NEUİLLY BARIŞ ANTLAŞMASI VE BULGARİSTAN-YUNANİSTAN NÜFUS MÜBADELESİ (1919-1927)

Bulgaristan, Birinci Dünya Savaşı’na İttifak Devletleri grubunda katılmış ve yenilmiştir. Savaş sonrası barışın sağlanmasına yönelik Paris Barış Konferansı’nda bir araya gelen galip devletler Bulgaristan ile azınlıkların temel hak ve hürriyetlerini tanımayı amaç edinmiş olan Neuilly Barış Antlaşması’nı 27 Kasım 1919 tarihinde imzalamışlardır. Barış Antlaşması çerçevesinde Bulgaristan ve Yunanistan arasında bir nüfus mübadelesi yapılması uygun görülmüştür. İki ülke 1920 yılında “Azınlıkların Gönüllü Değişimi Antlaşması’nı” onaylamışlardır. Söz konusu Mübadele Antlaşması, Bulgaristan’daki Yunanlıların Yunanistan’a, Yunanistan’daki Bulgarların Bulgaristan’a, isteğe bağlı olarak göç etmesini karara bağlamıştır. Taraf devletler, bu mübadele sırasında ülkelerindeki mevcut kanunlarda gerekli hukukî değişiklikleri yapmayı, göçü düzenlemeyi ve göçmenlerin taşınır-taşınmaz malları ile ilgili her türlü kolaylığı göstermeyi vaat etmişlerdir. Bulgaristan-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında çeşitli olumsuzluklar ve ekonomik sıkıntılar yaşanmış olmasına rağmen, 1925 yılı sonlarında Bulgaristan’dan Yunanistan’a 46 bin Yunanlı, Yunanistan’dan Bulgaristan’a 123 bin Bulgar göç etmiştir. Bu çalışmada Bulgaristan ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi ve buna bağlı olarak karşılaşılan sorunlar analiz edilmiştir.

THE NEUILLY PEACE TREATY AND THE EXCHANGE OF POPULATION BETWEEN BULGARIA AND GREECE (1919-1927)

Bulgaria joined the First World War on the side of Central Powers and was defeated. The victors of the war that came together in the Paris Peace Conference in order to ensure post-war peace signed the Neuilly Peace Treaty aiming the recognition of the rights and freedoms of the minorities on 27 November 1919 with Bulgaria. In the framework of the Peace Treaty, it was agreed to arrange a population exchange between Bulgaria and Greece. The two countries approved the Treaty on “The Convention of Voluntary Exchange of population between Bulgaria and Greece” in 1920. The Convention determined the voluntary migration of Bulgarians in Greece to Bulgaria and Greeks in Bulgaria to Greece. The parties committed to make the required legal changes in the existing laws during the exchange period, to arrange the migration and to provide convenience regarding movable and immovable properties. Although several unfortunate events and economic problems happened during the Exchange of Populations between Bulgaria and Greece, by the end of 1925, 46.000 Greeks had migrated from Bulgaria to Greece and 123.000 Bulgarians had migrated from Greece to Bulgaria. In this study, the exchange of population between Bulgaria and Greece and the problems encountered related to that exchange were analyzed.

PDF

___

Toşkova, Vitka, “İzpılnitelnata Vlast i Vınşnata Politika na Bılgariya (1919-1945)”, 120 Godini İzpılnitelna Vlast v Bılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 162-176.
Topalov, Vladislav, “Priemaneto na Bılgariya v Obştestvoto na Narodite”, Politiçeski Partii, Organizatsii i Upravleniya v Bılgariya (1879-1944), İzvestiya na İnstitut za İstoriya, T. XXVI, İzdatelstvo Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) Hristo Hristov, B. Bojinov, K. Kosev, A. Nakov, Vl. Topalov, Sofya, 1983, s. 80-120.
Sarınay, Yusuf, “Savaştan İttifaka: I. Dünya Savaşı’nda Türk-Bulgar İlişkileri”, 100. Yılında I. Dünya Savaşı Uluslararası Sempozyumu, 3-5 Kasım 2014, Budapeşte, (Yay. Haz.) Aynur Yavuz Akengin, Selcan Koçaslan, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2015, s. 257-270.
Petrov, Metodi, “Natsionalniyat Vıpros v Politikata na Bılgarskite Pravitelstva (1879-1919)” 120 Godini İzpılnitelna Vlast v Bılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 128-147.
Panayotova, Kinka, “Kım Vıprosa za Stopanskata Politika na Koalitsionnoto i Samostoyalnoto Pravitelstvo na Bılgarskiya Zemedelski Naroden Sıyuz (19191923)”, Obştestveno-Politiçeskiyat Jivot na Bılgariya (1878-1944), İzsledvaniya po Bılgarska İstoriya, T. 10, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) V. A. Vasilev, N. Jeçev, Sofya, 1990, s. 116-178.
Mirçeva, Hristina, “Ot Parij 1919 Kım Parij 1946 (Sravnitelen Analiz)”, Evropa: Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica, No: 28, Sofya, 2010, s. 148-170.
Markov, G., “Bılgarsko-Germanski Diplomatiçeski Otnoşeniya(1919-1944)”, Bılgarsko-Germanski Otnoşeniya i Vrızki, İzsledvaniya i Materiali, T. 3, (Ed.) V. Hadjinikolov, Ts. Mihaylova, Aneta, “Mirnite Konferentsii v Parij Prez 1919 i 1946 i Sledvoennata Obstanovka v Rumıniya”, Evropa: Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica, No: 28, Sofya, 2010, s. 186-206.
Mançev, Krıstö, “Burjoaznata Demokratsiya na Balkanite Mejdu Dvete Svetovni Voyni”, Balkanistika, No: 2, İnstitut po Balkanistika, Sofya, 1987, s. 87-106.
Kosatev, Todor, “Politikata na Pravitelstvoto na Bılgarskiya Zemedelski Naroden Sıyuz po Bejanskiya Vıpros (1919-1923)”, Politiçeski Partii, Organizatsii i Upravleniya v Bılgariya (1879-1944), İzvestiya na İnstitut za İstoriya, T. XXVI, İzdatelstvo Bılgarskata Akademiya na Naukite, (Ed.) Hristo Hristov, B. Bojinov, K. Kosev, A. Nakov, Vl. Topalov, Sofya, 1983, s. 44-79.
Kılıç, Ayten, “Birinci Dünya Savaşı’nda Bulgaristan”, 100. Yılında Birinci Dünya Savaşı, (Ed.) Ümit Özdağ, Kripto Yay., Ankara, 2014, s. 131-144.
Kamil, İbrahim, “Krallık Döneminde Bulgaristan”, Balkanlar El Kitabı, 2. Cilt: Çağdaş Balkanlar, Gözden geçirilmiş 2. Baskı, (Ed.) Bilgehan A. Gökdağ, Osman Karatay, Akçağ Yay., Ankara, 2013, s. 547-557.
Hrisimova, Ognyana P., “Nevızmojniyat Mir: Versayskoto Statukvo i Doktrinata za Zakrila Pravata na Natsionalnite Maltsinstva”, Evropa: Narodi i Granitsi, Versayskiyat Mir i Negovoto Nasledstvo, Materiali na Konferentsiyata ot 6 Noemvri 2009, Studia Balcanica, No: 28, Sofya, 2010, s. 14-33.
Guçe, Vilibald, “Yugoiztoçnoevropeyskata Politika na Germanskiya İmperializim ot Kraya na XIX. vek do Kraya na Pırvata Svetovna Voyna”, BılgarskoGermanski Otnoşeniya i Vrızki, İzsledvaniya i Materiali, T. 2, (Ed.) V. Hadjinikolov, Ts. Todorova, D. Miçev, V. Velkov, G. Markov, El. Boyadjieva, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1979, s. 67-90.
Grebenarov, Aleksandır, “Bılgarskite Pravitelstva i Natsionalniyat Vıpros Sled Pırvata Svetovna Voyna”, 120 Godini İzpılnitelna Vlast v Bılgariya, Nauçna Konferentsiya, 6-7 Yuli 1999 Godina, Bılgarska Akademiya na Naukite, İnstitut Po İstoriya, (Ed.) Georgi Markov, İzdatelska Kışta Gutenberg, Sofya, 1999. s. 211-224.
Yıldırım, Onur, Diplomasi ve Göç, Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2006.
Uluslararası İlişkiler Tarihi (Diplomasi Tarihi), Cilt 3, (Ed.) Vladimir Potyemkin, (Çev.) Attila Tokatlı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 2009.
Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih (1789-1994), Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş Dördüncü Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1995.
Trifonov, Stayko, Bılgarskoto Natsionalno-Osvoboditelno Dvijenie v Trakiya (1919-1934), Nauka i İzkustvo, Sofya, 1988.
Trifonov, Stayko, Antantata v Trakiya (1919-1920), Universitetsko İzdatelstvo Kliment Ohridski, Sofya, 1989.
Tolon, Ahmet Hurşit, Sevr’e Giden Yol, 2. Baskı, Günal Basım Yayın, Ankara, 2005.
Todorova, D. Miçev, V. Velkov, G. Markov, El. Boyadjieva, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1981.
Tevfik, İhsan, İnsan ve Mekân Yüzüyle Mübadele, 1923’ten Bugüne Zorunlu Göç, İnkılâp Yay., İstanbul, 2014.
Şimşir, Bilâl N., Bulgaristan Türkleri, 3. Basım, Bilgi Yay., Ankara, 2012.
Stone, Norman, Birinci Dünya Savaşı, Çev. Ahmet Fethi Yıldırım, Doğan Kitap, İstanbul, 2007.
Semov, Minço, Velikite Sili i Bılgarskata Natsionalna Drama, İzdatelstvo “İnterpress67”, Sofya, 1991.
Radoslavov, Vasil, Bılgariya i Svetovnata Kriza, Vtoro Fototipno İzdanie, İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1993.
Penkov, Sava, Mejdunarodni Dogovori na Bılgariya (681-1947), İzdatelstvo Jorj Nef, Sofya-Cenevre-Paris, 1992.
Palmer, Alan, Savaş Biterken, 1918, Çev. Hakan Abacı, Alfa Yay., İstanbul, 2015.
Ot San Stefano Do Parij (1878-1947), Nay Vajnite Dogovori za Bılgariya, (Ed.) Nikola Grigorov, İzdatelstvo “Aniko”, Sofya, 2009.
Ofitsialnata i Taynata Bılgaro-Turska Diplomatsiya (1903-1925), Dokumentalen Sbornik, Arhivite Govoryat, (Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Plamen Mitev, Svetlozar Eldırov, Stefan Andreev, Dırjavna Agentsiya “Arhivi”, Sofya, 2009.
Natsionalni Problemi na Balkanite, İstoriya i Sıvremennost, (Ed.) Krıstö Mançev, Jorjeta Grigorova, Bobi Bobev, İnstitut Pri Balkanistika Pri Bılgarskata Akademiya na Naukite, İzdatelstvo Arges, Sofya, 1992.
Muraviev, Konstantin, Dogovorıt za Mir v Nöy, Universitetsko İzdatelstvo Kliment Ohridski, Sofya, 1992.
Miçev, Nikolay, Naselenieto na Bılgariya (İkonomgeografsko İzsledvane), İzdatelstvo na Bılgarskata Akademiya na Naukite, Sofya, 1978.
Drinov”, Sofya, 1999.
Mançev, Kristö, Natsionalniyat Vıpros na Balkanite, Akademiçno İzdatelstvo “Prof. Marin
Macmillan, Margaret, Barış Yapanlar, Paris 1919, Çev. Belkıs Çorakçı Dişbudak, Alfa Yay., İstanbul, 2015.
Kratka İstoriya na Bılgariya,(Ed.) İlço Dimitrov, İzdatelstvo Nauka i İzkustvo, Sofya, 1981.
Kosatev, Todor, Trakiyskiyat Vıpros Vıv Vınşnata Politika na Bılgariya (19191923), Akademiçno İzdatelstvo Prof. Marin Drinov, Sofya, 1996.
Kesyakov, B., Prinos Kım Diplomatiçeskata İstoriya na Bılgariya (1878-1925), T. I, Sofya, 1926.
Kamil, İbrahim, İkili ve Çok Taraflı Siyasî Antlaşmalar, İnsan Haklarına İlişkin Belgeler ve Bulgar Anayasasına Göre Bulgaristan’daki Türklerin Hakları, Yükseköğretim Kurulu Matbaası, Ankara, 1989.
Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi, 20. Yüzyıl, C. 2, Küre Yay., İstanbul, 2006.
İz İstoriyata na Bılgarskata Narodnost i Dırjava (681-1948), İzsledvaniya, Analizi, Preotsenki, (Ed.) Milen Kumanov, İzdatelstvo Pelikan-Alfa, Sofya, 1993.
Hasgüler, Mehmet, Uludağ, Mehmet B., Devletlerarası ve Hükümetler-Dışı Uluslararası Örgütler, Nobel Yay., Ankara, 2004.
Gruev, Stefan, Korona Ot Trıni, Tsaruvaneto na Boris III (1918-1943), İzdatelstvo “Bılgarski Pisatel”, Spisanie “Letopisi”, Sofya, 1991.
Erdal, İbrahim, Mübadele (Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan, 19231925), IQ Kültür Sanat Yay., İstanbul, 2012.
Dimitrov, Paşanko, Boris III, Tsar na Bılgariya, Trujenik, Grajdanin, Tsar (1894-1943), Universitetsko İzdatelstvo Sv. Kliment Ohridski, Sofya, 1990.
Bılgariya v Pırvata Svetovna Voyna, Germanski Diplomatiçeski Dokumenti, T.II, (1916-1918), Arhivite Govoryat, (Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Lıçezar Stoyanov, Plamen Tsvetkov, Stefan Andreev, İzdatel Poreditsata “Arhivite Govoryat”, Sofya, 2005.
Bılgariya v Pırvata Svetovna Voyna, Germanski Diplomatiçeski Dokumenti, T.I, (1913-1915), Arhivite Govoryat, (Ed.) Vasil Güzelev, Georgi Markov, Doyno Doynov, Lıçezar Stoyanov, Plamen Tsvetkov, Stefan Andreev, İzdatel Poreditsata “Arhivite Govoryat”, Sofya, 2002.
Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, C. III, Kısım 2, TTK Basımevi, Ankara, 1983.
Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1995), 19. Baskı, Timaş Yay., İstanbul, 2014.
Arı, Kemal, Büyük Mübadele, Türkiye’ye Zorunlu Göç (1923-1925), 2. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul, 2000.
İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 87, l. 236.
İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 82, l. 215-216.
İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 72, l. 183-188.
İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 68, l. 77-78.
İ. İ., BAN, kol. 20, op. 27, a. e. 55, l. 140-141.
Bulgaristan Bilimler Akademisi Tarih Enstitüsü Arşivi (İstoriçeski İnstitut Pri Bılgarskata Akademiya Na Naukite İ. İ. BAN)