SANAT ESERİNİN KENDİNDEN BAŞKA REFERANSI YOK MUDUR?

Öz Günümüzde sanatçıların bir üretim biçimi olarak, başkalarının yapıtlarını yeniden üretme, dönüştürme ya da kendine mal etme yoluyla kullanmaları sıklıkla karşılaşılan bir durum olmuştur. Bu makale, bu üretim biçimi örnekleriyle birlikte “sanat eserinin kendinden başka hiçbir referansı yok mudur” sorusuna odaklanmıştır. Bu bağlamda öne çıkan özgünlük meselesi ise özgünlük savunuculuğu ya da özgünlük karşıtı bir tutumla ele alınmamıştır. Sanat eserinin oluşum sürecinde sıfır düzeyinde bir başlangıç mümkün müdür? Her eser ya da her fikir bir şekilde öncesinden referans alır ya da çağrışım yapar mı? Bu sorular ışığında makale, modernist dönemin özgünlük anlayışı, bu anlayışın Marcel Duchamp’ın Ready-made’leriyle (hazır-yapıtları) uğradığı dönüşüm ve 1980’lerde değişen özgünlük anlayışına odaklanarak ilerlemiştir. Bu bağlamda temellük, postprodüksiyon, détournement kavramlarına değinilmiştir.Bu kavramları görsel örneklerle desteklemek için sanatçı eserlerine yer verilmiştir. Bu örnekler arasında başkalarının fikrini çalma yani “intihal” düzeyinde görülen sanat yapıtları konu dışında bırakılmıştır. Manet’nin “Olympia” adlı resmi ile Tiziano Vecellio’nun “Urbino Venüsü” adlı resmi; Duchamp’ın “Çeşme/ Fountain” çalışması ile Sherrie Levine’nin “Marcel Duchamp’tan Sonra/ After Marcel Duchamp”, Sarah Lucas’ın “Dışarıdaki Eski/ The Old in Out” çalışması, Nelson Leirner’ın, “Sotheby’s” çalışması; Glenn Brown, “Reproduction” çalışması ile Govert Flinck, “Bearded Man with a Velvet Cap” çalışması; Jeff Koons’un, “String of Puppies”çalışması ile Art Rogers, “Puppies” çalışması ve Sherrie Levine’nin, “Walker Evans’tan sonra/ After Walker Evans” çalışması üzerinde durulmuştur. Özgünlüğün olmazsa olmaz bir konumda olmadığı ve sanat eserinin üretiminde sıfır düzeyinde bir başlangıcın çok da mümkün olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Sanat Eseri, Özgünlük, Yeniden Üretim, Kendine Mal Etme

PDF

___

BOURRİAUD, N. (2004). Postprodüksiyon- Senaryo Olarak Kültür: Sanat Dünyayı Nasıl Yeniden Programlıyor. (Çev. N. Saybaşılı) Ankara: Bağlam Yayıncılık.
DEBORD, G. (2015). Sitüasyonist Tanımlar. A. Artun içinde, Sanat ManifestolarıAvangard Sanat ve Direniş. (A. Artun (Editör). (Çev. Elçin Gen) İstanbul: İletişim Yayınları.
FERGUSON, Kirby. (10-10- 2012). Are all new things a mash-up of what came before? 11 11.2018 https://blog.ted.com/are-all-new-things-a-mash-up-of-what-came-before-aqa-with-kirby-ferguson adresinden alındı
HEİDEGER, M. (2011). Sanat Eserinin Kökeni. (Çev., Fatih Tepebaşılı) Ankara: De Ki Basım Yayın.
KELLY, M. (2011). Modernist Eleştiriyi Gözden Geçirmek. W. C. C. Harrison, P. Wood (Editörler), Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. (Çev.S. Gürses, s. 1112). İstanul: Küre Yayınları.
KLEON, Austin. (24- 04-2012). Sanatçı Gibi Çal/Steal Like An Artist. 12.11.2018 tarihinde https://www.youtube.com/watch?v=oww7oB9rjgw adresinden alındı.
KRAUSS, Rosaling. (2011). Avangardın Özgünlüğü'nden. C. Harrison, P. Wood (Editörler), Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. (Çev. S. Gürses, s. 1088). İstanbul: Küre Yayınları.
LEVİNE, Sherrie. (2011). Açıklama. C. Harrison, P. Wood (Editörler), Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi (Çev. S. Gürses, s. 1090). İstanbul: Küre Yayınları.
SELÇUK, Evren. (2017). Disiplinlerarasılık Üzerine Deneysel Yaklaşımlar ve Uygulamalar, Yayımlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi, Gazi Üniversitesi Güzel SanatlarEnstitüsü, Ankara.
YILMAZ, Mehmet. (2009). Sanatçıları Okumak ya da Postmodern Söyleşiler. Ankara: Ütopya Yayınları.
YILMAZ, Mehmet. (2012). Sanatın Günceli, Güncelin Sanatı. Ütopya Yayıevi.
HAN, Chul Han. (04-10-2018). Kopyalar ve Özgünler. 11 11, 2018 tarihinde http://www.eskop.com: http://www.e-skop.com/skopbulten/kopyalar-ve-ozgunler/3749 adresinden alındı
SKOP Bülten. (03-01-2018). Temellük Sanatı ve İntihal. 07-01-2018 tarihinde http://www.e-skop.com/skopbulten/temelluk-sanati-ve-intihal/3638 adresinden alındı.
Görsel 1- en.wikipedia.org
Görsel 2- en.wikipedia.org
Görsel 3- www.studiointernational.com
Görsel 4- walkerart.org
Görsel 5- louiseandersonart.wordpress.com
Görsel 6- Sanatçı arşivi
Görsel 7- www.metmuseum.org
Görsel 8- glenn-brown.co.uk
Görsel 9- icons.canalblog.com
Görsel 10- www.iprconference.com
Görsel 11- www.iprconference.com
Görsel 12- austinkleon.com