GÖLYAKA İLÇESİNDE (DÜZCE) YEREL HALK TARAFINDAN KULLANILAN BİTKİLERİN YÖRESEL İSİMLERİ

İnsanoğlu ilkçağlardan günümüze kadar yaşadığı bölgede çevresindeki bitkilerden değişik amaçlarlayararlanmış, bu bitkileri çeşitli isimlerle adlandırarak bu adların kuşaklar boyunca nesilden nesile aktarılmasınısağlamıştır. Ülkemiz sahip olduğu bitki çeşitliliği, farklı coğrafik ve iklimsel özellikleri bakımından dünyanın en zenginbitki örtüsüne sahip ülkelerin başında gelmektedir. Çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapan Anadolu bu bitkilerdenyararlanma bakımından oldukça zengin bir kültüre de ev sahipliği yapmaktadır. Ülkemizde var olan bu bitkilerin farklıyörelerde çeşitli isimler ile adlandırılması kültürel bir zenginlik olup, bu zenginliğin yapılan bilimsel çalışmalarla kayıtaltına alınması büyük önem arz etmektedir. Bu çalışma Düzce’nin Gölyaka ilçesinde yöre halkı tarafından çeşitliamaçlarla kullanılan bitkilerin yöresel ve bilimsel adlarının belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Arazi çalışmaları 2019-2020 yılları arasındaki farklı vejetasyon tarihlerini kapsayan bu çalışmada Gölyaka ilçesine bağlı 10 köy araştırma bölgesiolarak seçilmiştir. Bu kapsamda yörede yaşayan halkın gıda, tıbbi, süs, hayvan yemi, yakacak ve boyama amaçlı olarakkullandığı yabani ve kültür bitkilerinin yöresel ve bilimsel isimlerinin kayıt altına alınması hedeflenmiştir. Yapılanaraştırma sonucunda 44 familyaya ait 114 takson belirlenmiştir. Gölyaka’da teşhisi yapılan bitkiler için 189 farklı yöreselismin kullanıldığı, bu bitkilerin geleneksel adlandırılmasında en yaygın kullanılan yaklaşımın renk özelliklerindenyararlanılarak olduğu belirlenmiştir.

LOCAL NAMES OF PLANTS WHICH HAVE FOLK USAGE IN GOLYAKA DISTRICT (DÜZCE)

The humankind has benefited from the plants around it for different purposes from ancient times until today and, by referring these plants with various names ensured. Our country is one of the countries with the richest vegetation in the world in terms of plant diversity, different geographical and climatic features. Anatolia, which has hosted various civilizations, is also home to a very rich culture in terms of benefiting from these plants. It is a cultural richness that these plants are referred with different names in different regions of our country, and it is of great importance to keep the record of this richness with scientific studies. This study was conducted for the aim of determining the local and scientific names of the plants used by locals in Gölyaka district of Düzce for various purposes. In this study, whose field works cover different vegetative dates between 2019 and 2020, 10 villages of Gölyaka district were selected as research areas. In this context, it is aimed to record the local and scientific names of the plants used by the people living in the region for food, medicinal, handicraft, fodder, firewood and dye purposes. As a result of the research, 114 taxa belonging to 44 families were determined. It has been recorded that 189 different local names are being used in Gölyaka, and the most commonly used approach in the traditional naming of these plants is using the color features.

PDF

___

Aksoy N., Özkan N. G., Aslan S., Koçer N., 2015. Düzce ili bitki biyolojik çeşitliliği, endemik, nadir bitkiler taksonları ve koruma statüleri. II. Uluslararası Düzce Tarih, Kültür ve Sanat Sempozyumu, Aralık, 409-421.

Alkayış, M. F., 2019. Türkiye Türkçesinde bitki adları. Hiperlink Yayınları, İstanbul.

Altundağ E. , Özhatay N., 2009. Local names of some useful plants from Igdır province (East Anatolia). İstanbul Journal of Pharmacy, 40:101 –115.

Batı C., 2018. Abbaslık Köyü (Bilecik) florası ve etnobotanik özellikleri. Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 137 sayfa.

Baytop A., 2007. Türkçe bitki adları sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları, Üçüncü Baskı, Ankara.

Davis P. H., 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. 1-9, Edinburgh: Edinburgh University Press.

Dikilitaş B., Güler B., Uğurlu E., Altan Y., 2016. Ovacık (Karabük) ve çevresinin floristik özellikleri. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(2):253-264.

Doğru Koca A., Yıldırımlı Ş., 2010. Ethnobotanical properties of Akçakoca district in Düzce (Turkey). Hacettepe Journal of Biology and Chemistry, 38(1):63-69.

Ertuğ F., 2004. Etnobotanik çalışmaları ve Türkiye’de yeni açılımlar. Kebikeç Dergisi, 18:181-187.

Gürbüz İ., Gençler Özkan A. M., Akaydın G., Salihoğlu E., Günbatan T., Demirci F., Yeşilada E., 2019.

Folk medicine in Düzce province (Turkey). Turkish Journal of Botany, 43(6).

Kızılarslan Ç., Özhatay N., 2009. Local names of some plants from the south part of Izmit (Northwest Turkey), İstanbul Journal of Pharmacy, 40:37-46.

Koçyiğit M., 2005. Yalova ilinde etnobotanik bir araştırma, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Farmasötik Botanik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 176 sayfa.

Koyuncu O., Yaylacı Ö. K., Tokur S., 2009. A study on Geyve (Sakarya) and its environs in terms of ethnobotanical aspects, OT Sistematik Botanik Dergisi, 16(1):123-142.

Sevgi E. , Kızılarslan Hançer Ç., Akkaya M, Altundağ Çakır E., 2018. Biga’da (Çanakkale) geleneksel kullanımı olan bitkilerin yöresel adları ve adlandırma yaklaşımları. Avrasya Terim Dergisi, 6(1):35–47.

The Plantlist, 2020. http://www.theplantlist.org (Ziyaret tarihi: 10 /03/ 2020)

Yeşil Y., Akalın E., 2010. The use of wild edible plants in kürecik (Akcadag/Malatya). İstanbul Journal of Pharmacy, 41: 90-103.

Yıldırımlı S., 2004. Etnobotanik ve Türk Etnobotaniği. Kebikeç Dergisi, 17: 175-193.