RAMAZANOĞULLARI ÜÇOKLU MU İDİ?

Öz Türkmenler hakkında malumat veren Selçuklu, Memlûk ve Osmanlı devri kaynaklarında onlar arasında kadim Oğuz boy adlarını koruyan birçok aşirete rastlanmaktadır. Bu kayıtlar, aşiret isimlerine istinâden Anadolu’daki Oğuz varlığının Üçok ve Bozok esasına göre tasnif edilmesi yönteminin benimsendiği araştırmaların da temel dayanağını oluşturmaktadır. Ramazanoğullarının Üçoklu, komşusu Dulkadirli Beyliğinin Bozoklu Türkmenler tarafından tesis edildiği iddiası ve neticede Oğuz boy ve aşiretlerinin birbirinden kesin çizgilerle ayrılmış oldukları zannının ortaya çıkması da aynı yöntemin sonucudur. Oysaki, XVI. yüzyıla ait nüfus ve vergi kayıtlarının mukayeseli incelenmesi, Anadolu’daki Oğuz aşiretlerinin adlarından hareketle Üçoklu ve Bozoklu sınıflandırmasına tabi tutulamayacak derecede hemhâl olduklarını ispatlamaktadır. Esasen bu durum Türkmenlerin Anadolu’yu yurt tutmaya başladıklarında artık zayıflamış olan Üçoklu ve Bozoklu ayrımının onların Moğol baskısı ile Kuzey Suriye’de toplandıklarında birbirleri arasına karışmalarının sonucudur. Oğuz boylarının aldıkları bu yeni hâl Kuzey Suriye’den Çukurova ve Maraş taraflarına iki kol şeklinde yayıldıkları, burada Ramazanoğulları ve Dulkadirli Beyliklerini kurduklarında bu beyliklerin ahalisi arasına da aynıyla taşınmıştır. Bu itibarla Ramazanlı ulusu Oğuzların hem Bozok hem de Üçok koluna mensup aşiretlerinin müşterek kurdukları bir konfederasyondur. Dahası Ramazanlı ulusu içerisinde de görülen pek çok aşiret aynı zamanda Halep, Şam, Tarsus, Danişmendli, Bozulus, Dulkadirli ve Yeni İl Türkmenleri gibi büyük konargöçer teşekküller arasında da bulunmaktadır. Bu çalışma, Ramazanoğlu Beyliği’nin insan unsurunu oluşturan Türkmenlerin, Oğuz boy mensubiyetinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Beyliğin kurucu hanedanı olmasa bile ahalisinin yalnızca Üçoklu aşiretlerden oluşmadığı, Ramazanlı ulusunun diğer Türk beyliklerinin halkını ve konargöçer teşekkülleri de oluşturan Türkmen aşiretlerinden mürekkep olduğu iddiası ispata çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Üçok, Bozok, Oğuz, Türkmen, Boy, Aşiret, Ramazanoğulları

PDF

___

AYAN, Ergin, (2007), Büyük Selçuklu İmparatorluğunda Oğuz İsyanı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
ÇAKAR, Enver, (2002), “XVI.Yüzyılda Suriye’de Yaşayan Salur ve Çoğun Türkmenleri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XII, S.2, s.325-340.
EBUL GAZİ BAHADIR HAN, (1996), Şecere-i Terâkime, (Hazırlayan: Z. Ölmez), Ankara:Simurg Yayınevi.
EL’AYNÎ, (1966-67), es-Seyf el-Mühenned fî Siret el Melik el-Müeyyed “Şeyh Mahmûdî”, (Hazırlayan: F. Şeltût, M.Ziyâde), Kahire.
GÜLENSOY, Tuncer, (2015), “Anadolu ve Rumeli’de Oğuz Boy ve Yer Adları Üzerine Bir Değerlen-dirme”, Oğuzlar: Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, (Editör: Tufan Gündüz, Mikail Cengiz), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, s.613-616.
GÜNDÜZ, Tufan, (2009), Bozkırın Efendileri, Türkmenler Üzerine Makaleler, İstanbul:Yeditepe Yayınevi.
GÜNDÜZ, Tufan, (2016), Oğuz Kağan Destanı, Reşideddin Oğuznâmesi, İstanbul:Yeditepe Yayınevi.
İBN-İ FAZLAN, (1975), İbn-i Fazlan Seyahatnâmesi, (Çeviren: Ramazan Şeşen), İstanbul: Bedir Yayınevi.
İBNÜ’L ESÎR,(1985-1986), El-Kâmil fi’t-Târîh Tercümesi, İslam Tarihi, C.XI, (Çeviren Abdülkerim Özaydın), İstanbul: Bahar Yayınevi.
İBN ŞEDDÂD, (1941), Baypars Tarihi, c.II, (Çeviren: Ş. Yaltkaya), İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KANAT, Cüneyt, (1999), “Memlükler'in Baybars Zamanındaki (1260–1277) SuriyeÇukurova Siyaseti ve Bu Siyasetin Çukurova'nın Türkleşmesindeki Rolü”, III. Uluslar Arası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildiriler, Adana, s.428-432.
KÂŞGARLI MAHMUD, (2014), Dîvânu Lugâti't-Türk, (Hazırlayan: A. Ercilasun, Z.Akkoyunlu), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KOPRAMAN, (2002), Kazım Yaşar, “Osmanlı-Memlûk İlişkileri”, Türkler, C.IX, Ankara:Yeni Türkiye Yayınları, s.470-485.
KURT, Yılmaz, (2005), Çukurova Tarihinin Kaynakları III, 1572 Tarihli Adana Sancağı Mufassal Tahrîr Defteri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
SARI, Arif, (2018), XVI. Yüzyılda Dulkadirli Türkmenleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
SARI, Arif, (2015), “Dulkadirli Sahasında Oğuz Boyları”, Oğuzlar: Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, (Editör: Tufan Gündüz, Mikail Cengiz), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, s.121-126.
SÜMER, Faruk,(1963), “Çukur-ova Tarihine Dair Araştırmalar (Fetihten XVI. yüzyılın ikinci yarısına kadar)”, Ankara Üniversitesi DTCF, Tarih Araştırmaları Dergisi, c.1, S.1, s.1-98.
SÜMER, Faruk,(1970), “Anadolu'da Moğollar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü Yayınları, S.1, s.1-147.
SÜMER, Faruk,(1953), “Bayındır, Peçenek ve Yüreğirler”, Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, c.XI, S.2-4, s.317-344.
YAZICIZÂDE ALİ, (2014), Selçuk-nâme, (Hazırlayan: A. Bakır), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
YİNANÇ, Refet, (1989), Dulkadir Beyliği, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (=BOA), Tahrîr Defteri (=TD), nr. 402, 450, 998.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyûd-ı Kadime Arşivi (=KKA), Tahrîr Defteri (=TD), nr.114, 116, 150, 168.