Atatürk'ün cenaze töreni: Yas ve metanet

Atatürk'ün 10 Kasım 1938 günü ölmesi, Türkiye genelinde büyük bir üzüntü yarattı. Henüz 15 yaşında olan genç Türkiye Cumhuriyeti, kurtarıcı ve kurucu liderini kaybetti. Atatürk'ün kaybı ile genç cumhuriyetin siyasi geleceği de endişe yarattı. Türkiye, Atatürk'ün cenaze töreninde kurucusunu, önderini kaybetmenin yasını tutarken, aynı zamanda metanet içinde cumhuriyetin ayakta kalacağı mesajını vermeye çalıştı. Atatürk'ün kaybından sonraki günlerde Türkiye Cumhuriyeti'nin Atatürk'ün yolunda ilerleyeceği mesajı iç ve dış kamuoyuna verildi. Cenaze töreninde, Atatürk'ün kaybından duyulan üzüntü ifade edilirken alınan tedbirlerle metanetli bir duruş sergilendi

Atatürk's funeral ceremony: Mourning and fortitude

When Atatürk died on November 10, 1938, that event has created a great sadness in Turkey. Not yet 15 years old, the young Republic of Turkey has losted her savior and the founding leader. The lost of Atatürk's life has created a concern for the young republic's political future. Turkey, on the one hand, has mourned her founder and the leader; on the other hand, it has tried to convey the message as well as fortitude that the republic will survive. After the loss of Atatürk life, the message was given to internal and external public regarding the Republic of Turkey will follow the path of Atatürk. During the funeral ceremony, it was expressed that the loss of Atatürk was created a great sadness while there have been measures taken to continue a fortitude posture.

PDF

___

Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Başbakanlığın 8 Ekim 1953 tarih ve 3057 sayılı yazısının eki.
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 18.01.02.86.18.16
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi 190.01.4.19.45. s.3
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 030.18.12.116.42.7
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 030.18.12.126.56.1
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 030.0.010.1.4.13
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 030.18.1.2. 85.99.10
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi 030.01.11.63.5
Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Cumhuriyet Arşivi, 490.1.0.0-4.19.18
Emniyet Genel Müdürlüğü Arşivi
Emniyet Genel Müdürlüğü Personel Arşivi, A-1853 Numaralı Özlük Dosyası;
TBMM Zabıt Cerideleri
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 5, İçtima 4, 11 Kasım 1938, Cilt 27.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre V, İçtima 4, 14 Kasım 1938, Cilt 27.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre V, İçtima 4, 21 Kasım 1938, Cilt 27
Resmi Gazeteler
Resmi Gazete, Sayı: 4059, 10 Kasım 1938.
Resmi Gazete, Sayı: 4061, 12 Kasım 1938.
Resmi Gazete, Sayı: 4063, 15 Kasım 1938.
Resmi Gazete, Sayı: 4064, 16 Kasım 1938
Resmi Gazete, Sayı:4073, 1 Aralık 1938
Resmi Gazete, Sayı:4077, 6 Aralık 1938
Gazeteler
Akşam Gazetesi
Cumhuriyet Gazetesi
Haber Akşam Postası
Kurun Gazetesi
Son Telgraf Gazetesi
Tan Gazetesi
Ulus Gazetesi
Yeni Sabah Gazetesi
Dergiler
Ayın Tarihi Dergisi
Yedigün Dergisi
Kitaplar
Altay, Fahrettin; On Yıl Savaş ve Sonrası, İnsel Yayınevi, İstanbul, 1970.
Aydemir, Şevket Süreyya; îkinci Adam, Cilt II, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000.
Belgelerle Atatürk; Milli Savunma Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999.
Boran, Tunç (Yönetmen); 906 Rakımlı Tepe Belgesel Filmi, Emniyet Genel Müdürlüğü Foto Film Şube Müdürlüğü, 2003.
Bozdağ, îsmet; Bir Çağın Perde Arkası Kervan Yayınları, İstanbul, 1972.
Çağlar, Behçet Kemal; Dolmabahçe'den Anıtkabir'e, Sel Yayınlan, İstanbul, 1955.
Develioğlu, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitapevi, Ankara, 1990.
Egeli, Münir Hayri; Atatürk'ten Bilinmeyen Hatıralar, Yaşaroğlu Kitapçılık, İstanbul, 1959.
Eldem, Edhem; İstanbul'da Ölüm Osmanlı-İslam Kültüründe Ölüm ve Ritüelleri, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Yayınları, İstanbul, 2005.
Hariciye Vekâleti Protokol Dairesi, Atatürk'e yapılacak Cenaze Törenine Ait Esas Programıdır, Ankara, 1938.
İnan, Arı; Tarihe Tanıklık Edenler, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1997.
Kinross, Lord; Atatürk Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1994.
Koloğlu, Orhan; Mazlum Milletler Devrimleri ve Türk Devrimi, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2004.
Kocatürk, Utkan; Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara, 1999.
Koçak, Cemil; Türkiye'de Milli Şef Dönemi (1938-1945) l.Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003.
Kutay, Cemal; Atatürk'ün Son Günleri, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1981.
Sertel, Zekeriya; Hatırladıklarım, Gözlem Yayınları, İstanbul, 1977.
Öymen, Altan; Bir Dönem Bir Çocuk, Doğan Yayıncılık, İstanbul, 2003.
Ulusu, Nuri; Atatürk'ün Yanı Başında, Doğan Kitap, İstanbul, 2009.
Us, Asım; Asım Us'un Hatıra Notları, Vakit Matbaası, İstanbul, 1966.
Volkan, Vamık D.; Itzkowitz, Norman; Ölümsüz Atatürk, Bağlam Yayınları, İstanbul, 1998.
Makaleler
Atay, Neşet; "Gece yarısından sonra 50.000 kişi Büyük Ölüyü ziyaret için sıra bekliyordu," Ulus Gazetesi, 18 Kasım 1938
Barlas, Mehmet; "Celal Bayar'ın Anıları," Günaydın Gazetesi, 9 Nisan 1976
Batur, Afife; "Katafalk; Ölümün Draması / Duygusal ve Zarif' Atatürk İçin Düşünmek, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını, İstanbul, 1998.
Deniz, Ümit; "Büyük Atanın Tabutu Nasıl Açıldı," Milliyet Gazetesi, 2 Temmuz 1955.
Doğaiıer, Yasemin; "Millet Liderini Uğurluyor," Atatürk Üniversitesi Atatürk Dergisi (Journal of Atatürk), C..IV, Sayı:2, Ocak 2005
Dörner, Friedrich Kari; "Atatürk'e Veda," Mustafa Kemal Atatürk 1881-1938, Çev: Nuran Özyer, Ankara, 1997.
Esin, Seyfullah; "Atatürk'ün Cenaze Merasimine Dair Hatıralar", Türk Kültürü, Yıl: XIV, S. 157 Atatürk Sayısı
Gezgin, Hakkı Süha; "Onun Huzurunda" Kurun Gazetesi, 18 Kasım 1938.
Güntekin, Reşat Nuri; "Celal Bayar'ın Gözyaşları," Tan Gazetesi, 20 Kasım 1938
Koçu, Reşad Ekrem; "Çelenk," İstanbul Ansiklopedisi, Neşriyat Kolektif Şirketi, Cilt:7, İstanbul, 1965.
Kutay, Cemal; "Büyük Ölünün Tabutu İstanbul'dan Ayrılırken." Ulus, 21, 11, 1938.
Mutlu, Kamile Şevki; "Atatürk'ün Anıt-Kabre Naklinden Bir Hatıra" (14 Mart 1964 Tıp Dergisinden Tıpkı Basım) Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı:329, Nisan 1995.
Nicolai, Bernd; "Bruno Taut'un Akademi Reformu ve Türkiye için Yeni Bir Mimariye Uzanan Yol" Atatürk İçin Düşünmek, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını, İstanbul, 1998.
Sevengil, Refik Ahmet; "Atatürk'ün Cenaze Törenine Dair Hatıralar," İnkılâp Gençliği, Yıl:l, S.5, İstanbul, 1952
Sonyel, Salahi; "İngiliz Belgelerinin Işığı Altında Atatürk'ün Son Günleri," Belleten Cilt XXV Sayı 140, Türk Tarih Kurumu, Ankara, Ekim 1971.
Tmal, Melih; Atatürk'ün İzmir Ziyaretleri ve Vefatının İzmir'deki Yankıları, ÇTTAD, VII/16-17, (2008/Bahar-Güz)
Toksoy, Nurcan; "Avrupa Gazetelerinde Atatürk'ün Ölümüyle İlgili Olarak Ortaya Çıkan Haber ve Yorumların Türk Basınına Yansıması," Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 37-38 Mayıs-Kasım 2006
Uzun, Hakan; "Liderine Ağlayan Bir Ulus: Atatürk'ün Ankara'daki Cenaze Töreni", Atatürk Yolu, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi, S.43, Bahar 2009