HATAY’IN ANAVATANA KATILMA SÜRECİ

Öz Hatay sorunu, Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık verme kararı üzerine 1936 yılında ortayaçıkmış ve 1939’da İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasından birkaç ay önce, Hatay’ın Türkiye’yebağlanması ile sonuçlanmıştır. İskenderun Sancağı (Hatay) Suriye ile birlikte Birinci DünyaSavaşı sonrasında Fransa’nın nüfuz bölgesine dahil edilmiştir. İskenderun Sancağı (Hatay),Misak-ı Milli sınırları içerisinde olmasına rağmen 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması ile busınırların dışında kalmıştır. Bahse konu antlaşma ile Sancak özel bir statü ile Fransız mandasıaltında bulunan Suriye topraklarına dahil edilmiştir. 1921 Ankara Antlaşması’nın Sancak’a ilişkinhükümleri 1923 Lozan Barış Antlaşması’nın 3.maddesi ile de teyit edilmiştir. Hatay, 1936yılından itibaren Türk dış politikasının birinci derecede önemli meselesi haline gelmiştir. 1936yılında Fransa’nın Suriye’ye bağımsızlık vereceğini açıklaması üzerine Türkiye Cumhuriyeti,Hatay’ın bağımsızlığı için Milletler Cemiyeti’ne başvurmuştur. Türkiye’nin yoğun çabaları üzerineHatay 1937’de anayasası ile birlikte “ayrı bir varlık” olarak kabul edilmiş, 1938’de de “HatayDevleti” kurulmuştur. Hatay bu haliyle yaklaşık bir yıl bağımsız bir devlet olarak kalmıştır. İkinciDünya Harbi yaklaşırken Almanya ve İtalya’nın yayılmacı politikaları karşında Türkiye’ninjeopolitik önemini kavrayan Fransa, Hatay’ı Türkiye’ye vermeye razı olmuştur. Bu kapsamda 23Haziran 1939 günü Türkiye ile Fransa arasında imzalanan “Türkiye ile Suriye arasında topraksorunlarının kesinlikle çözümüne ilişkin Antlaşma” ile Hatay, Türkiye sınırlarına katılmıştır.Fransa ile Hatay sorununun çözümü üzerine aynı gün Türk-Fransız Ortak Deklarasyonuimzalanmış ve Türkiye, İkinci Dünya Harbi öncesi politikasını anti-revizyonist devletlerle işbirliğiiçinde olacağı yönünde belirlemiştir. Sonuç itibarı ile dönemin şartlarını çok iyi değerlendirenTürkiye, ulu önder Atatürk’ün ifadesi ile ulusal davası olan Hatay meselesini uluslar arası hukukve diplomasi yolu ile çözüme ulaştırmayı başarmıştır.

___

  • AKÇORA, Ergünöz, (2010), “Hatay’ın Anavatan’a İlhakının Türk Dış Politikasındaki Yeri”, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası (Makaleler), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 335-362.