TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ALINTI SÖZCÜKLERİ KULLANMA DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz Dünya dilleri kavramları işaretlerken farklı yollara başvurmaktadır. Bu yollardan birisi de diğer dillerden sözcük ödünçlemek / alıntı sözcük kullanmaktır. Türkçe de dünya dilleri ile benzer özellik göstererek kavramları işaretlerken kendine yabancı olan dillerden alıntı sözcük alma yoluna da başvurmaktadır. Türkçenin ilk dönem yazılı kaynaklarından itibaren alıntı sözcükleri kullandığı bilinmektedir. Değişen komşuluk ve akrabalık ilişkileri, sosyal, kültürel, dinî ve askerî ilişkiler, savaşlar, ticaret, göçler, sanat ve bilim, teknoloji alanlarındaki gelişmeler ve etkileşimler sebebiyle Türkçe başka dillerden sözcükler almıştır. Dil eğitimi ve öğretimi yeni nesiller aracılığıyla dillerin devamlılığını, diğer dillerin etkilerine karşı bilinçli olmayı sağlar. Türkçenin ana dili olarak eğitimi ve öğretiminde de Türkçe öğretmenlerine büyük rol düşmektedir. Özellikle son yüzyılda gelişen teknoloji ve ilerleyen bilim aracılığıyla tüm dünya dillerine olduğu gibi Türkçeye de yeni alıntı sözcükler girmektedir. Bu türdeki sözcükler için yeni nesiller arasında farkındalığın oluşturulması noktasında Türkçe öğretmenlerinin de belli yeterlik ve becerilere sahip olması gereklidir. Bu sebeple Türkçe öğretmeni adaylarının alıntı sözcükleri kullanma düzeylerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Tarama yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesinde öğrenim gören Türkçe öğretmeni adaylarının okudukları kitaplar, gazeteler, takip ettikleri internet sayfaları ve izledikleri televizyon programlarını belirlemek amacıyla bir bilgi formu uygulanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda önce 9 kitap, 1 gazetenin bir haftalık yayınındaki ilk sayfası, 3 internet sayfasının 1 haftalık yayını ve 1 televizyon programının 1 aylık dönemdeki yayınları alıntı sözcükler açısından incelenerek alıntı sözcük listesi oluşturulmuştur. Sonra bu listeden hareketle öğretmen adaylarının alıntı sözcüklerin hangi dillerden alındıklarını tespit etme, alıntı sözcüklerin doğru yazımını tespit etme, alıntı sözcüklerin anlamlarını belirleyebilme, alıntı sözcüklerle ilgili uyum kurallarını bilme ve uygulama becerilerini belirlemek amacıyla Alıntı Sözcükleri Kullanma Düzeyi Formu oluşturulmuştur. Bu form yine Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören 322 Türkçe öğretmeni adayına uygulanmış ve Türkçe öğretmeni adaylarının özellikle alıntı sözcüklerin hangi dilden alındığını tespit etme, sözcükler arasından alıntı olan sözcükleri belirleme, özel bir isim aracılığıyla Türkçede yer alan alıntı sözcüklerin tespit edilmesi, anlamdan hareketle gerekli yere düzeltme işareti koyma becerisi – â harfi, alıntı sözcüğün anlamını belirleyebilme becerisi, büyük ünlü uyumunun aranmadığı sözcükleri belirleme becerisi ve küçük ünlü uyumunun aranmadığı sözcükleri belirleme becerisi düzeylerine yeterince sahip olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

: Alıntı sözcük, Türkçe öğretmeni adayı, Türkçe kullanma düzeyi

PDF

___

AKSAN, Doğan, (1977), Köktürkçeden Bugüne, Türkçede Ödünçlemeler Üzerine Bir Sözcük İstatistiği Araştırması, Türk Dili, C. XXXVI, S. 313: s. 344-347.
AKSAN, Doğan, (2004), Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi.
ALYILMAZ, Cengiz, (1994), Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
ALYILMAZ, Cengiz, (1997), Teknoloji ve Dil, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 8: s. 33-36.
ALYILMAZ, Cengiz, (2010), Türkçe Öğretiminin Sorunları, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. V, S. 3: s. 728-749.
ALYILMAZ, Semra, (2011), Risâle-i Mûze-Dûzluk (İnceleme-Metin-Dizin), Ankara: Elik Yayınları.
ALYILMAZ, Semra, (2013), Güncel Türkçe Sözlük’te Yer Alan Argo Nitelikli Kavram İşaretleri, Leyla Karahan Armağanı, (s. 165-192), Ankara: Akçağ Yayıncılık.
ÇOBAN, İsmail, (2018), Türkçe Öğretmeni Adaylarının Türkçedeki Alıntı Sözcükleri Kullanma Düzeylerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
DEMİR, Tazegül, (2013), Türkçe Derslerinde Dil Bilgisi Konuları Öğrenilirken Kullanılan Öğrenme Stratejileri Üzerine Bir Değerlendirme, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, C. 6, S. 11: s. 167-206.
GEMALMAZ, Efrasiyap, (2010), Türkçenin Dünü, Bugünü ve Yarını, Türkçenin Derin Yapısı içinde (s. 5-16), (Yay. Haz. Cengiz Alyılmaz ve Osman Mert), Ankara: Belen Yayıncılık.
GÜRBÜZ, Adem, (2009), İlköğretim VIII. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Geçen Yabancı Kökenli Kelimeler Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
İMER, Kamile, (1976), Dilde Değişme ve Gelişme Açısından Türk Dil Devrimi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
İMER, Kamile, KOCAMAN, Ahmet ve ÖZSOY, A. Sumru, (2011), Dilbilim Sözlüğü, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
KARAAĞAÇ, Günay, (2013), Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KARACA, Veysel, İbrahim, (2011), Türkiye Türkçesinde Alıntı Sözcüklerde Görülen Ses Olayları Üzerine Bir İnceleme, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
KARASAR, Niyazi, (2010), Bilimsel Araştırma Yöntemi, (21. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
KORKMAZ, Zeynep, (1995), 26 Eylül ve Dilimizi Türkçeleştirme Yolundaki Gelişme Süreçleri, Türk Dili, S. 527: s. 1176-1185.
KORKMAZ, Zeynep, (1995), Batı Kaynaklı Yabancı Kelimeler ve Dilimiz Üzerindeki Etkileri, Türk Dili, S. 524: s. 843-858.
KORKMAZ, Zeynep, (1995), Türk Dilinin Yabancı Dillere Karşı Korunması İçin Alınması Gereken Önlemler, Türk Dili, S. 528: s. 1268-1280.
LÜLE MERT, Esra, (2012), Türkçe Öğretmeni Adaylarının Yabancı Kökenli Sözcük Kullanımlarına İlişkin Bir İnceleme, Turkish Studies, C. 7, S. 4: s. 2357-2369.
MERT, Osman, (2009), Ötüken Uygur Dönemi Yazıtlarından Tes-Tariat-Şine Us, Ankara: Belen Yayıncılık.
OSAM, Necdet, (1997), The Attitude Of Turkish People Towards The Use of Foreign Words in a Turkish Context, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
ÖNER, Mustafa, (1996), Türkçede Dille ilgili Alış Verişlerin ve Dil Hareketlerinin Tarihine Toplu Bir Bakış, Türk Dili, S. 536: s. 140-148.
ÖZKAN, Mustafa, (2005), Tarihi Perspektiften Bilim Dili Olarak Türkçe. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 33: s. 141-158.
ÖZKAN, Mustafa, (2010), İnsan İletişim ve Dil, İstanbul: Akademik Kitaplar.
POLATCAN, Faruk, (2018), Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bilgi ve Kitap Kavramlarına İlişkin Metaforları, Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. II, S. 2: s. 113-126.
SAFA, Peyami, (1990), Objektif I: Osmanlıca Türkçe Uydurmaca, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
SEZGİN, Fatin, (2002), Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yoğunluğu ve YabancılaĢma Sebepleri, Türkler, S. 18: s. 80-101.
ŞAHİN, Hatice, (2015), Yabancı Kelimelere Türkçe Karşılıklar Bulma Sorunu, Türkçenin Çağdaş Sorunları içinde (s. 285-304),. (ed. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz), Ankara: Gazi Kitabevi.
TADMOR, Uri, (2009), Loanwords In The World’s Languages: Findings and Results. Loanwords in the World Languages a Comporative Handbook, (ed. Martin Haspelmath ve Uri Tadmor). Berlin: Deutsche Nationalbibliothek, s. 55-75.
TDK, (2011), Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları.
UNGAN, Suat, (2015), Türkçenin Türklerden Çektikleri, Ankara: Pegem Akademi.
VARDAR, Berke, (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multilingual.
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan, (2006), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
YİP, Moira, (1993), Cantonese Loanword Phonology and Optimality Theory, Journal of East Asian Linguistics, S. 2: s. 261-291.
www.haberturk.com Erişim Tarihi: 25.11.2016
www.haber7.com Erişim Tarihi: 25.11.2016
www.mynet.com Erişim Tarihi: 25.11.2016