Türkiye'nin Orta Asya Politikasının Rasyonalitesi Sorunu

Türkiye, 1991 yılından itibaren, Orta Asya bölgesiyle, tarihsel, kültürel ve dinsel bağlarından ötürü, etkin işbirliği içinde bulunmaya gayret etmiştir. Orta Asya bölgesinde etkinliğini artıran Türkiye, bölge ve dünya politikasında etkili konuma gelecektir. Bu amaçla, Türkiye, bölge ülkeleriyle, siyasi, ekonomik, kültürel ve askerî alanlarda ilişkilerini geliştirmeye çabaladı. Fakat günümüzde Türkiye’nin Orta Asya politikasını değerlendirirsek, Türkiye’nin istediği sonucu elde edemediği görülecektir. Yanlış algılamada bulunması, gücünü gerçekçi bir şekilde tespit edememesi, kültürel ve askerî alanda yeteri kadar ilişki içinde bulunamaması ve liderler bazında ilişkilerini götürmek istemesi, bu başarısızlığa zemin hazırlamıştır. Türkiye, bölge gerçeklerini dikkate alan yeni bir Orta Asya politikasını acilen belirlemek zorundadır.

The Problem of Rationality in Turkey's Central Asia Policy

Since 1991 Turkey made serious attempts to have dynamic cooperation with the Central Asian states with the assistance of close historical, cultural and religious ties. By increasing its effectiveness in the region, Turkey would occupy an active place in the regional and world politics. For that reason, Turkey has tried to develop its political, economic, cultural and military relations with the regional countries. But today as far as Turkey’s Central Asia policy has been evaluated, we can argue that Turkey’s policy is not successful to bring its ambiguous aims into life. Having misperception about the region, not determining its power at the real level, no having cultural and military relations at the required level and carrying on its relations at the top level leadership position create a suitable ground for such a result. Turkey should redefine its Central Asia policy through reevaluating the realities of the region.

___

AK Parti Resmî Sitesi
ATAMAN, Muhittin: “Leadership Change: Ozal Leadership and Restructuring in Turkish Foreign Policy”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Cilt 1, Sayı 1, Bahar 2002, www.ciaonet.org.
BAL, İdris: Turkey’s Relations with the West and the Turkic Republics: Rise and Fall of the Turkish Model, Aldershot, Ashgate Publications, 2000.
BAL, İdris: “Soğuk Savaş Sonrası Türk Dış Politikası İçin Türk Cumhuriyetlerinin Önemi”, İdris Bal (der.), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türk Dış Politikası, İstanbul, Alfa Yayınları, 2001, s. 327 – 344.
CEM, İsmail: “Turkish Foreign Policy: Opening New Horizons for Turkey at the Beginning of a New Millennium”, Turkish Policy Quarterly, Cilt 1, Sayı 1, Bahar 2002, www.ciaonet.org.
DURAN, Burhaneddin ve Kemal İNAT: “AKP Dış Politikası: Teori ve Uygulama”, Demokrasi Platformu, Yıl 1, Sayı 4, Güz 2005, ss. 1- 40.
EFEGİL, Ertan: “11 Eylül Sonrası Orta Asya’da Silâhlanma Girişimleri ve Bölge Güvenliğine Etkileri”, Kamer Kasım ve Zerrin A. Bakan (edi.), Uluslararası Güvenlik Sorunları, Ankara, Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi, 2004, ss. 141 – 153.
Genelkurmay Başkanlığı Barış İçin Ortaklık Eğitim Merkezi, http:// www.bioem.tsk.mil.tr (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2006).
GÖZEN, Ramazan: “Türk Dış Politikası’nda Vizyon ve Revizyon”, Demokrasi Platformu, Yıl 1, Sayı 4, Güz 2005, ss. 41 – 58.
HOLSTİ, K. J.: International Politics: A Framework for Analysis, New Jersey, Prentice Hall International Inc., 1988.
HUNTER, Shireen: “Bridge or Frontier? Turkey’s Post – Cold War Geopolitical Posture”, The International Spectator, Cilt. XXXIV, Sayı 1, Ocak-Mart 1999, www.ciaonet.org.
KABASAKAL, Önder: “Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri ile Ekonomik ve Ticari İlişkileri”, Avrasya Etüdleri, 2002, http://www.tika.gov. tr/pdf/etud/etud20.pdf.
KEGGLY, Charles W. ve Eugene R. WITTKOPF: American Foreign Policy: Pattern and Process, 5. Baskı, Boston, Bedford/St. Martin’s, 1996.
KHOSLA, I. P.: “Turkey: The Search for a Role”, Strategic Analysis: A Monthly Journal of the IDSA, Cilt XXV, No. 3, Haziran 2001, www.ciaonet. org.
LESSER, Ian O.: “Turkey’s Strategic Options”, The International Spectator, Cilt XXXIV, Sayı 1, Ocak-Mart 1999, www.ciaonet.org.
NAZARBAYEV, Nursultan: Yüzyılların Kavşağında, Ankara, Bilig Yayınları, 2000.
SASLEY, Brent: “Turkey’s Energy Politics in the Post – Cold War Era”, Middle East Review of International Affairs, Cilt 2, Sayı 4, Aralık 1998, www.ciaonet.org.
SÖNMEZOĞLU, Faruk: Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2000.
SPORER, Boris ve Dag HARTELIUS: “Caspian Oil: Boom or Bust? Flaws in liberal thinking underlying western policy”, East West Institute, EWI Policy Brief, Sayı 5, Ocak 1999.
TOSUN, Hasan: “AK Parti’nin Kıbrıs Politikası, 2002 – 2005: Türk Dış Politikasında Gelenek ile Değişimin Mücadelesi”, Nejat Doğan ve Mahir Nakip, (der.), Uluslararası İlişkiler ve Türk Siyasal Partileri, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2006, ss. 363 – 388.
TURAN, Gül, İlter Turan ve İdris Bal: “Turkey’s Relations with the Turkic Republics”, İdris Bal (der.) Turkish Foreign Policy in Post Cold War Era, USA, Brown Walker Press, 2004, s. 291 – 326.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, “Türkiye – Orta Asya Ülkeleri ile İlişkileri”, www.mfa.gov.tr. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2006).
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, “Türkiye’nin Enerji Politikası”, www.mfa. gov.tr. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2006).
USLU, Nasuh: “The Russian, Caucasian and Central Asian Aspects of Turkish Foreign Policy in the Post Cold War Period”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, Cilt 2, Sayı 3 ve 4, Güz ve Kış 2003, www.ciaonet.org.
WEBBER, Mark ve Michael SMITH: Foreign Policy in a Transformed World, Londra, Prentice Hall, 2002.
http://www.akparti.org.tr/beyanname.doc.
http://www.akparti.org.tr/hukumetprg.doc.
http://www.dtm.gov.tr/ead/istatistik.htm.
http://www.mfa.gov.tr/MFA_tr/DisPolitika/IkiliVeCokTarafliKulturelIliskiler/ TURKSOYtr.htm;
http://www.mfa.gov.tr/MFA_tr/DisPolitika/IkiliVeCokTarafliKulturelIliskiler/ turkkulturmerkez.htm. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2006).
http://www.mfa.gov.tr/MFA_tr/DisPolitika/IkiliVeCokTarafliKulturelIliskiler/ onemlietkinlikler.htm;
h t t p : / / w w w . m f a . g o v . t r / M F A _ t r / D i s P o l i t i k a /kiliVeCokTarafliKulturelIliskiler/2004etkinlikler.htm. (Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2006).
http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/Kazakistan.doc.
http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/Kırgızistan.doc;
http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/Ozbekistan.doc.
http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/Türkmenistan.doc.
http://www.tika.gov.tr/FaaliyetRaporu.asp.