin kompulsif satın alma ve çevrimiçi kompulsif satın alma davranışıyla ilişkilendirilmesi. Uzmanlık Tezi, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü, 2020.
39. Kayınoğlu C. Kadınların alışverişte mutsuz olmalarına sebep olan faktörlerin incelenmesine yönelik bir çalışma. Yüksel Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Bölümü, 2016.