Devrim Erginsoy OSMANOĞLU, Emre DAĞAŞAN, Selma Erdağı TOKSUN

DEDE KORKUT HİKÂYELERİNİN KOHLBERG’İN AHLAK GELİŞİM KURAMINA GÖRE İNCELENMESİ

Geleneksel ahlak eğitimi yaklaşımlarına göre, ahlak iyi ve kötü huylar paketinden oluşur. Kohlberg, son dönem ahlak eğitimcilerinden; felsefe, psikoloji ve sosyoloji alanlarını, ahlak eğitimi anlayışında sentezleyebilen bir teorisyendir. Ahlakın nasıl geliştiğine dikkat çeken ve somut çalışmalar ortaya koymak isteyen Kohlberg, araştırmasını ahlaki ikilemler barındıran hikâyeleri çocuklara vererek ve onlara bu durumlarda nasıl tepkide bulunacaklarını sorarak oluşturmuştur. Çeşitli kahramanların yer aldığı hikâyeler ders kitaplarına, zaman zaman çizgi filmlere ve filmlere konu olmaktadır. Bu hikâyeler yetişkin ve çocukların ilgilerini çekmekte, ahlaki değerlere ilişkin tartışma ortamı için iyi birer kaynak oluşturmaktadır. Kitapların ve Edebi eserlerin önemi dikkate alındığında Türk toplumunun kültürel değerlerini yansıtan en önemli eserlerden birini de ortak geçmişin, kültürün, Türk milletinin eseri olan Dede Korkut Hikâyeleri oluşturduğu görülmektedir. Bu araştırmada tüm dünyada kabul görmüş olan Kohlberg'in ahlaki gelişim aşamaları dikkate alınarak Dede Korkut Hikâyelerinde görülen ahlaki gelişim aşamaları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmada tarama modeli, verilerin analizinde ise betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Genel hatlarıyla değerlendirildiğinde incelenen hikâyelerde gelenek öncesi ve geleneksel düzey davranışların daha fazla işlendiği ancak gelenek ötesi davranışlara dönük mesajların sayıca az olduğu görülmektedir

EXAMINING DEDE QORQUT STORIES ACCORDING TO KOHLBERG’S MORAL DEVELOPMENT THEORY

According to the approaches of traditional moral education; morality consists of a package of good and bad habits. Kohlberg is one of recent moral educators and a theoretician synthesizing the areas of philosophy, psychology and sociology with sense of moral education. Drawing attention to how morality develops and intending to present concrete studies; Kohlberg conducted his research by giving stories with moral dilemmas to children and asking them how they would react in such circumstances. His stories that contain various heroes are used in school books and even cartoons and movies from time to time. These stories catch the attention of adults and children and create a good resource for discussion environment related to moral values. Considering the importance of books and literary works, it is seen that Dede Korkut Stories, a work by the common past, culture and the Turkish nation, comprise one of the most important works reflecting the cultural values of the Turkish society. In this study, it was tried to determine the moral development stages in Dede Korkut Stories based on Kohlberg’s moral development stages that are accepted in the whole world. The study was conducted by using survey model and the data were analyzed by using descriptive analysis method. Evaluating in general terms, it was observed that the stories mainly involved pre-conventional and conventional behaviors; however, there was a limited number of messages regarding postconventional behaviors

PDF

___

ABDULLAYEV, Kemal. (1995) Gizli Dede Korkut. Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları.
BEE, Helen. ve BOYD, Denise. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
CAN, Gürhan. (2017). Kişilik Gelişimi, (Ed.)Binnur Yeşilyaprak, Eğitim Psikolojisi, Gelişim- Öğrenme-Öğretim, Pegema Yay., Ankara 2006, Ss. 135-140.
COREY, G. (2005). Psikolojik Danışma, Psikoterapi Kuram ve Uygulamaları. Ankara: Mentis Yayıncılık.
ÇAM, Zekeriya & ÇAVDAR, Duygu ve SEYDOOĞULLARI, Sedef.& Çok, Figen. (2012). Ahlak Gelişimine Klasik ve Yeni Kuramsal Yaklaşımlar. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12 (2).1211-1225
ÇİNEMRE, Semra. (2013). Bir Ahlak Eğitimcisi Olarak Lawrence Kohlberg. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Cilt: 22, Sayı: 1, S. 143-164
DEVECİ, Handan, BELET, Dilek ve TÜRE, Hatice. (2013). Dede Korkut Hikâyelerinde Yer Alan Değerler Www.Esosder.Org Electronic Journal Of Social Sciences 12, 46 (294-321).
DYCK, T. (2000). Narrative Therapy With Individual Adults. Unpublished Master Dissertation. University Of Manitoba. Winnipeg, Monitoba, Canada.
ERGİN Muharrem, Dede Korkut Kitabı, İstanbul, Boğaziçi Yayınları, 2013.
ELÇİN Şükrü, Halk Edebiyatı Araştırmaları II, Ankara, Akçağ Yayınları, 1997.
FLEMİNG, J. S. (2006). 7. Piaget, Kohlberg, Gilligan, And Others On Moral Development.
GEE, P. J. (1999). An Introduction To Discourse Analysis: Theory And Method. London: Routledge.
GLESNE, Corrine (2012). Nitel Araştırmaya Giriş. (Çeviri editörleri: Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu), Ankara: Anı Yayıncılık.
JAMES R. Rest, Darcia Narv Ez.(1994). Moral Development İn The Professions: Psychology And Applied Ethics. Lawrence Erlbaum Associates Publishers. New Jersey.
KAPLAN Mehmet, Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar I, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2006
KARASAR, Niyazi (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Kavramlar, İlkeler, Teknikler) Ankara: Nobel yayınları.
MİLES, B. Matthew and HUBERMAN, M. A. (1994). Qualitative Data Analysis. London: Sage Publication.
ÖNER, Uğur. (2007). BİBLİYOTERAPİ. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sciences .7 133-150
ÖNCÜ, Hüseyin. (2012). BİBLİYOTERAPİ YÖNTEMİNİN OKULLARDA PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK AMACIYLA KULLANILMASI. Gazi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık.16 (1).147-170
ÖNCÜL, Kürşat. (2008). “Dede Korkut Hikayelerinde Savaşçı Kadın Tipi ve Animus Kavramı” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/2 Spring 2008
ÖZSOY Bekir Sami, Dede Korkut Kitabı, Ankara, Akçağ Yayınları, 2006.
SANCHEZ, T. R. (1998). Using Stories About Heroes To Teach Values. ERIC Document Reproduction Service No. ED 424190.
SAYDAM, M. Bilgin, Deli Dumrul’un Bilinci, İstanbul, Metis Yayıncılık, 2011
SMETANA, Judith. G. (2011). Adolescents, Families And Social Development: How Teens Construct Their Worlds. Uk: Wiley-Blackwell.
SENEMOĞLU, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya. (11. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
TORUN, Y. (2011). Dede Korkut Hikâyelerinde Barınma İle İlgili Sözler Ve Bu Sözlerin Birliktelik Kullanımları Üzerine. Turkish Studies. International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 6 (3), 1251-1263.
TAYLI, Aslı. (2015). Https://Www.Google.Com.Tr/Webhp?Sourceid=Chrome- İnstant&İon=1&Espv=2&İe=Utf-8#Q=Ahlak+Geli%C5%9fimi+Pdf.Erişim.15.07.2016
YAHAYA, Azizi Hj.(2017). Theory Of Moral Development. Faculty Of Education University Technology Malaysia Http://Eprints.Utm.My/5991/1/Aziziyahteori.Pdf (Erişim:03.01.2017)
YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.