20430

TDK TÜRKÇE SÖZLÜK’TE ESKİMİŞ KULLANIM ETİKETİ ÜZERİNE

Öz Sözlükbilimin birincil amacına yönelik hazırlanan kullanıcı odaklı sözlüklerde yer alan etiketler, sözlük kullanıcılarına bilgi veren ve kullanıcıların sözlükten azami düzeyde yararlanmalarını sağlayan parçacıl yapı birimleridir. Sözlük hazırlayıcıları, merkeze aldıkları kriterlere ve hedef kitlelerine göre sözlükte çeşitli sebeplerle sapmalar meydana getiren maddebaşlarını etiketlemeyi tercih ederler. Bu bağlamda etiketlerin en önemli işlevi, sözlük kullanıcılarına mevcut dilde yer alan özel kullanımlar ve terimler hakkında yol göstermek, onları uyarmaktır. Sözlüklerin söz konusu işlevsel birimlerinin alt kategorilerinden biri de zaman etiketleridir. Zaman etiketleri hem eski hem de yeni sözcükleri işaretleyen parçacıl yapı birimidir. Kullanımdan düşmüş sözcükler için kullanılan etiketler kimi yabancı sözlüklerde modası geçmiş, eskimiş, arkaik şeklinde çeşitlenirken TDK Türkçe Sözlük’te zaman etiketi olarak bu bağlamda sadece eskimiş etiketi kullanılmıştır. Bu çalışmada, sözcüklerin göndergesinin (referent) unutulduğunu ya da var olan göndergenin başka bir sözcük ile ifade edildiği durumları gösteren eskimiş kullanım etiketinin, TDK Türkçe Sözlük’teki görünümü sıklık odaklı incelenmiş ve TDK Türkçe Sözlük’te eskimiş etiketinin sözcük sıklığından bağımsız kullanıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen verilerden yola çıkılarak söz konusu etikete sahip maddebaşlarının derlem odaklı sıklık frekansı sorgulamasına tabi tutulması gerektiği kanısına varılmıştır. Çalışmada ayrıca TDK Türkçe Sözlük’teki zaman etiketlerinin çeşitlenmesi, bir art zamanlılık sınırının belirlenmesi ve belirlenen ilkelerin kullanıcı kılavuzunda yer alması gerektiği üzerine de görüşlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

: işaretleme, etiket, kullanım etiketi, eskimiş, TDK Türkçe Sözlük

PDF

___

AKSAN, Yeşim vd., (2012), Construction of the Turkish National Corpus (TNC). In Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012), Ġstanbul, Türkiye. http://www.Ireccof.org/proceedings/Irec2012/papers.html
ASLAN, Ezgi, (2014), “Sözlükleri Oluşturan Temel Yapılar (Terim ve Tanım Denemeleri)”, I. Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu, Yayımlanmamış Sözlü Bildiri, Sakarya Üniversitesi, 26-27 Kasım 2014, Sakarya.
BOZ, Erdoğan, (2015), “Kullanıcı ve Sözlük Ġlişkisi”, Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 69, ss. 41-52.
BOZKURT, Ferdi, (2017), Sözlükselleşme: Genel Sözlükler İçin Sözlük Birim Seçimi, İstanbul: Kesit Yayınları.
HARTMANN, Reinhard Rudolf Karl ve JAMES, Gregory, (2002), Dictionary of Lexicography, New York: Routledge.
JACKSON, Howard, (2016), Sözlükbilime Giriş, Çev. Mehmet Gürlek&Ellen Patat, İstanbul: Kesit Yayınları.
JANSSEN, Maarten; JANSEN, Frank ve VERKULY, Henk, (2003), “The Codification of Usage by Labels”, A Pratical Guide to Lexicography, Ed. Piet van Sterkenburg, Amsterdam: John Benjamin Pub., ss. 297-311.
KARAOĞLU, Serdar, (2017), “Türkçe Sözlüklerde Yeni Öge(ler) (Neologism): Misalli Büyük Türkçe Sözlük Örneği”, III. Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ed. Erdoğan Boz vd., Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, ss. 761-769.
KILGARRIF, Adam, (2013), “Using Corpora as Data Sources for Dictionaries”, The Bloomsbury Companion to Lexicography, Ed. Howard Jackson, London: Bloomsbury, ss. 87-90.
SVENSEN, Bo, (2009), A Handbook of Lexicography, New York: Cambridge University Press.
TÜRK DİL KURUMU, (2011), Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.