Aynı Dili Konuşmak: Trafik Mühendisliğinde Akım Oranı Nedir?

Öz Trafik mühendisliğinde, trafik akımının temel değişkenlerden olan trafik hacmi ile benzer anlamda kullanılan ve İngilizcesi “flow rate” olan terimin Türkçesi zaman içinde “akış değeri”nden hiçbir gerekçe gösterilmeden“akım oranı” olarak değiştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Bu değişiklik, İngilizcesi “flow ratio” olan tamamen farklı bir terimin de, Türkçe karşılığının “akım oranı” olarak kullanılmasından dolayı karışıklık yaratmaktadır. Bu yazıda, “flow rate” teriminin Türkçe’de “akım değeri” ve “akım oranı” şeklinde iki farklı kullanılış şekli tarihsel süreçte verilmekte, gerçek “akım oranı” teriminin İngilizcedeki “flow ratio” terimine karşılık geldiği günümüze kadarki yapılmış çalışmalarda gösterilmekte ve bu iki terimin sözlük anlamları irdelenmektedir. Sonuç olarak “flow rate” teriminin Türkçe karşılığı olarak yalnızca “akım değeri” teriminin kullanılması gerektiği, “akım oranı” teriminin ise yalnızca “flow ratio” teriminin Türkçe karşılığı olması gerektiği belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Trafik hacmi, Akım oranı, Akım değeri

Speaking the same language: What is the flow rate in traffic engineering?

PDF

___

Akçelik, R., 1981. Traffic Signals: Capacity and Timing Analysis, Australian Road Reseach Board, Research Report AAR No.123: 108 sayfa.
Akdoğan E., ve Taçgın E., 2002. Zeki Bir Trafik Kontrolü Denemesi: Bir Kavşağın Kontrolü için Geliştirilen Prototip Uzman Sistem, Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı: 655-664.
Akgüngör, A., P., 2004. Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Tahmininin Matematiksel Modellenmesi I: Farklı Çözümleme Süreleri İçin Zamana Bağlı Yeni Bir Gecikme Modeli. Teknoloji Dergisi, 7 (3): 369-379.
Akgüngör, A., P., Demirel, A., Doğan, E., Gürbüz, T., 2006. Sağa Dönen Taşıt Trafiğinin Anayol Üzerinde Sebep Olduğu Gecikme ve Yakıt Tüketimi İçin Yeni Bir Model Önerisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10- (3): 398-403.
Akmaz, M., M., 2012. Konya’nın Önemli Sinyalize Kavşaklarının Bilgisayar Progremı ile İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 103 sayfa.
Akpınar, M., V., 2017. Örneklerle Karayolu Tasarımı. Birsen Yayınevi, 280 sayfa.
Alçelik, N., 2010. Kentiçi Sinyalize Dönel Kavşakların Kapasite Açısından Karşılaştırılması Ümraniye İlçesi Örneğinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, 319 sayfa.
Altun, İ., 2003. Sinyalize Kavşaklarda Trafik Akım Etkileşimleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 124 sayfa.
Ayfer, M., Ö., 1977. Trafik Sinyalizasyonu. TC Bayındırlık Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Yayın No: 226, 184 sayfa.
Başkan, Ö., 2004. İzole Sinyalize Kavşaklardaki Ortalama Taşıt Gecikmelerinin Yapay Sinir Ağları ile Modellenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 120 sayfa.
Başkan, Ö., Ceylan, H., Haldenbilen, S., Ceylan, H., 2007. Kentiçi Yollarda Hız Yoğunluk Kapasite İlişkisi ve Kapasite Kullanım Oranının Belirlenmesi. 5. Kentsel Altyapı Ulusal Sempozyumu, Antakya: 159-169
Bilge, F, 1980. Yol ve Yol Projesi Ders Notları. Sakarya Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi Ders Notları No:15, 317 sayfa.
Çakıcı, Z., 2020. Sinyalize Kavşaklar için Optimizasyon Tabanlı Trafik Yönetim Modeli. Pamukkale Üniversitesi, 173 sayfa.
Çalışkanelli, S., P., 2006. Yakın Mesafeli Sinyalize Kavşaklarla Kontrolsüz Kavşak Etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 91 sayfa.
Çalışkanelli, S., P., ve Tanyel, S., 2018. Sinyalize Kavşaklarda Doygun Akım Değerinin İrdelenmesi. İmo Teknik Dergi:8225-8248..
Çelik, F., 1987. Denetimsiz Eşdüzey Kavşak Sisteminin Simülasyonu ve Taşıt Gecikmelerinin Formüle Edilmesi. Doktora Tezi , İstanbul Teknik Üniversitesi, 114 sayfa.
Çetin, M., 2015. Sinyalize Kavşaklarda Doygun Akım Oranının Belirlenmesinde Yeni Bir Yaklaşım. Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 118 sayfa.
Çetinkaya, G., 2008. Işıklı Kavşaklarda Değişik Hesaplama Yöntemlerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 80 sayfa.
Dağüstü, H., Ş., 2010. Trafik Yönetiminde Kavşak Trafiğinin Kontrolü için Bir Sinyal Zamanlama Modeli. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, 137 sayfa.
Darçın A., 2001. Sinyalli Kavşaklardaki Yaya Geçitlerinde Yaya-Motorlu Taşıt Etkileşiminin Modellenmesi. 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 159-170.
Demiral, A., C., 2019. Antalya İli Muratpaşa İlçesi’nde Sinyalize Kavşak Analizi Örnek Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 90 sayfa.
Doğan, E., 2014. Optimize Edilmiş Bulanık Mantık Yöntemi İle İzole Sinyalize Kavşak Kontrolü. Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 159 sayfa.
Drew, D., R., and Pinnell, C., 1962. A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design. Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 1-55.
Dündar, S., 2018. İstanbulda'ki Işıklı Kavşaklarda Doygun Akım Değerini Etkileyen Geometrik Değişkenlerin İncelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 154 sayfa.
Eraslan, O., 2008. Işıklı Kavşaklarda Amerika ve Avustralya Yöntemleri ile Gecikme Analizi ve Örnek Bir Kavşak Çözümü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 95 sayfa.
Ergün, G., Gün, F., Çalışkan, B., 2007. Link-Kapasite Fonksiyonlarının Geliştirilmesi. İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi, 80 sayfa.
Erişkin, E., 2019. Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Modelleri. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 71 sayfa.
Erol, D., 2018. Kentiçi Işıklı ve Dönel Kavşak Uygulamalarının Performans Kriterlerine Etkisi: Denizli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 89 sayfa.
Ghasemlou, K., 2012. Otobüslerin Sinyalize Kavşakların Kapasitesine Etkilerinin Modellenmesi. Yüksek Lisnas Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 113 sayfa.
Gedizlioğlu, E., 1979. Denetimsiz Kavşaklarda Yanyol Sürücülerinin Davranışlarına Göre Pratik Kapasite Saptanması İçin Bir Yöntem. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 128 sayfa.
Gedizlioğlu, E., ve Akad, M., 1992. Kentiçi Şişeboynu Kesimlerde Kapasite Kullanımı: Boğaziçi Köprüsü Örneği. İstanbul 2. Kentiçi Ulaşım Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 323-338
Gerlough D., L, and Capelle, D., G., 1964. An Introduction to Traffic Flow Theory. Highway Research Board, Special Report 79: 233 sayfa.
Greenshield, B., D., 1935. A Study of Traffic Capacity. Proceeding, 14. Annual Meeting Highway Research Board: 448-477.
Gülgeç, Y., N., 2019. Sinyalize Kavşaklarda Trafik Akım Etkileşimleri ve Bulanık Mantık ile Değerlendirilmesi Balıkesir Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, 133 sayfa.
Günay, B. ve Hall, M., G., H., 1996. Trafik Tıkanıklıklarına Çözüm Olarak Elektronik Yol Yönlendirme Sisemlerinin Kullanımı ve İstanbul Boğaz Geçişi Örneği. Birinci Ulusal Ulaşım Sempozyumu: 337-348.
Güney, E., 2012. Farklı Hava Koşullarında Trafiik HızAkım-Yoğunluk Modelleri. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 105 sayfa.
Gür, G., 1981. Tatil ve Gezi Trafiği Bileşeni Yüksek Trafik Akımlarının Deterministik Analizi. Ege Üniversitesi, 135 sayfa.
Gürsoy, M. ve Yüksel, H., 2009. Kentiçi Trafik Kazalarının Çevre ve Ulaşım Koşullarına Bağlı Olarak İncelenmesi. İzmir Ulaşım Sempozyumu: 594- 602.
Haight F., A., 1963. Mathematical Theories of Traffic Flow. Volume 7, Academic Press Inc. 255 sayfa.
Hall, F., L., 2001. Traffic Stream Charactersitics. Revised Traffic Flow Theory A State-of-the-Art Report, Transportation Research Board: 367 sayfa.
HRB, 1965. Higway Capacity Manual 1965. Highway Research Board, Special Report 87 National Academy of Sciences Publication 1328, 426 sayfa.
Karagöz, G., T., 2018. Kent İçi Sinyalize Eşdüzey Kavşaklarda Sinyalizasyon Sisteminin Modellenmesi ile Trafik Akışının İyileştirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 80 sayfa.
KGM, 1971. İngilizce Türkçe Karayolları Teknik Sözlüğü. Karayolları Genel Müdürlüğü Bayındırlık Bakanlığı, 527 sayfa.
KGM, 2003. İngilizce-Türkçe, Karayolları Teknik Sözlüğü. T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü.
KGM, 2005. Karayolu Tasarım El Kitabı. Karayolları Genel Müdürlüğü, 297 sayfa.
Korkmaz, E., 2019. İzole Sinyalize Kavşaklarda Yapay Zeka Teknikleri ile Trafik sinyal Kontrolü ve Optimizasyonu. Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 133 sayfa.
Köprülü, L., 1991. Bağdat Caddesi’nde Trafik Akımı İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 111 sayfa.
Kutlu, K., 1964. Trafik Etüdleri. İTÜ Kütüphanesi Sayı 568, 371 sayfa.
Kutlu, K., 1967. Trafik Tekniği. İTÜ Kütüphanesi Sayı 680.
Longman-Metro, 1993. İngilizce, Türkçe Sözlük, 1760 sayfa.
May, A., D., 1990. Traffic Flow Fundamentals. Prentice Hall Inc, 464 sayfa.
Memiş, K., 2008. Trafik Akışkanlığının Doğrusal Sınıflayıcılar Vasıtasıyla Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, 106 sayfa..
Murat, Y., Ş., 1998. Denizli Şehiriçi Kavşaklarındaki Trafik Akımlarının İncelenmesi. 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 121-133.
Murat, Y., Ş., 2001. Sabit Zamanlı Sinyalizasyon Sistemlerinin Başarımının Benzetim Programları ile Değerlendirilmesi. 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 181-190.
Murat, Y., Ş., 2006. Sinyalize Kavşaklardaki Taşıt Gecikmelerinin Bulanık Mantık ile Modellenmesi. İMO Teknik Dergi, Yazı 258: 3905.
Normann, O., K., and Walker, W., P., 1949. Highway Capacity: Practical Applications of Research, Public Roads A Journal of Highway Research, 25 (10): 201-278.
Normann, O., K., 1962. A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design. Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 55-99.
O’Flaherty, C., A., 1997. Transport Planning and Traffic Engineering. Butterworth-Heinemann Elsevier, 561 sayfa..
Oxford, 1977. The Oxford English-Turkish Dictionary. Öğüt, K., S., 1998. Trafik Akımlarının Spektral Analiz Yöntemi ile Modellenmesi. 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 147-155.
Öz, L., 2015. İstanbul Kentiçi Çevre Yolu Trafik Verilerinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, 71 sayfa.
Özdirim, M., 1972. Türkiye’de Trafik Sinyalizasyonunun Formüle Edilmesi. Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 64 sayfa.
Özen, S., 1976. İstanbul Şehiriçi Anayollarında Seyahat Hızını Etkileyen Faktörler ve Seyahat Hızı ile Trafik Miktarı Arasındaki Bağıntı. Diploma Çalışması, 90 sayfa.
Öztürk, E., A, 2004. Sinyalize Kavşaklarda Periyot Süresinin Modellenmesi: Ankara Örneği. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
Redhouse, 2005. İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce Yeni El Sözlüğü. On Sekizinci Baskı, 702 sayfa.
Roess, R., P., Prassas, E., S., & McShane, W., R., 2011. Traffic Engineering Fourth Edition. Pearson Press, 744 sayfa.
Rogers, M., 2003. Highway Engineering. Blackwell Publishing, 294 sayfa.
Ryan, D., P, 1962. A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design. Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 100-114.
Savran, O., A., 1977. Kent Yol Ağı Tipleri ve Konunun İstanbul Açısından İncelenmesi Bazı Öneriler. Ulaştırma Dalı Diploma Tezi, MMLS, 93 sayfa.
Sonuç, T., 1975. Karayolu Tekniği Cilt 1. Sermet Matbaası, 330 sayfa.
Şahin, İ., 2001. İstanbul Boğaziçi Köprüsü Bağlantı Yollarında Kapasite Kullanım Düzeyinin Araştırılması. 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 223-230.
Şahin, İ., 2004. Uzun Otoyol Kuyruklarının İncelenmesi ve İyileştirme Stratejilerinin Araştırılması: Tübitak Proje No: İÇTAG-I920., 152 sayfa.
Tanyel, S., ve Varlıorpak, Ç., 1998. Yeni Tip Dönel Kavşak Uygulama Örnekleri. 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 135-146.
Tarnoff, P., J., & Parsonson, P., S., 1981. Selecting Traffic Signal Control At Individual Intersections. National Cooperative Highway Reseach Program Report No: 233, 133 sayfa..
TRB, 1985. Highway Capacity Manual. Special Report 209, Transportation Reseach Board, 459 sayfa..
TRB, 1994. Highway Capacity Manual. Special Report 209, Transportation Reseach Board, Third Edition.
Tunç, A., 2003. Trafik Mühendisliği ve Uygulamaları. 1. Baskı, Asil Yayın Dağıtım, 790 sayfa.
Turan, C., 2019. Sinyalize Dönel Kavşakların Trafik Mikrosimülasyon Yönetimi ile Modellenmesi ve İyileştirilmesi Önerilerinin Analizi. Yüksek Lisnas Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, 164 sayfa.
UDH, 2017. Akıllı Ulaşım Sistemleri Terimleri Sözlüğü. TC, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 1. Baskı, 134 sayfa.
Umar, F., 1972. Yol İnşaatı Dersleri. İTÜ İnşaat Fakültesi Ders Notları, İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi Matbaası Sayı: 987, 458 sayfa..
Umar, F., ve Yayla, N., 1994. Yol İnşaatı. 4. Baskı, İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü, Sayı 1541, 287 sayfa.
Üçer, F., 2000. Balıkesir İlinde Önemli Kavşakların Kapasite Yönünden Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, 260 sayfa.
Ünver, H., 1975. Sinyalize Kavşakların Projelendirilmesinde Kapasite Analizi Tekniği. Yeterlik Çalışması, İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi İnşaat Bölümü, 48 sayfa.
Varlıorpak, Ç., 1987. Yaklaşan Trafik Akımlarının Nümerik Analizi. Türkiye İnşaat Mühendisliği 9. Teknik Kongresi: 345-359.
Wagner, F., A., Gerlough, D., L., & Barnes, F., C., 1969. Improved Criteria for Traffic Signal Systems on Urban Arterials. National Cooperative Highway Reseach Program Report No:73, 55 sayfa.
Webster, F., V., 1957. Traffic Signal Setting. Road Research Technical Paper No:39, Department of Scientific and Industrial Research London, England, 43 sayfa.
Webster, F., V., and Cobbe, B., M., 1966. Traffic Signals. Road Research Laboratory, Road Research Technical Paper No.56, 111 sayfa.
Yalgın, C., 1975. Yolların Kapasitesi: Bayındırlık Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, Yayın No 219, 249 sayfa.
Yayla, N., 2002. Karayolu Mühendisliği. Birsen Yayınevi, 285 sayfa.
Yılmaz, E., 2006. Karayolu Trafik Simülasyonu. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, 76 sayfa.
Yiğit H., İ., 2019. Koordine Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Modellemesi:Ulus Bulvarı Örneği, Denizli: Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 89 sayfa.
Yiğit, R., N., 2019. Kısa Zamanlı Trafik Tahmini ile Devre Süresi Optimizasyonu ve Gecikme Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 137 sayfa.
Zaferi, C., 1975. İstanbul Çevre Yolu Haliç Köprüsü Trafiği. Bitirme Ödevi, İstanbul Teknik Üniversitesi Yollar ve Trafik Kürsüsü, 152 sayfa.