İRONİ İLE YOĞRULMUŞ BİR PARODİ ÖRNEĞİ OLARAKOĞUZ ATAY’IN “NE EVET NE HAYIR”I

Öz İnsanoğlunun içinde bulunduğu dünyanın çelişkilerine yönelen ironinin en önemli işlevlerinden biri şüphesiz “farkındalık” sağlamaktır. Bu farkındalığın insanın insan oluşunun önemli anlam alanların içine alması bir yana dünyayı anlamlandırma çabası ile ayrı bir önem kazanmaktadır. Ontolojik yönüne dikkat çekilen bu haliyle çift katmanlı bir “olgu” olan ironi, daha ziyade edebî metinlerde karşımıza çıkan bir kavram olarak durur. Kimi edebî metinlerde kendisi de aslında bir kurgusal metin iken başka bir kurguya dikkat çeken parodi ile iç içe geçmiş durumdadır. Başlangıcını tarih öncesi dönemlerde gördüğümüz ironi ve parodi zaman içerisinde pek çok değişikliğe uğrayarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Üstelik bu değişiklikler edebî metnin kimi zaman iç yapısı ile ilgili olduğu kadar kimi zaman da metnin formu ile yakından ilgilidir. Oğuz Atay da yukarıda kısaca işaret edilen şekliyle ironi ve parodiyi eserlerinde ustaca kullanan sanatkârlarımızdandır. Oğuz Atay‟ın içinde bulunduğu toplum ve zamanla dünyaya doğmuş olan bir sanatkâr olarak şahit olduğu dönem içerisinde ortaya çıkan pek çok durum, onun bahse çalışılan sanatkâr duyarlılığına sahip bir kalemin ironi ve parodi penceresinden okuyucuya sunulur. Tahkiyeli bir metnin imkânları dâhilinde insanın farkındalığına dair pek çok husus bu şekilde çözümlenir. Bu makalede Atay‟ın Korkuyu Beklerken adlı kitabında bulunan “Ne Evet Ne Hayır” adlı hikâyesi ironi ve parodinin sağladığı bakış açısıyla çözümlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İroni, Parodi, Metin Çözümlemesi, Farkındalık, Oğuz Atay

PDF

___

ABRAMS, Meyer Howard, (2005), A Glossary of Literary Terms, Eight Edition, USA: Thomson Wadsworth.
ATAY, Oğuz, (2006), Korkuyu Beklerken, İstanbul: İletişim Yayınları.
AYDIN, İ. Seçkin, (2013), “Yazılı İronik Metinlerin Anlamlandırılması Üzerine Bir Durum Saptaması: Köşe Yazısı Örneği”, Bilig, S. 64: s. 49-70.
BERGSON, Henri, (2006), Gülme Komiğin Anlamı Üzerine Deneme, (Çeviren: Yaşar Avunç), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BOOTH, Wayne C., (2016), Kurmacanın Retoriği, (Çeviren: Suzan Sarı), Ankara: Hece Yayınları.
CEBECİ, Oğuz, (2008), Komik Edebî Türler Parodi, Satir ve İroni, İstanbul: İthaki Yayınları.
DİNLER Köksal, Sümeyye (2014), “Oğuz Atay‟ın Korkuyu Beklerken Hikâye Kitabında İroninin Kullanımı”, Turkish Studies, Volume 9/9 Summer, s. 489- 504.
ECEVİT, Yıldız, (2014), “Ben Buradayım...” Oğuz Atay’ın Biyografik ve Kurmaca Dünyası, İstanbul: İletişim Yayınları.
FREUD, Sigmund, (2012), Espriler ve Bilinçdışı ile İlişkileri, (Çeviren: Emre Kapkın), İstanbul: Payel Yayıncılık.
KİERKEGAARD, Soren, (2009), İroni Kavramı, (Çeviren: Sıla Okur), Ankara: İmge Yayınları.
KOESTLER, Arthur, (1997), Mizah Yaratma Eylemi, (Çevirenler: Sevinç Kabakçıoğlu, Özcan Kabakçıoğlu), İstanbul: İris Yayıncılık.
ÖZPALABIYIKLAR, Selahattin, (2011), “Oğuz Atay Öyküsünde Birey: Notlar, Sorular”. (Der. Hilmi Tezgör), Korkuyu Beklerken Gelenler Oğuz Atay Öyküleri Üzerine Yazılar (s. 25-31), İstanbul: İletişim.
ŞAHİN, Halil İbrahim (2014). “Gelenek, Gülme ve Şaka”, Milli Folklor, S. 101, s. 237- 251.
TOSUN, Necip, (2011), “Yabancılaşma, Aydın Eleştirisi ve İroni: Oğuz Atay Öyküleri”. (Der. Hilmi Tezgör), Korkuyu Beklerken Gelenler Oğuz Atay Öyküleri Üzerine Yazılar (s. 9-24), İstanbul: İletişim.
YAŞAT, Doğan, (2011), “Oğuz Atay‟ın Öykülerinde Susku İzleği”. (Der. Hilmi Tezgör), Korkuyu Beklerken Gelenler Oğuz Atay Öyküleri Üzerine Yazılar (s. 33-45), İstanbul: İletişim.