Atatürk'ün güzel sanatlara ve sanatçılara bakışı

Güzel sanatlar, Atatürk'ün çağdaşlaşma anlayışı içinde önemli bir yer tutmuştur. Güzel sanatlarda elde edilecek başarıları Türk İnkılâbı'nin başarısına bir ölçü olarak kabul eden Atatürk, bu suretle yüzyıllardır ihmal edilmiş birçok sanat dalına özel ilgi göstermiş, çağdaş Türkiye Cumhuriyeti'nin bu değerler üzerinde yükselebileceğine inanmıştır. Böylelikle Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren yapılan yasal düzenlemeler ve tesis edilen yeni eğitim kurumları vasıtasıyla sanatın ve sanatçıların yolu açılmış, millî kültür ile çağdaş esasları içinde barındıran özgün sanat eserleri verilmeye başlanmıştır.Bu bağlamda çalışmamızda, Atatürk'ün güzel sanatlara ve sanatçılara verdiği önem üzerinde durulmuş ve söz konusu anlayış çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti 'nin sanatsal kimliğinin temellerinin atıldığı süreç ele alınmıştır.

Fine arts played an important role in the modernization understanding of Atatürk. Atatürk who accepted the successes which were gained in fine arts, as a criterion of the success of the Turkish reforms, supported the many artistic branches which were ignored for centuries and believed that the modern Turkish Republic shall rise over these arts and values. Therefore, thanks to the legal arrangements which were made as from the first years of the foundation of the Republic and the new educational institutions established, way of art and artist is opened and the original artistic works which accommodate modern principles and the national culture were started to be delivered.The current study discusses and highlights the importance which was given by Atatürk to the fine arts and the artists and the process through which foundations of the artistic identity of the Republic of Turkey were laid down within the framework of the said understanding.

PDF

___

Resmî Yayınlar ve Gazeteler
Ayın Tarihi, S 12, 1934.
Ayın Tarihi, C.22, S.73, 1930.
TBMM Zabıt Ceridesi, C.4, 1935.
Cumhuriyet Gazetesi, "Atatürk'ün 2 Eylül 1936'da Balkan Festivalinde Kâzım Dirik'e ve Bir Türk Çocuğuna Yazdırtıp Okuttuğu Notlar", 05.09.1936
Cumhuriyet Gazetesi, Cevat Abbas Gürer, "Montrö İmzalandığı Akşam Atatürk Bu Sulh Zaferini Florya 'da Nasıl Kutlamıştı, ", 10.11.1941
Cumhuriyet Gazetesi, Muhsin Ertuğrul,"Bir Dönüm Gecesi", 14.04.1963
Dünya Gazetesi, Hasan Cemil Çambel, 30.08.1952
Milliyet Gazetesi, Kâzım Özâlp, "Özâlp Atatürk u Anlatıyor ",27.11.1969
Ulus Gazetesi, B.Kemal Ünal, "Musikiye Ait Bir Not", 10.11.1939
Araştırma Eserleri, Makaleler ve Bildiriler
Aksan, Şebnem, "Atatürk Türkiyesi'nde Bale", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi no:86, İstanbul, 1983.
Altay, Fahrettin, 10 Yıl Savaş ve Sonrası (1912-1922), Eylem yayınları, Ankara, 2008.
Arıburnu, Kemal, Atatürk'ten Anılar, İnkılâp yayınevi, İstanbul, 1998.
Aslanapa, Oktay, "Atatürk'ün Kültür ve Sanat Faaliyetleri", Erdem, C.II, S.6, Atatürk Kültür Merkezi yayını, (Ayrı basım), Ankara, 1987.
Ataman, Sadi Yaver, Atatürk ve Türk Musikisi, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara, 1991.
Ataman, Sadi Yaver, "Milletlerarası Folklor Kongresi ve Bir Bildiri Münasebetiyle", Türk Folkloru, C.3, S.25, 1981, s.13-14.
Atatürk'ün Fikir ve Düşünceleri, (Yayına hazırlayan: Utkan Kocatürk), Atatürk Araştırma Merkezi yayınları, Ankara, 1999.
Atatürk'ün Söylev ve Demeçleri, C.I-III, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü yayınları, Ankara, 1997.
Atay, Falih Rıfkı, Çankaya, İstanbul, 1998.
Atlar, Cevat Memduh ve Diğerleri, Atatürk Türkiyesi'nde Müzik Reformu Yılları, Flarmoni Derneği yayınları, İstanbul, 1982.
Ay, Lütfi, "Atatürk ve Tiyatro ", Devlet Tiyatrosu Dergisi, C.57, Ankara, 1973.
Batu, A., "Egli, Ernst Arnold", Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.l, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, 1997.
Bayar, Celâl, Atatürk'ten Hatıralar, İstanbul, 1955.
Berk, Nurallah, "Atatürk ve Sanat", Varlık Dergisi, S.585, 1 Kasım 1962.
Cebesoy, Ali Fuat, Sınıf Arkadaşım Atatürk, İnkılâp yayınevi, İstanbul, 1999.
Cüda, Mahmut, "Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi no:86, İstanbul, 1983.
Cumbur, Müjgân, "Atatürk ve Edebiyat", Türk Edebiyatı, C.2, S.22, İstanbul, 1973.
Çambel, Perihan, Atatürk, Evrim, Devrim ve Müzik, (IX. Türk Tarih Kongresi'nden ayrı basım), TTK.yaymı, Ankara, 1984.
Çaycı, Abdurrahman, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Ankara, 2002.
Dal, Esin, "Atatürk Döneminde Resim ve Resim Tartışmaları", Sanat Tarihi Yıllığı, C.XII, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Araştırma Merkezi yayınları, (Ayrı basım), İstanbul, 1983.
Dorsay, Atilla, "Atatürk ve Sinema", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi no:86, İstanbul, 1983.
Elçi, Armağan, "Atatürk Dönemi Belli Başlı Halk Müziği Araştırmacıları, Sanatçıları ve Kaynak Kişileri", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Elibal, Gültekin, Atatürk ve Resim-Heykel, İstanbul, 1973.
Erbay, Fethiye -Mutlu Erbay, Cumhuriyet Dönemi (1923-1938) Atatürk'ün Sanat Politikası, Boğaziçi Üniversitesi yayınları, İstanbul, 2006.
Ertan, Temuçin Faik ve diğerleri, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2011.
Etike, Serap, "Atatürk ve Resim Eğitimi", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Giritli, İsmet, "Atatürk Kültür ve Sanat", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.IV, (Sayı 10'dan ayrı basım), Ankara, Kasım 1987.
Göçgün, Önder, Edebiyat Dünyası ve Atatürk, Atatürk Kültür Merkezi yayını, Ankara, 1995.
Gövsa, İbrahim Alâettin, Acılar, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, ilavelerle 2. baskı, Ankara, 1966.
Granda, Cemal, Atatürk'ün Uşağının Gizli Defteri, Anekdot yayınevi, Ankara, 2010.
Günaydın, Günay, "Atatürk ve Müzik", Uluslararası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Irmak, Sadi, Atatürk'ten Anılar, Ankara, 1978.
İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Türkiye İş Bankası yayınları, İstanbul, 2007.
İnan, Afet, Mimar Koca Sinan, Türkiye Emlâk Kredi Bankası Neşriyatı no.3, Ayyıldız matbaası a.ş, Ankara, 1968.
Kaptan, Ârif, "Atatürk ve Sanat", Türk Dili Dergisi, C.V, S.50, 1955.
Karal, Enver Ziya, Atatürk'ten Düşünceler, ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş., Ankara, 1998.
Karal, Enver Ziya, "Atatürk ve Sanat", Devlet Tiyatrosu Dergisi, C.39, Ankara,1968.
Kili, Suna, Atatürk Devrimi, Bir Çağdaşlaşma Modeli, Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, 7. baskı, Ankara, 2000.
Kolukısa, Pınar, "Atatürk'ün Tiyatro Çalışmaları", Devlet Tiyatrosu Dergisi, C.57, Ankara, 1973.
Konuk, Taciser, "Atatürk'ün Resim Sanatına Verdiği Önem ve Atatürk Portreleri", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Kurtuluş, Yıldız, "Cumhuriyet'in Kuruluş Yıllarında Türk Resminde Yurttaş Kadın İmgesi", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005, s.82-84.
Makal, Tahir Kutsi, "Atatürk ve Folklor", Türk Edebiyatı, İstanbul, 1980.
Memmedova, Terane, "Atatürk ve Sinema", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Mesut Cemil Anlatıyor: Nükte, Fıkra ve Çizgilerle Atatürk II, Derleyen: N.A. Banoğlu, 1954.
Nutku, Özdemir, "Cumhuriyet Döneminde Türk Tiyatrosunu Geliştiren ilk Adımlar", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi no:86, İstanbul, 1983.
Ozansoy, Halit Fahri, Edebiyatçılar Çevremde, Sümerbank Kültür yayınları 5/109, Ankara, 1970.
Özgü, Melâhat, Atatürk'ün Edebiyat ve Sanat Anlayışı, Türk Tarih Kurumu basımevi, (Atatürk Konferansları'ndan ayrı basım), Ankara, 1964.
Özgü, Melâhat, "AtatürkSergi ve Müzede", Türk Dili, C.12, S.46, 1 Kasım 1963.
Öztoprak, İzzet, "Atatürk, Çağdaşlaşma ve Dış Dünyaya Etkileri", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.I, Ankara, Kasım 1984.
Öztoprak, Latife, "Atatürk, Sanat, Sanatçı ve Resim ", Atatürk araştırma Merkezi Dergisi, C.XIX,, S.56, Ankara, Temmuz 2003.
Refığ, Gülper, "Atatürk Dönemi Musiki Devrimi", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi yayın no:86, İstanbul, 1983.
Refığ, Halit, "Türkiye'de Devletin Sinema Siyaseti", Atatürk ve Sanat Sempozyumu, (26-28 Ekim 1981), İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi no:86, İstanbul, 1983.
Saygun, Adnan, Atatürk ve Musiki, O'nunla Birlikte O'ndan Sonra, Sevda-Cenap And Müzik yayınları, Ankara, 1934.
Soyalc, Hasan Rıza, Atatürk'ün Hususiyetleri, İstanbul, 1964.
Süslü, Azmi, "Cumhuriyet Döneminin Türk Kültürüne Bakışı ve Kültür Politikaları", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XI, S.31, Mart 1995.
Şapolyo, Enver Behnan, Kemal Atatürk ve Millî Mücadele Tarihi, Ekicigil matbaası, 3. baskı, İstanbul, 1958.
Tan, Nail, "Atatürk Döneminde Plânlı İlk Resmî Halk Müziği Derlemesi ve 'Yurdumuzun Nağmeleri' Kitabı", Uluslar arası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay.Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Toros, Taha, Türk Hatipleri, İstanbul, 1950.
Tunçay, Mete ve diğerleri, Türkiye Tarihi 4, Çağdaş Türkiye (1908-1980), (Kolektif eser), İstanbul, 1995.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, 4. Kitap Birinci Bölüm, Ankara, 1999.
Türkoğlu, Sabahattin, "Atatürk ve Folklor", Sanat Dünyamız, Yıl:8, S.22 (Özel sayı), İstanbul, 1981.
Ünal, Refik, Atatürk'ün Sevdiği Türküler, Ankara, 1973.
Vildan Çetintaş, "Atatürk'ün Üniversite Reformu Çerçevesinde Türk Heykel Sanatındaki Gelişmeler", Uluslararası Atatürk ve Güzel Sanatlar Sempozyumu Bildirileri (26-27 Ekim 2001/Ankara), Yay .Haz.: Nail Tan ve Hayrettin İvgin, Cumhuriyet, Kültür ve Tanıtma Vakfı yayınları, Ankara, 2005.
Yalçın, Durmuş ve Diğerleri, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, C.II, (Kolektif eser), Atatürk Araştırma Merkezi yayınları, Ankara, 2002.
Yazman, Aslan Tufan, "Atatürk ve Güzel Sanatlar", Sanat Dünyamız, C.8, S.22 (Özel sayı), İstanbul, 1981.
Yılmaz, Peker, "Atatürk ve Edebiyat", Kemalizm, S.225, İstanbul, 1981.
Yücel, Erdem, "Atatürk ve Güzel Sanatlar", Türk Dünyası Tarih Dergisi, C.3, S.32, İstanbul, 1989.