Şinasi SÖNMEZ

İkinci Dünya Savaşı'ında Türk hükümetlerinin temel gıda maddelerinin temini konusunda aldığı tedbirler

ikinci Dünya Savaşı, dünya tarihinde en büyük insan kayıplarının yaşandığı bir felaket olarak tarihte yerini alırken aynı zamanda iktisadi, siyasal, sosyal felaketlerin de yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye savaşın dışında kalmasına rağmen iktisadî olarak derinden etkilenen ülkelerden biridir. Savaş süresince Türkiye, gücünün ve ihtiyacının üstünde bir ordu bulundurmak ve bu ordunun gereksinimlerini karşılamak için sıkıntılarla karşılaşmış, bu sıkıntıları gidermek uğruna olağanüstü tedbirler almıştır. Bir yandan azalan ihracatından doğan nakit ihtiyacını olağanüstü vergilerle karşılamaya çalışırken, bir yandan da halkın en temel besin maddesi olan ekmeği karneye bağlamış, toplu bir açlık tehlikesinin önüne geçmeye çalışmıştır. Temel gıda maddelerinin temini ve dağıtımı dönem hükümetlerinin en önemli icraatlarından biri olmuştur.

The measures taken by Turkish governments for supplying basic foodstuff during World War II

World War II caused the largest human loses in the world history and has taken its place as a catastrophe in history, but also it has led to the emergence of economic, social and political crises throughout the world. Although Turkey stayed out of the war, she was deeply affected by the economic crises. Turkey encountered with economic difficulties from having an army that exceeded its needs and economic power during the war. Turkey has taken extraordinary measures to meet its cash need that arising from declining exports, and levied extraordinary taxes, the basic foodstuff, bread, was sold by card in order to avoid the danger of mass starvation. The supply and distribution of the basic foodstuffs were one of the most important performances of governments.

PDF

___

Ağaoğlu, Ahmet; Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yayınları, İstanbul, 1982.
Arı, Kemal; ikinci Dünya Harbi ve Türkiye, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
Avcıoğlu, Doğan; Milli Kurtuluş Tarihi Cilt:4, Tekin Yayınevi, İstanbul, 1996.
Aydemir, Şevket Süreyya; İkinci Adam; Remzi Kitabevi, C: II, İstanbul, 1991.
Aydemir, Şevket Süreyya; Tek Adam Mustafa Kemal, C: 3, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1995.
Boratav, Korkut; Türkiye'de Devletçilik, Savaş Yayınları, Ankara 1982.
Cebesoy,Ali Fuat; Siyasi Hatıralar, II. Kasım, Doğan Kardeş Yayınları, İstanbul, 1960.
Duru, Bülent; 1931 Tasarruf Yılı: Tek Partili Dönemin Başlangıcı; Türkiye Cumhuriyeti İdare Tarihi Araştırması (T.D.ATA), A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Araştırma ve Uygulama Merkezi 2, Ankara, 2007.
Gönlübol, Mehmet; Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1990, Siyasal Kitabevi, Ankara 1993.
Güner, Agah Oktay; Türkiye 'nin Kalkınması ve İktisadi Devlet Teşekkülleri-, Damla Yayınevi, İstanbul 1978.
İnönü 'nün Söylev ve Demeçleri I T.B.M Meclisinde ve C.H.P, Kurultaylarında (1919-1946) Türk Devrim Tarihi Enstitüsü Yayınları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1946.
İpekçi, Abdi; "İnönü Dünya Savaşı Anılanı Anlattı", Milliyet, 06.05.1973
Kandemir; Siyasi Dargınlıklar: Serbest Fırka Nasıl Kuruldu Nasıl Kapatıldı?, Ekincigil Matbaası,
Keser, İhsan; Türkiye 'de Siyaset ve Devletçilik, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1993.
Kili, Suna; Türk Devrim Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2000.
Koçak, Cemil; "Siyasal Tarih 1923-1950", Çağdaş Türkiye 1908-1980, Editör: Sina Akşin, Cem Yayınları, İstanbul, 1995.
Makal, Ahmet; "65. Yılında Korama Kanunu Çalışma İlişkileri ve İş Mükellefiyeti"Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi gelişme ve Toplum Araştırmaları Merkezi Tartışma Metinleri No: 76, Ankara 2004
Nadi, Nadir; Perde Aralığından, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1991.
Uyar, Hakkı; "Tek Parti Döneminde Seçimler", Toplumsal Tarih Dergisi, İstanbul, Nisan 1999.
Weisband, Edvard; ikinci Dünya Savaşı 'nda inönü 'nün Dış Politikası, Cumhuriyet, Çağdaş Matbaacılık, İstanbul 2000.
Yetkin, Çetin, Türkiye 'de Tek Parti Yönetimi 1930-1945, Altın Kitaplar Yayınevi, Birinci Baskı, İstanbul, 1983.
Yetkin, Çetin; Serbest Cumhuriyet Fırkası Olayı, Karacan Yayınları, İstanbul, 1982.
Yılmaz, Mustafa, Doğaner Yasemin; Cumhuriyet Döneminde Sansür, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2007.
Yüce, Ali; "Şeytanistan", Dizi yazı, Milliyet, 01.10.1970,
www. tbmm.gov.tr/Hükümetler/ HB1 l.htm, Erişim Tarihi 24.01.2010.
www. tuik.gov.tr/yıllık/İst_gostergeler.pdf, Erişim Tarihi 28.01.2010.
www. tuik.gov.tr/yıllık/İst gostergeler.pdf, Erişim Tarihi 28.01.2010.
www.tiiik.gov. tr, Erişim Tarihi: 28.01.2010.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi; 030. 18. 01. 02/ 85. 118. 16
BCA: 030. 10.01.02/ 50. 322. 12.
BCA: 030. 10/ 50 /322/11/ 24. 08. 1940.
BCA: 030. 10./45.290.56/26. 10. 1940.
BCA: 030. 10./184.27.2/ 16.12.1940.
BCA: 030. 107184.271.2/17. 12. 1940.
BCA: 030. 10/184.271/2
BCA: 218- Çorum 575 / 17/12-17/ 17. 12. 1940.
BCA: 030. 10/184. 271. 1.
BCA: 030. 10/ 184. 272. 1.
BCA: 030. 10/ 185.273.5. 12. 02. 1941. No: 6-249/523
BCA: 030. 10/ 185.273.5 12.02.1941, No: 12098
BCA: 030. 18.01/ 94.49.1/ 18. 2. 1941.
BCA: 030. 18.01.02/95.49.1/6. 6. 1941.
BCA: 030. 10. / 50.323.5/ 30. 06. 1941.
BCA: 030. 10/65.436.10./23. 10. 1941.
BCA: 030. 10/65.436.10/29. 08. 1941.
BCA: 030. 10/ 185.273.2./20. 10. 1941.
BCA: 030. 10/ 185.273.2/ 8. II. Teşrin 1941
BCA: 030. 18.01.02/ 96.86.2/ 8. I. Teşrin 1941.
BCA: 030. 18.01.02/ 96.95.17./ 24. II. Teşrin 1941.
BCA:24. II. Teşrin 1941 tarihli Bakanlar Kurulu Kararının ekidir. 1/1902. K/223
BCA: 030. 18. 01. 02/ 97.108.8/ 13 II. Kanun 1942.
BCA: 030. 18.01.02/97. 108.8
BCA: 030. 18. 02 / 97.120.3/ 23. 02. 1942
BCA: 42/89 Numaralı Karar/ 8. 5. 1942
BCA: 030. 10/25. 116. 10/22. 01. 1942.
BCA: 030. 10/ 25. 166. 10/ 19. 02. 1942.
BCA: 030. 18. 01. 02/ 97. 123. 20. EK. 9/220
BCA: 030. 18. 01. 02/98. 26. 16/ EK: 1/411
BCA: 030. 18. 01. 02/ 99. 75. 13/ 15 Ağustos 1942.
BCA: 030. 10/ 83. 544. 13/ 21. 10. 1941.
BCA: 030. 18. 01. 02/120. 89. 19/ 22. 10. 1942
BCA: 030. 18.01.02/ 101.6. 16/22.01. 1943
BCA: 030. 18. 01. 02/ 100. 89. 19
BCA: 030. 10/68. 449. 8/26. 11. 1942.
BCA: 030. 10./68. 449. 8/25. 11. 1942.
BCA: 030. 18. 01. 02/ 100/110. 9/6. 1. 1943.
BCA: 030. 10./ 50. 325. 19/ 21. Kanun 1944.
BCA: 030.01./ 98. 606. 1
BCA: 030. 01/ 98.606. 1.
BCA: 030. 10. 01. 02/108. 22. 1/10. 04. 1945.
BCA: 030. 10/177. 224. 7/ 19. 03. 1946.
BCA: 030. 01/ 65. 401. 6/ 17. 01. 1946.
BCA: No: 189. 2. 09. 1946.
BCA: 030. 01./ 78. 487. 9/ 26. 09. 1946.