AZERBAYCAN VE ANADOLU FOLKLORUNDA MEVSİMİ OYUN VE TEMAŞALAR

Öz Halk oyunlarının kamil ilkin örnekleri ayrı ayrı merasimlerle, özellikle de mevsim merasimleriyle ilgili olmuĢtur. Halk tarımcılık, çiftçilik hayatı ve doğayla ilgili olan bu oyunlarda her zaman bolluk arzulamıĢ, mevsimleri övmüĢ, onların geliĢini Ģarkılarla, danslarla, oyun ve temaĢalarla karĢılamıĢtır. ÇeĢitli inançlarla, hayat tarzı, emek faaliyetiyle ilgili oyunlar içinde mevsimi oyunlar yağmur yağdırmak, yağmuru kesmek, güneĢi çağırmak, ateĢi tutuĢturmak, rüzgarı çağırmak, rüzgarı durdurmak gibi iĢlemleri yerine yetirmek için oynanılmıĢtır. Bu tür oyunlarda taĢ kitabelere kazınmıĢ ve Türk halklarının bize gelip ulaĢmıĢ en eski oyunları olan, sonralar milli danslarda, halaylarda, çeĢitli oyun ve temaĢalarda kendine yer edinmiĢ “dansiçi oyunların” dans unsurları ve eski Türk inançlarının izleri korunmuĢtur. Mevsimi oyunlar genellikle bağbozumu, hasat, çeĢitli bayram temizlikleri zamanı ve çeĢitli mevsimlerle - ilkbahar, yaz, sonbahar, kıĢla ilgili oynanılmıĢtır. Makalede mevsimi oyun ve temaĢalar genel olarak dört baĢlık altında tasnif edilmiĢtir: 1) Bağbozumu oyun ve temaĢaları, 2) Bayram temizliği zamanı oyunları, 3) Ġlkbahar-Yaz mevsimi oyun ve temaĢaları, 4) SonbaharKıĢ mevsimi oyun ve temaĢaları.

Anahtar Kelimeler:

mevsim, oyun, temaĢa, folklor, yağmur, rüzgar, bayram

PDF

___

AND M. (1976). “KomĢu Kültürlerde Dramatik Köylü Oyunları ve Türk Etkisi” // Türk Folkloru Araştırmaları Yıllığı. Ankara, KB Mifad Yay., S.II, s.1-25
AND M. (2012). Oyun ve Bügü. Ġstanbul, 3.baskı, YKY Yayınları, 571s.
AĞAYEV E., Semedov Y. (2005) Ümumtehsil Mekteblerinde Halk Oyun Enenelerinden İstifade (Metodik Vesait). Bakı, Mütercim, 152 s.
Azerbaycan Folkloru Antologiyası. (2010). Nahçıvan fokloru. I cild / Toplayıb tertib edenler M.Ceferli, R.Babayev. Nahçıvan, Ecemi, 512 s.
Azerbaycan Folkloru Antologiyası. (2009). IV kitab. Şeki folkloru. I cild / Tertib edenler H.Ebdülhelimov, R.Gafarlı, O.Eliyev, V.Aslan. Bakı, Seda, 490 s.
Azerbaycan Folkloru Antologiyası. (2005). XIII kitab. Şeki, Gebele, Oğuz, Gah, Zakatala, Balaken folkloru / Tertibçiler Ġ.Abbaslı, O.Əliyev, M.Abdullayeva. Bakı, Seda, 550 s.
Balıkesir Köy Seyirlik Oyunları Üzerine Bir İnceleme. (2012). Yüksek Lisans Tezi, Hazırlayan: Uğur Durmaz, DanıĢman: Halil Ġbrahim ġahin. Balıkesir, 171 s.
BEYDĠLLĠ C. (2003) Türk mifoloji sözlüyü. Bakı, Elm, 418 s.
CAFEROĞLU A. (1994), Kuzey Doğu İllerimiz Ağızlarından Toplamalar, TDK yayınları 116, Ankara, 2.b. s.XVI
ÇELEBĠ D.B. (2007). Türkiye ve Azerbaycan`daki Çocuk Oyunları ve Oyuncaklarının Karşılaştırmalı İncelemesi // Yüksek lisans tezi. Muğla: Muğla Üniversitesi, 294s.
El Çelengi. (1983). Toplayıb tertib edenleri T.Ferzeliyev, Ġ.Abbasov. Bakı: Genclik, 388
Erzurum Köy Seyirlik Oyunları. (1994). Doktora Tezi, Hazırlayan: Dilaver Düzgün, Tez Yöneticisi: Bilge Seyidoğlu. Erzurum, 238 s.
HEYET C. (1990). Azerbaycan Şifahi Halk Edebiyyatı. Bakı, AzernəĢr, 165 s.
KAFARLI R. (2013). Uşak Folklorunun Janr Sistemi ve Poetikası. Bakı, Elm ve tehsil, 540 s.
MEMMEDOVA M. (2014). Azerbaycan ve Anadolu Folklorunda Halk Oyun ve Temaşaları. Bakı, Elm ve Tehsil, 208 s.
NEBĠYEV A. (2009). Azerbaycan Halk Edebiyyatı. I kitab. Bakı, Çırak, 640 s.
SEYĠDOV M. (1994). Gam-Şaman ve Onun Kaynaklarına Ümumi Bakış. Bakı, Genclik, 282 s.