OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK HARCAMALARININ BELİRLEYİCİLERİ: PANEL VERİ ANALİZİ

Öz Kalkınmanın temel göstergelerinden biri olan sağlık harcamalarının ülke ekonomileri açısından önemi son derecede fazladır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ne olursa olsun çeşitli sağlık sorunları ile karşılaşılmakta ve sağlık harcamalarına daha fazla harcama yapılmaktadır. Sağlık harcamaları, sağlıkla ilgili tüm mal ve hizmetler için hem kamu hem de özel harcamaların toplamı olarak tanımlanmaktadır. Sağlık harcamalarının artması bireylerin yaşam süresini ve kalitesini olumlu yönden etkilemektedir. Temelde ekonomik, teknolojik, sosyal ve kültürel faktörlerin sağlık harcamalarını artırdığı söylenebilir. Sağlık harcamalarındaki artış, bireylerin yaşam süresi ve beklentisini de arttırmakta ve böylece ekonomik büyümenin de gerçekleşmesine katkı sağlamaktadır. Sağlık harcamalarının, ülkelerin gelir ve refah düzeyi, iş gücü verimliliği ve beşeri sermaye faktörlerinin üzerinde doğrudan etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, sağlıklı kişilere sunulan eğitimin çıktıları daha görünür olacak, sağlıklı kişiler çalışma hayatlarında daha uzun ve başarılı bir süreç geçirecek ve böylelikle kişilerden daha uzun süreli faydalanılacaktır. Sağlık harcamalarını dolayısıyla sağlıkla ilgili çeşitli çıktıları etkileyen en önemli faktörler, ülkelerin sağlık sistemleri ve bu sistemlerin sahip olduğu özelliklerdir. Sağlık hizmetlerinin sunumu ile birlikte sağlık harcamalarının finanse edilmesinde kullanılabilecek yöntemler de önemlilik arz etmektedir. Bu çalışmada, 18 OECD ülkesinde sağlık harcamalarının belirleyicileri panel veri yöntemi kullanılarak 2000-2015 dönemi itibariyle araştırılmaktadır. Bağımlı değişken olarak kişi başına sağlık harcaması; bağımsız değişken olarak da kişi başına reel gelir, doğumda yaşam beklentisi, 65 yaş ve üstü nüfus, kaba doğum oranı ve nüfus artışı değişkeni kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, kişi başına sağlık harcamalarının sırasıyla kişi başına reel gelir, doğumda yaşam beklentisi, 65 yaş ve üstü nüfus ve kaba doğum oranı tarafından belirlendiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri, OECD Ülkeleri, Panel Veri Analizi

PDF

___

ACAR, Aylin; Yeğenoğlu, Selen (2006),“Sağlık Ekonomisi Perspektifinden Farmakoekonomi”, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, C.XXVI, S.1: s.39-55.
AĞIR, Hüseyin; Tıraş, Hacı Hayrettin (2018a), “Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Nedensellik Analizi”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, C.XVII, S.4: s.1558-1573.
AĞIR, Hüseyin; Tıraş, Hacı Hayrettin (2018b), “Türkiye’de Sağlık Harcama Türlerinin Değerlendirilmesi”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.XV, S.2: s.643-670.
AKAR, Sevda (2014), “Türkiye’de Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarının Nisbi Fiyatı ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yönetim ve Ekonomi, C.XXI, S.1: s.311-322.
AKDUR, Recep (2008), “Piyasacı Sağlık Politikası Uygulayan Ülkelerde Sağlık Harcamaları Neden Daha Yüksektir?” Bilim ve Ütopya, C.XIV, S.170: s.14-19.
ANG, James (2010), “The Determinants of Health Care Expenditure in Australia”,Applied Economics Letters, C.XVII, S.7: s.639–644.
ANGKO, William (2013), “The Determinanst of Healthcare Expenditure in Ghana”, Journal of Economics and Sustainable Development, C.IV, S.15: s.102-124.
ARUN, Jaya; Kumar, Dharumaraj (2016),“PublicHealthExpenditure of BRICS Countries – An Empirical Analysis”, International Journal of MedicalScienceandPublicHealth,C.V, S.11: s.2212-2216.
AY, Ahmet; Kızılkaya, Oktay; Koçak, Emrah (2013),“Sağlık Göstergeleri İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, C.VI, S.1: s.163-172.
BOACHIE, Micheal; Mensah, Isaac; Sobiesuo, Pauline; Immurana, Mustapha; Iddrisu, Abdul-Aziz; Kyei-Brobbey, Ishaq (2014), “Determinants of PublicHealthExpenditure in Ghana: A Cointegration Analysis”, Journal of BehaviouralEconomics, Finance, Entrepreneurship, Accounting and Transport, C.II, S.2: s.35-40.
ÇALIŞKAN, Zafer (2009a),“Sağlık Hizmetlerinde Önceliklerin Belirlenmesinde Ekonomik Değerlendirme Yöntemi Olarak Maliyet-Etkililik Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.XIV, S.2: s.311-332.
ÇALIŞKAN, Zafer (2009b), “OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları: Panel Veri Analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S.34: s.117-137.
DAŞTAN, İlker; Çetinkaya, Volkan (2015),“OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, C.V, S.1: s.104-134.
DHORO, Netsai; Chidoko, Clainos; Sakuhuni, Rose; Gwaindepi, Caleb (2011),“EconomicDeterminants of PublicHealthCare Expenditure in Zimbabwe”, International Journal of EconomicResearch, C.II, S.6: s.13-25.
ECEVİT, Eyyup; Çetin, Murat; Yücel, Ali Gökhan (2018),“Türki Cumhuriyetlerinde Sağlık HarcamalarınınBelirleyicileri: Bir Panel Veri Analizi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, C.X, S.19: s. 318-334.
EL-FAROUK, Abdelhalim; BANJOR, Fadhel; KARAR Hasham; ELAMIN, Fowzi (2016), “Determinants of Public Healthcare Expenditure in Saudi Arabia.” European Journal of Pharmaceutical and Medical Research. C.III, S.12: s.85-93.
FURUOKA, Fumitaka; Yee, Beatrice Lim Fui; Kok, Emily; Hooque, Mohammad Zahirul; Munir, Qaiser (2011),“WhataretheDeterminants of HealthCareExpenditure? EmpiricalResultsfromAsianCountries”, SunwayAcademicJournal, C.VIII: s.12-25.
GÜVEN, Deniz; İimşek, Türker; Güven, Ahmet (2018),“Sağlık Yönetimi Kapsamında Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: MENA Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi”, Sosyoekonomi, C.XXVI, S.37: s.33-55.
HANSEN, Paul ve King, Alan (1996), “The Determinants of Health Care Expenditure: A Cointegration Approach,” Journal of Health Economics, C.XV, S.1: s.127-137.
KARASOY, Alper ve Demirtaş, Gökhan (2018), “Sağlık Harcamalarının Belirleyicileri Üzerine Bir Uygulama: Çevre Kirliliği ve Yönetişimin Etkilerinin İncelenmesi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C.VII, S.3: s.1917-1939.
KELLY, Trish (1997), “Public Expenditures and Growth”, The Journal of Development Studies, C.XXXIV, S.1: s.60-84.
KEA, Xu; SAKSENAA, Priyanka; HOLLYB, Alberto (2011). “The Determinants of Health Expenditure: A Country-Level Panel Data Analysis”.World Health Organization Working Paper, 1-26.
MITTON, Craig R. (2002), “Priority Setting For Decision Makers: Using Health Economics in Practice”, The European Journal of Health Economics, C.III, S.4: s.240-243.
MUTLU, Ayşegül; Işık, A. Kadir (2012), Sağlık Ekonomisine Giriş, Bursa: Ekin Yayınevi.
NGHIEM, Son Hong; Connelly, Luke Brian (2017),“Convergence and Determinants of Health Expenditures in OECD Countries”, Health Economics Review, C.VII, S.29: s.1-11.
NOVIGNON, Jacob; Olakojo, Solomon A.; Nonvignon, Justice (2012). “The effects of public and private health care expenditure and health status in sub-Saharan Africa: new evidence from panel data analysis”Health Economics Review, C.II, S.22: s.1-8.
OECD stat https://data.oecd.org/ (Erişim Tarihi: 11.01.2019)
SAMADI, Alihussein; Rad, Enayatollah Homaie (2013), “Determinants of Healthcare Expenditure in EconomicCooperationOrganization (ECO) Countries: Evidencefrom Panel CointegrationTests”, International Journal of HealthPolicyand Management, C.I, S.1: s.63-68.
SELDÜZ, Hakan (2013),Sağlık İşletmelerinde Faaliyet Haritaları Temelinde Faaliyete Dayalı Maliyet Yönetimi, Bursa: Ekin Yayınevi.
TANG, Chor Foon (2010), TheDeterminants of HealthExpenditure in Malaysia: A Time Series Analysis. MunichPersonalRePEc Archive (MPRA),1-16. https://mpra.ub.unimuenchen.de/24356/1/The_determinants_of_health_expenditure_in_Malaysia.pdf. Erişim Tarihi: 18.01.2019.
ÜNAL, Erdinç (2013), Sağlık Ekonomisi ve Yönetimi, Bursa: Ekin Yayınevi. VEIGA, Paula (2008), “Out-of-pocket health care expenditures due to excess of body weight in portugal”, Economics and Human Biology, C.VI, S.1: s.127-42.
XU, Ke; Saksena, Priyanka; Holly, Alberto (2011), “The Determinants of Health Expenditure: A Country-Level Panel Data Analysis”, World Health Organization Working Paper, 1-26.
WOOI, Yap; Selvaratnam, Doris (2018),“Empirical Analysis of FactorsInfluencingthePublicHealthExpenditure in Malaysia”, Journal of EmergingEconomies&IslamicResearch, C.VI, S.3: s.1-14.