CHP’NİN 14. KURULTAYI VE İLK HEDEFLER BEYANNAMESİ

Bu çalışmada CHP’nin 12 Ocak 1959 tarihinde gerçekleştirdiği 14.kurultayda ilan edilen ilk hedefler beyannamesi ele alınacaktır. Ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin Demokrat Parti iktidarına karşı savunduğu muhalefet konuları zamanla şekillenmiş ve partinin yöneticileri tarafından çeşitli ortamlarda dile getirilmişti. 1924 Anayasasının TBMM’de çoğunluğa sahip olan partiye verdiği imkânların, hükümet tarafından muhalefete karşı kullanıldığı düşünen CHP, idarenin tarafsızlığı, ifade hürriyeti, toplanma hakkı, üniversite özerkliği ve anayasaya aykırı kanunların çıkarılmaması için yapılması gerekenleri 14. Kurultayda bir manifesto şeklinde açıklamıştı. Bu prensipleri iktidara geldiğinde gerçekleştireceğini açıklayan CHP, ardından seçim sistemini değiştirerek seçimlere gitmeyi vaad etmişti. İlk hedefler beyannamesi, 1961 Anayasasını hazırlayan kurucu meclis tarafından dikkate alınmış, 1950-1960 dönenimde CHP tarafından savunulan birçok fikir 1961 Anayasasının maddeleri arasında yer almıştı.

CHP'S 14TH CONGRESS AND THE DECLARATION OF FIRST GOALS

In this study, the CHP's initial objectives announced in the declaration that 14.kurultay held on January 12, 1959 will be considered. The main opposition Republican People's Party, the Democratic Party has been shaped over time to defend against the ruling and opposition issues that were expressed in various media by the party managers. The 1924 Constitution of the Parliament of the opportunities given to the party with the majority, who are used against the opposition by the government, the CHP administration, impartiality, freedom of expression, the right of association, university autonomy and needs to be done for the removal of laws contrary to the constitution of the soul announced in the form of a manifesto at the Congress 14. CHP explaining to realize this principle when it comes to power, then had to go to the elections promised by changing the electoral system. The first target return is taken into account by the 1961 Constitution prepared by the Constituent Assembly, many ideas championed by the CHP on my return from 1950 to 1960 had taken place between the articles of the 1961 Constitution.

PDF

___

Zafer
Vatan
Ulus
Kurultay
Dünya
Cumhuriyet
Akis
Yalman, Ahmet Emin, “Tarihin Huzurunda”, Vatan, 16 Ocak 1959.
Yalman, Ahmet Emin, “Kurultayda Nefis Tenkidi”, Vatan, 15 Ocak 1959.
Yalman, Ahmet Emin, “Hukuk Devletine Doğru”, Vatan, 17 Ocak 1959.
Us, Asım, “Rejim Davasının Öncülüğü”, Vakit, 18 Ocak 1959.
Us, Asım, “İlk Hedefler Beyannamesi”, Vakit, 17 Ocak 1959.
Tanju, Sadun, “İlk Hedefler Beyannamesi”, Vatan, 16 Ocak 1959.
Tanju, Sadun, “Kurultay Açılıyor,” Vatan, 11 Ocak 1959.
Soysal, Mümtaz, “Türkiye’de Anayasalar”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.1, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s.29.
Nadi, Nadir, “Dolan Çile”, Cumhuriyet, 16 Ocak 1959.
Karaosmanoğlu ,Yakup Kadri, “14. Kurultay Çalışmaları”, Ulus, 15 Ocak 1959.
Güresin, Ecved, “Kurultay İntibaları”, Cumhuriyet, 13 Ocak 1959.
Faik Bedii, “İlk Hedefler Beyannamesi”, Dünya, 15 Ocak 1959.
Faik Bedii, “14. Kurultayın Özellikleri”, Dünya, 14 Ocak 1959.
Ertuğ, Hasan Refik, “CHP Kurultayı Arifesinde Memleket ve Parti Meseleleri”, Vatan, 11 Ocak 1959.
Ecevit, Bülent, “Bir Dönüm Noktasında Toplanan Kurultay”, Kurultay, 12 Ocak 1959.
Çavdar, Tevfik, “Cumhuriyet Halk Partisi 1950-1980”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.8, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s.2026.
Coşkun, Nusret Safa, “14. Kurultay Toplanırken”, Ulus, 12 Ocak 1959.
Benice, Ethem İzzet, “CHP Kurultayı Halk Önünde Bir İmtihan Geçirmektedir”, Son Telgraf, 14 Ocak 1959.
Başyazı, “Şu Kurultayları”, Zafer, 19 Ocak 1959.
Atay, Falih Rıfkı, “14.Kurultayın Özellikleri”, Dünya, 15 Ocak 1959.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul, 1952.
Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
Kumaş, Rahmi, CHP’nin Soyağacı, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1999.
Kili, Suna, 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler, Siyaset Bilimi Açısından Bir İnceleme, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1976.
Güngör, Süleyman, Muhalefette CHP, Alternatif Yayınları, Ankara, 2004.
Giritlioğlu, Fahir, Türk Siyasi Hayatında Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii, C.1, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1965.
Erdemir,Sabahat, Muhalefette İnönü 1956-1959, C.2, Ekicigil Matbaası, İstanbul, 1959.
Erdemir,Sabahat, Muhalefette İnönü, 1950-1956, C.1, Ekicigil Matbaası, İstanbul, 1959.
Demirel, Tanel, Türkiye’nin Uzun On Yılı, Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011.
CHP’nin Anayasa Komisyonunun Anketine Cevabı, CHP Araştırma ve Yayın Bürosu Yayını, Ankara, 1960.
CHP, 14. Kurultayı İlk Hedefler Beyannamesi, Kurtulmuş Matbaası, Ankara, 1960.
Bila, Hikmet, CHP 1919-1999, Doğan Kitap, İstanbul, 1999.
Aldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1970.
Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, Hil Yayınevi, İstanbul, 1996.
“Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun”, Resmi Gazete 25 Haziran 1954, Sayı:8738.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)