ROMANTİK ŞAİRDEN MELANKOLİK OKURA: AHMET MİTHAT EFENDİ VE HÜSEYİN RAHMİ’NİN ŞİİR OKUYAN KADINLARI

Öz Şiir; insanı hayalden hayale sürükleyen, okuru kolaylıkla tesir altına alabilen, en eski edebî türlerden birisidir. Türk edebiyatında okuduğu romandan etkilenip hayalî bir dünyada yaşayan ve eylemlerini bu romanlardaki karakterler gibi şekillendirmeye çalışan kadın okur figürleri olduğu gibi konusu şiir olan romanlarda okuduğu romantik şiirlerinden etkilenen kadın figürleri de vardır. Bu kadın figürlerinin hayal ve melâle sürüklendiği, şiirin ahlakî olarak kadınlara zarar verdiği düşüncesiyle bilhassa erkek yazarların romanlarında romantik şiir, uzak durulması gereken, tehlike arz eden bir edebi tür olarak gösterilmiştir. Zira aşk ve hayale sürükleyen romantik şiir kadın okuru duygusal olarak etkilediğinden onların yataklara düşerek hastalanmasına sebep olmakta, dahası kadın figürleri şiir okuyan erkeğe âşık olarak acı çekmektedir. Hatta okuduğu şiirlerle hayalî bir dünya yaratıp, bu dünyada âşık olup, beklediği karşılığı bulamayınca intihara sürüklenen kadın okurlar bile vardır. Bu durum da şiirin etkisi ne kadar yüksek, ne kadar kuvvetli bir edebî tür olduğunu göstermesi bağlamında önemlidir. Söz konusu kadın figürleri Ahmet Mithat Efendi ve Hüseyin Rahmi Gürpınar gibi yazarlar tarafından eleştirel bir tavırla yansıtılarak okura sunulmakta, olumsuz örnekler olarak gösterilmektedir. Makalemizde Ahmet Mithat Efendi‟nin Felsefe-i Zenân, Felâtun Bey ile Râkım Efendi ve Fatma Aliye ile birlikte yazdığı Hayal ve Hakikat adlı eserleriyle Hüseyin Rahmi Gürpınar‟ın Son Arzu romanından hareketle romantik şiirden etkilenen kadın figürleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Türk romanı, şiir, kadın okur, romantizm, melankoli

PDF

___

Ahmet Midhat Efendi. (1292/1875). Felâtun Bey ile Râkım Efendi. İstanbul: Kırk Anbar Matbaası.
Ahmet Midhat Efendi. (1292/1876). Letâif-i Rivâyat-Felsefe-i Zenân. İstanbul: Kırk Anbar Matbaası.
Ahmed Midhat Efendi. (2011). Fazıl ve Feylesof Kızım/ Fatma Aliye’ye Mektuplar. Haz. F. Samime İnceoğlu ve Zeynep Süslü Bektaş. İstanbul: Klasik Yayınları.
ALPTEKİN, T. (2004) “Ölümünün 60. Yılında Hüseyin Rahmi Gürpınar‟dan Bugüne Yansıyanlar”. Hürriyet Gösteri, 257: 26-29.
ARGUNŞAH, H. (2016). Kadın ve Edebiyat/Babasının Kızı Olmak. İstanbul: Kesit Yayınları.
BELGE, M.(2009). Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları.
Beşir Fuad. (1999). Şiir ve Hakikat. Haz. Handan İnci. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
ENGİNÜN, İ. (2007). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), İstanbul: Dergâh Yayınları.
EVİN, A. Ö. (2004). Türk Romanının Kökenleri ve Gelişimi. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Fatma Aliye ve Ahmet Midhat Efendi. (1309/1893). Hayal ve Hakikat. İstanbul: Matbaa ismi yok.
GÖLE, M.(2007). “Aşk Melankolisi Diye”. Cogito, 51: 163-169.
GÜRBİLEK, N., (2014). Kör Ayna, Kayıp Şark/Edebiyat ve Endişe. İstanbul: Metis Yayınları.
GÜRPINAR, H. R. (1338/1918). Son Arzu. İstanbul: Kitabhane-i Hilmi Orhaniye Matbaası.
KURNAZ, Ş.(2011). Yenileşme Sürecinde Türk Kadını (1839-1923). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
ÖZÖN, M.N. (2009). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
OKAY, O. (2008). Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
MORAN, B. (2011). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I/Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a. İstanbul: İletişim Yayınları.
SANCAR, S. (2010). Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları.