KÜLTÜREL MİRAS OLARAK KAN SEMBOLÜ

Öz Bir toplumun tarihi, inançları gelenek ve göreneklerinin birikimleri o topluma ait kültürel belleğini ya da diğer değişle toplumsal hafızasını oluşturur. Kültürel miras, paylaşılan bir bağ, bir topluluğa ait olma anlamına gelir. Tarihimizi ve kimliğimizi; geçmişle, günümüzle ve gelecekle olan bağımızı temsil eder. Bir toplum içinde nesilden nesile geçen gelenekler, sözlü tarih, performans sanatları, toplumdaki uygulamalar, geleneksel zanaatkarlık, tasvirler, törenler vb soyut kültürel miras olarak değerlendirilir. Resim, heykel, baskı gibi insan yetenekleriyle somut olarak ortaya çıkarılmış eserler ile birlikte toplumun kodlarını taşıyan kültürel mirası oluşturmaktadırlar. Soyut ve somut olarak yeteneklerin kanla genetik yolla taşınarak bireyin içinde yaşadığı toplumla harmanlanarak oluşan kültürel miras konusunda kan sembolünün anlam ve kullanım alanları araştırılmıştır. İnsanoğlu, yaşadığı kültürel ortamdan etkilenerek bazı ilk anlamın yanı sıra sembolik anlamları da kullanmışlardır. Kan, birçok akademik çalışmada kültürel bağlam içerisinde ele alınması gereken bir unsur olarak özellikle insani duyguların kan sembolizmi ile ilişki kullanılması bu sembolün psikolojik boyutunu da ortaya çıkardığı görülmüştür. Kan sembolizminde psikolojik faktörlerin önemi kadar sosyolojik ve dinî faktörlerden bağımsız olmayıp onlarla iş birliği içindedir. Kana yüklenen sembolik anlamlar başta korunma ve arınma olmak üzere bereketi artırma, minnettarlık gösterme, büyü yaparken, ölülerle iletişim aracı olarak ve kötü ruhları kovmak için kullanılmıştır. Farklı kültürlerde Kan sembolizminin kutsallaştırma amaçlı kullanımının benzerlikleri görülmüştür

Anahtar Kelimeler:

: Kültürel Miras, Toplumsal Bellek, Sembol, Kan Sembolü

PDF

___

ACAR, Muhammed, (2013), “Çağdaş Rus Ve Türk Dillerinde Akrabalık Terimi Olarak „Ana‟”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, C.1, S.2.
AKSOY, Ömer Asım (1984), Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II-Deyimler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ALPTEKİN, Ali Berat, (2009), “Ceyhun‟dan Ceyhan‟a evlenme ile ilgili bazıkavramlar”, AÜ. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 39, 307-321.
ASSMANN, Jan (2015), Kültürel Bellek, (Çeviren: Ayşe Tekin), İstanbul, Ayrıntı Yayınları
ATEİ, Ali Osman, (1996), İslam’a Göre Cahiliye ve Ehl-i Kitab Örf ve Adetleri İstanbul: Beyan Yayınları.
AYAZ, Berna, (2013), Başkurtlarda Kan Bağı Ve Evlilik Dışı Akrabalık İlişkilerine İki Örnek: “Kıyametlik Ata-Ene” Ve “Kuşamat”, Türkbilig, 2013/26: 63-66.
BAYYİĞİT, Mehmet (1989), Üniversite gençliğinin dini inanç, tutum ve davranışları üzerine bir araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
BEKKİ, Selahattin (2011), “Bazı halk anlatıları ve dini metinlere göre kahramanların mucizevî (babasız) doğumu”, Türk Kültür ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, 58, 111-130.
BRANDON, S.G.F. (1970), A dictionary of comparative religion. New York: Charles Scibner‟s Son.
BUDDA, Ö. Hilmi (2003), Kurban ve tufan üzerine makaleler. B. Z. Çoban, (Ed.), İstanbul: İnsan Yayınları
BUSHNELL, Horace, (1868), The vicarious sacrifice, grounded in principles of universalobligation, New York: Charles Scibner&Co.
CERTEL Hüseyin. (2003). Din psikolojisi. Ankara: Andaç Yayınları.
CHALLAYE Felıcıen, (1960). Dinler tarihi (2.baskı). (Çeviren: S. Tiryakioğlu), İstanbul: Varlık Yayınları.
CONTICELLI, V. ve GABRIELE, M. (2003). Mikrokozmos‟tan makrokozmos‟a kanın öyküsü. (Çeviren: A. Kaftan), Cogito, 37, 109-129.
ÇETİN, Özer (2012), “Kültürlerarası Din Psikolojisi Açısından Kan Sembolizmi”, Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, C 2, S 1, s. 107-142.
ÇETİN, Özer (2008), “Kurban ile ilgili inanç ve tutumlar”, Yayınlanmamış doktora tezi, UÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Daryal, A. M. (1980), “Kurban kesmenin psikolojik temelleri”, İstanbul: Doğuş Matbaası.
DEMİR KUZAY Gonca (2016), “ATASÖZLERİ VE DEYİMLERDE “KAN” KAVRAMI”, Türk Dünyası 41. Sayı s.13-35
DEMİREL İener,(2009), “Divan İiirinde Erguvan. Turkısh Studies”, International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8 s:998- 1014.
DURMUİ İlhami, (2009), “Türk Kültür Çevresinde Ant”, Milli Folklor, 84, 97-106.
DUYMAZ Ali, (2001), “Kaz Dağı Ve Sarıkız Efsaneleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 88- 102.
ELİADE Mircea, (2000). Dinler Tarihine Giriş. (Çeviren: L. Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
ERÖZ Mehmet, (1992), “Eski Türk Dini (Gök Tanrı inancı) ve Alevilik-Bektaşilik”, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul
ERGİNER Gürbüz, (1997), Kurban, kurbanın kökenleri ve Anadolu’da kanlı kurban ritüelleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
FERM Vergilus, (1945), An Encyclopedia of Religion, New York: Philosophical Library.
FEYİZLİ Tahsin Hasan, (1993), İslam’da ve diğer inanç sistemlerinde oruç-kurban, İstanbul: MEB Yayınları.
FRAZER, G. James, (1991), Altın dal: dinin ve folklorun kökenleri (1), (Çeviren: M. H. Doğan), İstanbul: Payel Yayınları
FIRAT Erdoğan, (1982), İahsiyet gelişiminde tövbenin fonksiyonu, (Yayınlanmamış doçentlik tezi), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
GÖLPINARLI, A. (1995), Vilâyet-name-mânakıb-ı Hünkâr Hacı Bektaş-ı Veli, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
GÜÇ, Ahmet (2003), Çeşitli dinlerde ve İslâm’da kurban, Bursa: Düşünce Yayınları.
HANÇERLİOĞLU, Orhan (2010), Dünya İnançları Sözlüğü, İstanbul, Remzi Kitabevi.
HEDİEL, Alexander, (2000), Enûma Eliş-Babil Yaratılış Destanı. (Çeviren: İ. Birkan), Ankara: Ayraç Yayınevi.
H.P.S. (1970), Sacrifice. Encyclopedia Britannica içinde (19, 864-867) Chigago: Encyclopedia Britannicainc.
HÖKELEKLİ Hayati, (1993), Din psikolojisi. Ankara: T.D.V. Yayınları.
KAHRAMAN Ahmet, (1965). Dinler tarihi. İstanbul: Sumer Matbaası. KUR’AN
KALAFAT, Yaşar, (2004), “Karapapah Türkleri”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 49, 841-872.
ÖGEL, Bahaddin (1998), Türk Mitolojisi, C 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
ÖRNEK, Sedat Veyis (1971a), Etnoloji Sözlüğü, Ankara, AÜ DTCF Yayınları.
ÖRNEK, Sedat Veyis (1971b), Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara, AÜ DTCF Yayınları.
Pargament, K. I. (1997), Religious methods of coping: resources for the conservation and transformation of signifıcant. E.P. Shafranske, (Ed.), Religion and the Clinical Practise of Psychology içinde (215-239). Washington: American Psychological Association
PİTİRİM, A. Sorokin (1994), Çağdaş sosyoloji kuramları, (Çeviren: M. M. R. Öymen), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
PEARSON, Carol S. (2003), İçimizdeki Kahraman, Yaşadığımız Altı Arketip, (Çev: Semra Ayanbaşı) Akaşa Yayınları, İstanbul
PEKER, Hüseyin. (2003), Din psikolojisi, İstanbul: Çamlıca Yayınları
ROUX, Jean-Poul (2002), Türklerin ve Moğolların Eski Dini, İstanbul, Kabalcı Yayınları.
ROUX, J. Poul. (2005), Orta Asya’da kutsal bitkiler ve hayvanlar, (Çeviren: A. Kazancıgil ve L. Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
SAĞLAM Musa Yaşar, (2001), “Atasözü ve Deyimlerde İmgelem”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C 18, S 1, s.45-51.
SELÇUK Ali, (2004). Mersin tahtacılarında kurban fenomeni, İstanbul: Kitap Yayınevi, s:299-319.
Şentürk Habil, (1997). Din psikolojisi. Konya: Esra Yayınları.
SELÇUK Ali, (2004), Mersin Tahtacılarında Kurban Fenomeni, Engin, İ, ve Engin, H, (Haz,): Alevilik, Kitap Yayınevi, İstanbul
SHIRAEV E. B. ve LEVY D. A. (2010), Cross-cultural psychology (4. baskı). Boston: Allyn& Bacon Publishing.
SUSA Ahmet, (2005), Tarihte araplar ve yahudiler iki İbrahim, iki Musa, İki Tevrat, İstanbul: Selenge Yayınları.
TDK (2011), Türkçe Sözlük, Haz.: Şükrü Haluk Akalın vd., C 2, s. 1292-1293, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
TDK (2009), Bölge Ağızlarında Atasözleri ve Deyimler, Haz.: Ömer Asım Aksoy vd., Ankara,
TURAN Osman, (1993), “Türk cihan hâkimiyeti mefkûresi tarihi”, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Tylor, E.B. (1920).
TYLOR Edward B. (1920), Primitive Culture. USA: Holt.
YAPAREL Recep, (1987), Yirmi-kırk yaşlar arası kişilerde dinî hayat ile psikososyal uyum arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
YAPICI Asım, (1997), İslam’da tövbe ve dinî yaşayıştaki rolü. İstanbul: BeyanYayınları.