Bazı Çilek Çeşitleri (Fragaria X ananasss Duch.)'nin Erzurum Ekolojisindeki Performanslarının Belirlenmesi*

Bu çalışma 2011-2012 yıllarında Atatürk Üniversitesi'ne ait Ata Botanik Parkı'nda oluşturulan çilek parselinde yürütülmüştür. Erzurum ekolojik şartlarında daha önceki çalışmalarda verim potansiyelinin yüksek olduğu tespit edilen Fern çeşidi ile beş yeni çilek çeşidinin frigo fideleri (Sweet Ann, Crystal, Redlands Hope, Kabarla ve Rubygem) kullanılarak araştırma yürütülmüştür. Araştırma parseli 2011 yılında oluşturulmuş, aynı yıl gözlenen çiçek salkımları koparılmış, verim ve kalite değerlendirmesi yapılmamıştır. Parseldeki bitkilerin ikinci yılında bitki başına en düşük verim Rubygem (98,6g), en yüksek verim ise Kabarla çeşidinden (296,2g); en küçük meyveler Fern (6,2g), en iri meyveler ise Sweet Ann çeşidinden (9,0g) elde edilmiştir. Meyve sayısı en az Rubygem (11,8 adet), en fazla Fern çeşidinde (42,3 adet); meyve delinme direnci en düşük Redlands Hope (67,4 g/1,75 mm-uç), en yüksek Crystal çeşidinde (92,5 g/1,75 mm-uç) tespit edilmiştir. Bir yaşlı bitkilerdeki kardeş sayısı en az Rubygem (2,1 adet), en fazla Kabarla ve Sweet Ann çeşidinde (3,3 adet) belirlenmiştir. Pazarlanabilir ürün miktarı açısından çeşitler arasında çok önemli farkın olduğu; bu değerin en yüksek Redlands Hope çeşidinde %94,9, en düşük Fern çeşidinde %81,6 olduğu tespit edilmiştir. Hasat periyodunda dört farklı dönemde örneklenen çilek çeşitlerinin meyve sularının SÇKM içerikleri ve pH değerleri arasında çok önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Çeşitler arasında SÇKM değeri %7,3 (Kabarla) ile %9,5 (Rubygem) arasında, pH değerleri ise 2,3 (Kabarla) ile 2,9 (Rubygem) arasında değişmiştir. Önemli farkın bulunduğu C vitamini içeriği ise en düşük Redlands Hope'da (38 mg/100ml), en yüksek ise Crystal'de (56 mg/100ml) belirlenmiştir. Sonuç olarak, yeni çilek çeşitlerinden Kabarla, Crystal ve Sweet Ann'ın Erzurum şartlarında Fern çilek çeşidine alternatif çeşitler olabileceği tespit edilmiştir.

Some Strawberry Cultivars (Fragaria X ananassa Duch.) Determination of Performance in Erzurum Ecological Conditions

This study was carried out field conditions at Ata Botanical Park of Atatürk University, in 2011-2012. The Fern strawberry cultivar which has high yield potential in Erzurum conditions and five new strawberry cultivars (Sweet Ann, Crystal, Redlands Hope, Kabarla and Rubygem) was used. The research plots were established in 2011, clusters of flowers was plucked and there has not been evaluation the yield and quality in this year. The lowest yield of per plant was obtained from Rubygem (98.6g), the highest yield of per plant was obtained from Kabarla cultivar (296.2g), the smallest fruit was obtained from Fern (6.2g) and the largest fruit was obtained from Sweet Ann cultivar (9.0g) in the second year. The least number of fruit in Rubygem (11.8 number), the most number of fruit in Fern cultivar (42.3 number), the lowest puncture resistance of fruit in Redlands Hope (67.4 g/1.75 mm-tip), the highest puncture resistance of fruit in Crystal cultivar (92.5 g/1.75 mm-tip) was determined in the study. The least number of siblings in young plants was determined in Rubygem (2.1 number) while the highest number of siblings in young plants was determined in Kabarla and Sweet Ann cvs. (3.3 number). There was important differences as statistically in term of the marketable yield and the highest values in Redlands Hope (94.9%), the lowest values in Fern (81.6%) was obtained. The content of TSS and pH in fruit juice were significantly different. The value of TSS has ranging ratio from 7.3% (Kabarla) to 9.5% (Rubygem). The value of pH ranging ratio from 2.3 (Kabarla) to 2.9 (Rubygem). The content of ascorbic acid in fruit between cultivars were statistically significant. The lowest content of ascorbic acid was obtained from Redlands Hope (38mg/100ml) and the highest content of ascorbic acid was obtained from Crystal (56mg/100ml). As a result of this study, it was determined to the new strawberry cultivars such as Kabarla, Crystal and Sweet Ann may be an alternative to Fern strawberry cultivar in Erzurum conditions.

PDF

___

Adak, N., Pekmezci, M., 2011. Farklı Fide Tipleri ve Yetiştirme Ortamlarının Topraksız Kültür Çilek Yetiştiriciliği Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Derg. 17:269-278.
Ağaoğlu, Y.S., 1986. Üzümsü Meyveler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 984. Ders Kitabı: 290. s377.
Akaroğlu, Ş.N., 2007. Aydın İli Sultanhisar İlçesi Koşullarında Yetiştirilen Bazı Çilek Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kong. s528-530.
Alan, F., 2013. Bazı Nötr Gün Çilek (Fragaria x ananassa) Çeşitlerinin Kayseri Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Erzurum Atatürk Üniv. Fen Bil. Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Y.Lisans Tezi).
Altan, A., 1989. Laboratuar Tekniği. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: 36, 172s, Adana.
Anonim, 1975. Official Methotsn of Analysis, 12th. Ed. Association of Offcial Analytical Chemists, Washington, D.C.
FAO, 2014. Çilek Üretim Alanı ve Üretim Miktarı İstatistikleri, www. fao.org
Anonim, 2014. www.tuik.gov.tr.
Aslantaş, R., Güleryüz, M., 2003. Çilekte CaO Uygulamalarının Meyve Kalitesi ve Raf Ömrü Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Semp. s283-287.
Aslantaş, R., Güleryüz, M., Köse, M., Özkan, G., 2007. Bazı Organik Biostimülatörlerin Çilek Verimi, Kalitesi ve Bitki Besin Elementi İçeriği Üzerine Etkileri. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kong. s862-866.
Aslantaş, R., Karakurt, H., 2007. Rakımın Meyve Yetiştiriciliğinde Önemi ve Etkileri. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:2, Sayfa: 32-37.
Aslantaş, R., 2013. Bahçe Bitkilerinin Biyolojik ve Fizyolojik Esasları Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları, Erzurum.
Ayvaz Sönmez, D., 2012. Festival Çilek Çeşidinde Farklı Karbon Kaynaklarının In Vitro Koşullarda Kardeşlenme ve Köklenme Üzerine Etkisi. IV. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 03-05 Ekim 2012, Antalya, s: 30-37.
Cengiz, Ö., Aslantaş, R., 2007. Erzurum Şartlarında Yetiştirilen Çileğin Verim ve Kalitesinin Sezon İçerisindeki Değişimi ve Bu Özelliklerin İklim Verileri İle İlişkisinin Belirlenmesi. Türkiye V. Ulusal Bahçe Bitkileri Kong. s852-857.
Çekiç, Ç., Güneş, M., Gerçekçioğlu, M., 2003. Bazı Çilek Çeşitlerinin Tokat Ekolojisine Adaptasyon Özelliklerinin Belirlenmesi. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Semp. s221-225.
Erdoğan, Ü., Pırlak, L., 2009. Çoruh Vadisinde Örtü Altı Yetiştiriciliğine Uygun Çilek Çeşitlerinin ve Dikim Zamanlarının Belirlenmesi. III. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu Kahramanmaraş. s: 223-232.
Erenoğlu, B., Ergun ME, Özdemir, E., Pırlak, L., 2000. VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı. Bitkisel Üretim Özel İhtisas Komisyonu, Meyvecilik Grubu, Çilek ve Diğer Üzümsü Meyveler Raporu, Yalova. 54s.
Eşitken, A., 2003. Serada Yetiştirilen Çilekte Manyetik Alan Uygulamasının Etkileri.Atatürk Üniv. Ziraat Fakültesi Derg., 34(1), 25-27.
Günay, S., 2004. Çanakkale Koşullarına Uygun Çilek (Fragaria spp.) Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Fen Bil. Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi).
Gündüz, K., Özdemir, E., 2003. Yüksek Tünel ve Açıkta Yetiştirilen Çileklerde Meyve Kalite Sınıfları. Alatarım 2003, 2(2), 10-15.
Gündüz, K., 2003. Bazı Çilek Çeşitlerinin Amik Ovası Koşullarında Yetiştiriciliğinin Verim, Kalite ve Erkencilik Üzerine Etkileri. Mustafa Kemal Üniv. Fen Bil. Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi). Tünel Altında
Hancock, J.F., 1999. Strawberries. Printed&Beund in the UK at University Pres, Cambridge P 231.
İslam, A., Cangi, R., Yılmaz, C., Özgüven, A.I., 2003. Bazı Çilek Çeşitlerinin Ordu Ekolojisine Adaptasyonu Üzerine Araştırmalar. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Semp. s: 217-220.
İştar, A., Güleryüz, M., Şen, S.M., 1983. Erzurum Koşullarında Çilek Yetiştiriciliği Üzerine Araştırmalar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(3-4), 1-12, Erzurum.
Kadıoğlu, Z., Aslantaş, R., Albayrak, M., Vurgun, H., Esmek, İ., Albayrak, S., 2009. Erzincan Şartlarında Yaz Dikiminde Yetiştirilen Bazı Çilek Çeşitlerinin Verim ve Kalitelerinin Belirlenmesi. III. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu Kahramanmaraş. s: 33-44.
Kafkas, E., 2004. Bazı Çilek Genotiplerinde Aroma Bileşiklerinin Tayini ve Aroma Bileşikleri ile Bazı Meyve Kalite Kriterleri Arasında İlişkiler, Doktora Tezi. 310 sayfa.
Kafkas, E., Paydaş Kargı, S., 2012. Osmanlı ve Ereğli Çilek Çeşitlerinde Meyve Kalite Bileşenleri. IV. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu, 03-05 Ekim 2012, Antalya, s:181- 188.
Kaleci, N., Günay, S., 2006. Çanakkale Koşullarında Yetiştirilen Bazı Çilek Çeşitlerinin Fenolojik, Pomolojik ve Verim Özelliklerinin Belirlenmesi. Bahçe 35(1-2), 47-54.
Karaduva, L., Kurnaz, Ş., 1992. Samsun Ekolojik Koşullarında Çileklerde Yaz Dikim Zamanının Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, İzmir. s: 223-226.
Kaplan, N., 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne Uygun Çilek Çeşitlerinin Seçimi. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Ankara. s: 804-808.
Kaşka, N., Yazgan A., Pekmezci M., Konarlı O., Yalçın O., 1979. Çileklerde Değişik Yaz ve Kış Dikim Zamanlarının Turfanda Çilek Üretimi ve Verim Üzerine Etkileri. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Tübitak Yayınları No:417, Proje No: TOAG 179, s: 1-75.
Kaşka, N., Paydaş, S., Özgüven, A. I., Özdemir, E., 1988. Alata'da (İçel) Yeni Bazı Çilek Çeşitleri Üzerinde Araştırmalar. Doğa Tarım ve Ormancılık. Cilt: 12, Sayı: 1, Sayfa: 1-10.
Kaynaş, N., Günay, S., 2003. Çanakkale Yöresine Uygun Çilek Çeşitlerinin Saptanması Üzerine Çalışmalar. Ulusal Kivi ve Üzümsü Meyveler Sempozyumu, Ordu. s: 230-234.
Kurnaz, Ş., Çelik, H., Demirsoy, H., 1992. Yaz Dikim Yöntemiyle Bazı Adaptasyonlarının Araştırılması. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Bornova-İzmir. s: 241-244. Karadeniz Bölgesine
Önal, K., 2000. Menemen Koşullarında Açıkta ve Yüksek Tünel Altında Yetiştirilen Bazı Çilek (Fragaria x Ananassa Duch.) Çeşitlerinin Performansları Üzerine Bir Araştırma. Tr. J. of Agriculture and Forestry, 24(2000) 31-36 Tübitak.
Özdemir, E., Gündüz, K., Şehitoğlu, M., 2003. Yayladağı (Hatay) Koşullarında Yetiştirilen Bazı Çilek Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. s: 301-302.
Özkan, Y., 1999. Bazı Çilek Çeşitlerinin Tokat Ekolojik Koşullarındaki Verim ve Kalite Kriterleri Üzerinde Araştırmalar. Türkiye III. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Ankara. s: 787-791.
Özkan, G., 2012. Erzurum (Merkez) Koşullarında Organik Çilek Yetiştiriciliği İmkanları Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniv. Fen Bil. Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı (Doktora Tezi).
Özvardar, S., Önal, M.K., Adıgüzel, N., Özkarakaş, İ., 1992. Ege Bölgesine Uygun Çilek Çeşitlerinin Seçimi. Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s: 541-543.
Paydaş Kargı, S., Sarıdaş, MA., 2012. Modern Çilek Yetiştiriciliği. Tarım Gündem Dergisi. Cilt: 2, Sayı: 8, Sayfa: 36-41.
Perez, A., Sanz, C., 2001. Effect of high-oxygenandhigh-carbon- dioxideatmospheres on strawberry flavor and otherquality traits, J.Agric. Food Chem., 49(2001), pp.2370-2375.
Plekhanova, M.N., Petrova, M.N., 2002. Influence of Black Plastic Soil Mulching on Productivity of Strawberry Cultivars in Northwest Russia. Proc. 4th. Ins. Strawberry Symp. Eds. T. Hietaranta et al. Acta Hort. 567, ISHS. s: 491-494.
Pırlak, L., Güleryüz, M., Aslantaş, R., Eşitken A., 1997. Erzurum Koşullarında Yeni Bazı Çilek Çeşitleri Üzerinde Araştırmalar. Erzurum Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(4), 531-542.
Türemiş, N., 2002. All Season Strawberry Growing with Day- Neutral Cultivars. Proc. 4th. Int. Strawberry Symp. Acta Hort. 567: 199-206.
Üstün, P., Paydaş, S., 1995. Bazı Melez Çilek Çeşit Adaylarının Verim ve Kalitesi Üzerinde Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s: 301-305.
Yılmaz, H., Aşkın, M.A., 1995. Tufts ve Vista Çilek Çeşitlerinin Van Ekolojisinde Açıkta ve Yüksek Tünel Altında İki Yıllık Performansları Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s: 297-300.
Yılmaz, H., 2009. Çilek. Hasad Yayıncılık, 348s.