TÜRK-YUNAN İLİŞKİLERİ ÇERÇEVESİNDE KIBRIS SORUNUNDA YENİ BİR AŞAMA

Amerika, soğuk savaş döneminde, Batı bloğunun savunması için önemli olduğuna inandığı Türkiye ve Yunanistan’a yaptığı Truman ve Marshall yardımları sayesinde bu iki ülkede sağ partilerin iktidarda olmasını desteklemiştir. Bu şekilde, Türkiye ve Yunanistan, çevrili oldukları Sovyet uydu Devletlerinin revizyonist istekleri karşısında güçlü bir devlet olan Amerika’nın desteğini sağlamışlardır. Nitekim 1950-1960 döneminde, Yunanistan’da Aleksandros Papagos’un sağ merkezli Elinikos Sinagermos (Yunan Dirilişi) Partisi ile Konstantinos Karamanlis’in Etniki Rizospastiki Enosis (Radikal Ulusal Birlik) Partisi, Türkiye’de ise Adnan Menderes’in sağcı Demokrat Partisi iktidarda kalmıştır. Türkiye ve Yunanistan arasında 1953 yılında imzalanan Balkan Paktı ve 1954 yılında imzalanan Bled Antlaşması, 1955 yılında ortaya çıkan 6-7 Eylül olaylarının gölgesindeki dostluk anlaşmaları olarak kalmıştır. Bu çalışmada, Kıbrıs Sorununun yeniden gündeme gelişi, Türkiye ile Yunanistan'daki iktidar partilerinin Kıbrıs sorununu nasıl ele aldıkları ve Londra ile Zürich Antlaşmalarına giden süreç incelenmeye çalışılmıştır.

A NEW BREAKTROUGH IN CYPRUS PROBLEM WITHIN THE FRAME OF TURKO-GREEK RELATIONS (1954-1960)

USA has supported rightist parties in Turkey and Greece to step up to power during the cold war era where it considered to be significant for the defense of the Western block through the Truman and Marshall aids. Thereby requests in the satellite states of the Soviet Union where these two countries Turkey and Greece has furnished USA’s support against the revisionist are surrounded by. Hence, during 1950-1960, the center right Elinikos Sinagermos (Greece Revival) party of Greece under its leader named Alexandros Papagos and the Etniki Rizospastiki Enosis (Radical National Unity) Party and the rightist Democrat Party of Adnan Menderes in Turkey have stepped up to power. The Balkan Treaty Organization which was signed between Turkey and Greece in 1953 and Bled Agreement which was signed in 1954 have only remained as mere friendship agreements under the influential shadow of 6-7th of September 1955 events. In this study, bringing Cyprus problem to the agenda again, how government parties in Turkey and Greece have perceived the Cyprus problem and the process leading to the London and Zurich agreements are reviewed.

PDF

___

Yurdagün, Fulya, 1955-1965 Yıllarında Türkiye Basınında Kıbrıs Sorunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları, İstanbul, 2008.
Tağmat, Çağla Derya, Yunanistan’da Büyük Açlık ve Türk Yardımları (19411943), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2010.
Keser, Ulvi, "Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye'de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış", Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, XII/25, 2012 Güz.
Fırat, Melek, “Kıbrıs Sorununun Gölgesinde Dostluk (1955-1960)”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler Yorumlar, (Ed. Baskın Oran), Cilt I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
Çiumis, Kostis A., “İ Metanastevsi Ton Musulmanon Apo Ti Ditiki Thraki Stin Turkia Tin Periodo 1953-1954 Ke İ Epiptosis Tis Stis Ellinoturkikes Shesis”(Müslümanların Batı Trakya’dan Türkiye’ye 1953-1954 Dönemindeki Göçü ve Yunan-Türk İlişkilerine Etkileri), Praktika 19. Panelliniu İstoriku Sinedriu, 29 Eos 31 Maiu 1998 (19. Yunan Tarih Kurultayı Zabıtları, 2931 Mayıs 1998), Selanik, 1999.
Çiçopulos, Yorgos, "İ Elinoturkikes Amindikes Sheseis 1945-1947” (Yunan-Türk Savunma İlişkileri 1945-1947), İ Elinoturkikes Sheseis 1923-1987 (YunanTürk İlişkileri 1923-1987), Ekdoseis Gnosi, Atina, 1991
Cumalıoğlu, Yakan, “Kıbrıs Türklerinin Bağımsızlık ve Özgürlük Mücadelesi”, Avrupa Birliği Kıskacında Kıbrıs Meselesi (Bugünü ve Yarını), Ankara, 2001.
Bağcı, Hüseyin – Şahin, Mehmet, “Doğu-Batı Arasında Demokrat Parti Dış Politikası”, Demokrasi Platformu: Üç Aylık Fikir-Kültür-Sanat ve Araştırma Dergisi, Demokrat Parti ve Menderes, Cilt-1, Yıl:5, Sayı:17, Kış 2009.
Valinakis, Y. Yannis, İsagogi Stin İstoria Tis Ellinikis Eksoterikis Politikis 19491974 (Yunan Dış Politika Tarihine Giriş 1949-1974), Paratiriti, Selanik, 1988.
Tayhani, İhsan, Tanıklarıyla Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi, Siyasal Kitabevi, Ankara, Kasım 2009.
Sakin, Serdar – Dokuyan, Sabit, Kıbrıs ve 6-7 Eylül Olayları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2010.
Psirukis, Nikos, İstoria Tis Singhronis Elladas 1940-1967 (Modern Yunanistan Tarihi 1940-1967), Epikerotita, Atina, 1976.
Nikolaou, Haral G., Diethneis Politikes Kaı Stratiotikes Sinthikes-Simfonies Kaı Simvaseis (Uluslar arası Politikalar, Askeri- Antlaşmalar, Anlaşma ve Sözleşmeler), Ekdoeseis I. Floros, Atina, 1996.
Mütercimler, Erol – Öke, Mim Kemal, Düşler ve Entrikalar Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası, Alfa Yayınları, 2004.
Mihalopulos, Dimitris, Elada Ke Turkia 1950-1959 (Yunanistan ve Türkiye 1950-1959), Ekdoseis Roes, Atina 1989.
Merih, Turgay, Soğuk Savaş ve Türkiye 1945-1960, Ebabil Yayıncılık, Ankara, 2006.
Meray, Seha L., Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım, Cilt II, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
Macar, Elçin, Cumhuriyet Döneminde İstanbul Rum Patrikhanesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
Koç, Süleyman, Dünden Bugüne Kıbrıs Sorunu ve Stratejik Yaklaşımlar, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2005.
Katapodis, İoannis G., Teseris Eones Diplomatikis Drastiriotitos Ston Evropaiko Horo 1648-1959 (Avrupa Ülkesinde Dört Asırlık Diplomatik Faaliyetler 1648-1959), Eptalofos ABEE, Atina, 1996.
Kaloumenos, Dimitrios, The Crucifixion Of Christianity: The Historic Truth of the Incidents of September 6-7, 1955 in Constantinople, Second Edition, Atinai, 1991.
Kalelioğlu, Oğuz, Kıbrıs Barış Harekatı ve Gazimagosa Savunması (15 Temmuz-15 Ağustos 1974), Çetin Matbaacılık, Ankara, 2011.
İkonomaku, Mihail B., Gia Mia Eliniki Stratigiki (Bir Yunan Stratejisi), Ekdosis: Nea Thesis, 1981.
Hatzivassiliou, Evanthis, Greece and the Cold War Frontline State, 1952-1967, Routledge, New York, 2006.
Hasgüler, Mehmet, Kimin Adası? Kıbrıs’ın Akisi 1954-1968, Nobel Yayın Dağıtım, 2005.
Güven, Dilek, Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları Bağlamında 6-7 Eylül Olayları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2005.
Gürel, Şükrü Sina, Tarihsel Boyut İçinde Türk Yunan İlişkileri (1821-1993), Ümit Yayıncılık, Ankara, 1993.
Gönlübol, Mehmet, Türk Dış Politikası (1919-1965), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Sevinç Matbaası, Ankara, 1969.
Eroğul, Cem, Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
Demirer, Mehmet Arif, 27 Mayıs Masallar ve Gerçekler, Toplumsal Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Demirer, Mehmet Arif, 6 Eylül 1955 Yassıada 6/7 Eylül Davası, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 1995.
Cumhuriyetin 75 Yılı 1954-1978, Cilt 2, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 1998.
Bozkurt, İsmail, Kıbrıs Türk Halkı'nın Siyaset Kurumu Üzerine Deneme, Zeytin Yayınları, Lefkoşa, 2015.
Bağcı, Hüseyin, Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayınları, Ankara, 2001.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2010.
Aras, Tevfik Rüştü, Görüşlerim, Yörük Matbaası, İstanbul, 1965.
Ahmad, Feroz ve Bedia Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi (1945-1971), Bilgi Yayınevi, Ankara, 1976.
Agun, Hüseyin, Demokrat Parti İktidarının Kıbrıs Politikası 1950-1960, Demokratlar Kulübü Yayınları No:13, Ankara, 1997.
Düstur
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)