ŞİİR ÇEVİRİSİNDE KARŞILAŞILAN ZORLUKLAR: PARMAKSIZ’IN SEÇME ŞİİRLERİNİN FRANSIZCAYA ÇEVİRİLERİ ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Öz Geçmişten günümüze, genel olarak, şiir çevirisinin olanaklılığı / olanaksızlığı şeklinde iki kutuplu tartışmalar süregelse de şiir çevirisi, mevcut örnekleriyle somut bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte, şiir çevirisinin zorlukları, çeviri sürecinde ciddi sorunlara neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kendi çeviri deneyimimiz aracılığıyla, şiir çevirisinde karşılaşılan zorlukları açığa çıkarmak ve çevirmen kararlarımızı etkileyen çeviri yaklaşımımızı ortaya koymaktır. Çalışmanın önemi, şiir çevirisi deneyimimize dayanan böyle bir çalışmanın çıktılarını paylaşarak çeviri alanına, daha özelde şiir çevirisine katkı sağlama çabamızdan kaynaklanmaktadır. Çalışmada yapılan değerlendirme, Parmaksız‟ın tarafımızdan seçilen 33 şiiri ile bu şiirlerin Fransızca çevirilerini içeren, Dinle Kuşların Sesini / Écoute le chant des oiseaux başlıklı Türkçe-Fransızca iki dilli şiir derlemesindeki şiirleri kapsamaktadır. Türkçeden Fransızcaya şiir çevirisinin önündeki zorluklar neler olmuştur? Karşılaşılan sorunlara çözüm bulunabilmiş midir? Sorunların çözümünde hangi yöntemlere başvurulmuştur? Yapılan değerlendirme neticesinde, çeviri sürecinde, özellikle şaire özgü kavramlar ile bazı kültürel kavramların sorun yarattığı görülmüştür. Türkçe ve Fransızcanın sesbilim, biçimbilim ve sözdizimsel yapılarının farklı olması, Türkçe şiirlerdeki ahengin, ritmin, şiirsel deyiş tavrının ve dize yapısı öğelerinin Fransızca çevirilerde korunarak aktarılmasında sorunlara neden olmuştur. Tüm bu sorunlara rağmen, estetik iletim ölçüt alınarak, şiirlerin kaynak dilde yarattığı etkinin erek dilde yaratılmasına özen gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Parmaksız, şiir çevirisi, çeviri yaklaşımı, estetik iletim, çeviride yaratıcılık

PDF

___

AVUNÇ, Yaşar, (1997), “-Türkçeden Fransızcaya Şiir Çevirisi- Şiir Çevirileri”, (Ed. H. Anamur), Hasan-Âli Yücel’i Anma Kitabı, Çeviri: Ekinler ve Zamanlar Kavşağı içinde, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yayını, 2. baskı, s. 253-260.
BENER, Yiğit, (1997), “ „Sorumlu‟ Çevirmenin Sorunları”, (Ed. H. Anamur), Hasan-Âli Yücel’i Anma Kitabı, Çeviri: Ekinler ve Zamanlar Kavşağı içinde, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Yayını, 2. baskı, s. 191-199.
BLANCHOT, Maurice, (1943), Faux pas, Paris: Gallimard, G. Genette tarafından aktarılan, Palimpsestes, La Littérature au second degré, 1982, Paris: Seuil, s. 239.
ELLRODT, Robert, (2006), “Comment traduire la poésie ?”, Palimpsestes [Çevrimiçi], Hors série, İnternette erişime açıldığı tarih: 01 Eylül 2008, Erişim tarihi: 18 Şubat 2019, URL: http://journals.openedition.org/palimpsestes/247 ; DOI : 10.4000/palimpsestes.247
HATIM, Basil, MUNDAY, Jeremy, (2004), Translation: An advanced resource book, Routledge Applied Linguistics, London: Routledge, s. 24.
İNAL, Tuğrul, (1997), “Bir Olay: Tercüme Dergisi. Şiir Çevirisi ve bir Örnek”, (Ed. H. Anamur), Hasan-Âli Yücel’i Anma Kitabı, Çeviri: Ekinler ve Zamanlar Kavşağı içinde, İstanbul, Yıldız Teknik Üniversitesi Yayını, 2. baskı, s. 247-252.
MATIU, Ovidiu, (2008), “Translating Poetry, Contemporary Theories and Hypothesis”, Professional Communication and Translation Studies, s.127-134.
MOUNIN, George, (1994), Les Belles Infidèles, Lille: Presses Universitaires de Lille, s. 25.
PARMAKSIZ, Mehmet Nuri, (2019), Dinle Kuşların Sesini / Écoute le chant des oiseaux (Türkçe-Fransızca İki Dilli Şiir Derlemesi / Recueil de poèmes bilingue turc-français), (Derleyen ve Fransızcaya Çeviren: C. Yıldırım, Redaktör: B. Durmuş, Editör: S. Arusoğlu), Ankara: Lirik Yayıncılık.
PAZARKAYA, Yüksel, (2018), Çevirinin Estetiği ve Çeviri Serüveni, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
PLACIAL, Claire, (2014), “« Seul un poète peut traduire la poésie » Ŕ Vraiment ?”, Langues de feu [Çevrimiçi], Yayınlandığı tarih: 26 Ekim 2014, Erişim tarihi: 18 Şubat 2019, URL: https://languesdefeu.hypotheses.org/814
RICŒUR, Paul, (2016), Sur la traduction, Paris: Les Belles Lettres, s. 5.
YÜCE, Ali, (1997), Şiirin Dili, Yapısı, İşlevi, Ankara: Doruk Yayınları.
PARMAKSIZ, M. Nuri ile Şiir Çevirisi Üzerine Görüşme, İLESAM (Ankara), 19 Aralık 2016, 14.00-16.00.
PARMAKSIZ, M. Nuri ile Şiirlerinin Fransızcaya Tarafımızca Yapılan Çevirileri Üzerine Görüşme, İLESAM (Ankara), 11 Şubat 2019, 12.00-14.00.
PARMAKSIZ, M. Nuri ile Şiir Üzerine Görüşme, (Telefon görüşmesi), 07 Mayıs 2019, 11.12-11.22.
http://www.tdk.org.tr/ (Erişim tarihi: 18 Şubat 2019)