12 EYLÜL 1980 DARBESİ İLE 28 ŞUBAT 1997 DARBESİ ARASINDA DİNSİYASET İLİŞKİLERİ ve DİN EĞİTİMİ POLİTİKALARI

Çok partili hayata geçiş sürecinin başlamış olması, dünyada yaşanan SoğukSavaş esnasında Türkiye’nin bu savaşta ABD’nin yanında yer alması ve II. DünyaSavaşı sürecinin ülke içerisinde oluşturduğu iktisadi buhran neticesinde 1946-1950yılları arasında Türkiye’de “dini uygulamalarda liberalleşme” olarak adlandırılan birsüreç yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Bu sürecin ardından 1950 yılında iktidaragelen Demokrat Parti, 1946-1950 arasında başlayan dini uygulamalarda liberalleşmesürecine hız kazandırmış ve bu süreci 1960 darbesine kadar devam ettirmiştir. 1960darbesi sonrası ise farklı bir durum ortaya çıkmış ve din politikaları hususunda bazıdeğişiklikler yapılmış olup 12 Eylül 1980 Darbesi’ne kadar bu durum devam etmiştir. 12Eylül Darbesi’nden sonra da bu süreç devam etmiş ve din politikaları bağlamında bazıdeğişiklikler yapılmış ve bir takım uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Bu sebeple 12 EylülDarbesi sonrası din-siyaset ilişkisinin gelişiminin anlaşılıp ortaya konulması önem arzetmektedir. Bu çalışmada 12 Eylül 1980 Darbesi’nden 28 ġubat Darbesi’ne kadarTürkiye'de din olgusuna ilişkin izlenen temel politikalar ile bunların uygulanmasınailişkin hususlar üzerinde durulacaktır. Çalışmada çok partili hayatla birlikte DemokratParti'nin din politikaları üzerindeki etkisi ve 27 Mayıs Darbesi sonrası din politikalarıözetlendikten sonra, din konusunda gündeme gelen okullarda din eğitimi, 1980 sonrasıokullarda din eğitimi, din eğitiminde muafiyet şartları, din eğitiminde yaklaşım tarzı, dinkültürü ve ahlak bilgisi ders kitapları, laikliğe aykırılık gerekçesiyle siyasi parti kapatma,başörtüsü sorunu ve 28 ġubat Süreci din/laiklik politikaları, sekiz yıllık zorunlu eğitimgibi temel konular kronolojik sıraya uygun olarak ele alınıp incelenecektir.

RELIGION-POLICY RELATIONSHIP and POLICY of RELIGION EDUCATION BETWEEN SEPTEMBER 12, 1980 COUP D’ETAT- FEBRUARY 28, 1997 MILITARY INTERVENTION

With the beginning of multiparty lifelong transition process and during the Cold War in the world, Turkey was alongside the U.S.A. and at the same time, The World War II process created a crisis within the country. All these caused a process called "liberalization in religion" between the years of 1946-1950 in Turkey. Following this process, the Democratic Party, which came to power in 1950, accelerated the process of liberalization in religion and the Democratic Party continued this process until the 1960s. A different situation emerged after the 1960 coup d’état and there have been some changes in religious policies, this situation continued until the September 12th coup d’état. This situation also continued after the coup d’état, some changes were. made in the context of religious policies, a number of implementations were actualized. Therefore, after the September 12th coup d’état, it is important to reveal the understanding and development of the relationship between religion and politics. In this study, it will be focused on the basic policies concerning the religious phenomenon from the September 12th coup d’état until February 28th coup d’état in Turkey and the issues related to their implementation. In this study, after summarizing the Democratic Party 's influence on religious policy with the multiparty life and after May 27th, religious education in schools which became the main topic of agenda about religion, religious education in schools after 1980, the exemption conditions in religious education, manner of approaching to the religious education, course books of religious culture and knowledge of ethics, closure of political parties due to the contradiction of secularism, headscarf issue and the February 28th process of religion / secularism policies and eight years of compulsory education will be handled in accordance with chronological order.

PDF

___

ALBAYRAK, Mehmet, (2008) Başörtüsünün Kırk Yıllık Serüveni, Atatürk DinLaiklik-İrtica Cumhuriyet ve Türban Mitingleri, Samsun: Erol Ofset.
Aljazeera Türk, "Türkiye'de başörtüsü yasağı: Nasıl başladı, nasıl çözüldü?", Dosya, 30.12.2013, Erişim: 28.02.2018, http://www.aljazeera.com.tr/dosya/turkiyedebasortusu-yasagi-nasil-basladi-nasil-cozuldu
ATEŞ, Sinan, (2018) Cumhuriyet Döneminde Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Din Politikaları ve Din-Siyaset İlişkisi (1946-1960), (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üni.), Ankara.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)'nin "İenay Karaduman v. Turkey" kararı, No.16278/90,
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/portal.asp?sessionId=56844526&skin=hudocen&action=request,Erişim 24.04.2016.
AYHAN, Halis, (1999), Türkiye'de Din Eğitimi, 1920-1998. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı.
BENLİ, Fatma, (2011), 1964-2011 Türkiye’de ve Dünyada Başörtüsü Yasağı Kronolojisi, İstanbul: Mazlumder İstanbul İubesi Yayınları.
BİRAND, Mehmet Ali, Reyhan Yıldız, (2012) Son Darbe 28 İubat, İstanbul: Doğan Kitap.
BİRAND, Mehmed Ali v.dğr. (1991), Demirkırat-Bir Demokrasinin Doğuşu, 2. Baskı,, İstanbul: Milliyet Yayınları:
BOZDAĞ, Muhammed, (2004), Türkiye'de Siyasi Parti Kapatma Laiklik Bölücülük Sorunu, Ankara: Nobel Yayınları.
Bütün Yönleriyle Başörtüsü Sorunu Olaylar Belgeler Anılar (1981-1998), (1998) İstanbul: Mazlumder İstanbul İubesi Yayınları.
DİNÇER, Nahit, (1998), 1913’ten Günümüze İmam-Hatip Okulları Meselesi, İstanbul: İule Yayınları.
ERDEM, Kasım, (2010), Devlet Okullarında Din Eğitimi, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı Bilgi Notu, Nisan 2010, s.23-24.
ERDOĞAN, Mustafa, (2001), Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, 3. Baskı, Ankara: Liberte Yayınları.
FIĞLALI, E. Ruhi, (2010), İslam Laiklik ve Türk Laikliğindeki Uygulamalar, Ankara: Berikan Yayınevi.
GÜNDÜZ, Mustafa, (2011) “Zorunlu ve Kesintisiz Eğitimin Kısa Tarihi”, Eğitime BakışEğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, Ekim-Kasım-Aralık 2011, S. 21.
İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4,5,6,7, ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı ve Klavuzu, http://dogm.meb.gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2017_08/17174424_DinKulturu_4-8.siniflar_2010.pdf, (Erişim Tarihi:12.04.2018).
KAPTIKAÇTI, Beyhan vd., (2008), Siyasi Partilerin Kapatılması Konusunda Türkiye ve Bazı Ülkelerdeki Yasal Düzenlemeleri, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Mart 2008, s. 38.
KARA, Mustafa, (2012), 28 İubat Öncesi ve Sonrası Türkiye'de Dini Hayat, Bursa: Emin Yayınları.
Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9,10,11,12’nci sınıflar) Öğretim Programı, http://dogm.meb.gov.tr/ meb_iys_dosyalar/2017_09/25135849_18110410_DinKulturu_9-12.siniflar_2010.pdf, (Erişim Tarihi: 12.04.2018).
ÖZTEMİZ, Mutay, (1997), Cumhuriyet Döneminde Devletin Din Politikaları, İstanbul: Pencere Yayınları.
SANLI, Ferit Salim, (2017) Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisinden Milliyetçi Hareket Partisine Tarihsel Süreç, İdeoloji, Politika ( 1960-1969), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
ŞAN, Mustafa Kemal, (2012), "Baskıcı Bir Laiklik Modeli Olarak Türk Laikliğinin Anatomisi", Akademik İncelemeler Dergisi, C: 7, S: 2.
ŞENŞEKERCİ, Erkan, (2000), Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960), İstanbul: Alfa Yayıncılık.
KARATEPE, Şükrü, (2001) Tek Parti Dönemi, İstanbul.
KÖYLÜ, Murat, (2016), 27 Mayıs’tan 15 Temmuz’a Darbelerin Siyasi Tarihi, 1. Baskı, Ankara: Kripto Yayınları.
MERT, Nuray, (2007), Merkez Sağın Kısa Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Selis Kitapları.
MERT, Yener Lütfü, (2008), Cumhuriyet Döneminde Kapatılan Siyasi Partiler Kapatma Davaları, Gerekçeleri ve Sonuçları, Ankara, İlkim Yayınevi.
T. C. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 3 Temmuz 1995, C. 58, S. 2434.
Milli Eğitim Temel Kanunu, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ temkanun_0/KANUN.pdf, (Erişim Tarihi:12.04.2018).
ÜNSÜR, Ahmet, (2005), Kuruluşundan Günümüze İmam-Hatip Liseleri, İstanbul: Ensar Neşriyat.
YALÇIN, Soner (2013), Erbakan-Eziyet Edilerek Yalnızlığa Yükseltilen Bir Siyasal Liderin Portresi, 1. Baskı, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi.
YAVUZ, Hakan, (2005), Modernleşen Müslümanlar, Çev. Ahmet Yıldız, 1. Baskı, İstanbul: Kitap Yayınevi.