KAZAK VE KIRGIZ TÜRKÇELERİNDE İSTEK KİPLERİ, İŞLEVLERİ VE İSTEK İŞLEVLİ DİĞER KİPLER

Bu çalışmada Kazak ve Kırgız Türkçelerindeki istek kipleri ve istek işlevini yerine getiren diğer kipler ele alınmıştır. Önce bu lehçelerde yazılan edebî eserler ve Genel Ağ sayfaları taranmış, elde edilen veriler zaman, işlevsel özelliklerine göre tasnife tabi tutulmuştur. İstek kiplerinin ayrıntılı özellikleri verilmiş, çekimleri tablolarda gösterilmiş, diğer kiplerin ise yalnızca istek işlevi üzerinde durulmuştur. Sonuçta istek kiplerinin pek çok işlevinin olduğu, tasarlama kipi olmasa dahi istek işlevini yerine getiren kiplerin bulunduğu ve iki lehçenin istek kipleri ve istek işlevli kipler açısından ortak olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Kip, tasarlama kipleri, istek kipi, işlev.

In this study it is discussed that the optatives of Kazakh Turkish and Kırghız Turkish, their functions and the other moods which fulfills optative functions. Firstly literary works and internet pages which written with these dialects, are scanned. The data obtained were classified according to its functions. It was given detailed features of the optatives, shown in the table the conjugation of optatives and focused on the optative function of other moods. Eventually it is determined thats the optatives have many functions, there is conjugations which non-optative but they are fulfills optative function and in point of optatives and the moods which fulfills optative function the two dialects is common.

Keywords:

Mode, moods, optative, function.,

PDF

___

Atalay, B. (2006). Divan ü Lügat-it-Türk (Çeviri). C. 3. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Atatürk, K. (2006). Nutuk. ( Bugünkü Dille Yayına Hazırlayan Zeynep Korkmaz). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.

Atsız, N. (2012). Bozkurtlar, Birinci Kitap Bozkurtların Ölümü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Balakayev, M., Kordabayev, T., Hasenova, A. ve Iskakov, A. (1967). Kazak Tiliniŋ Grammatikası-I Morfologiya. Almatı: Kazak SSR’nın İılım Baspası.

Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Davletov, S. ve Kudaybergenov, S. (1980). Azırkı Kırgız Tili Morfologiya. Frunze: Mektep.

Eckmann, J. (1998). Harezm Türkçesi, Tarihî Türk Şiveleri. (haz. Mehmet Akalın). s. 173-210, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.

Eckmann, J. (2009). Çağatayca El Kitabı. (çev. Günay Karaağaç). İstanbul: Kesit Yayınları.

Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Ercilasun, A. B. (1984). Kutadgu Bilig Grameri-Fiil. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.

Ercilasun, A. B. (1994). Türkç e’de Emir ve İstek Kipi Üzerine. Türk Dili, S. 505, s. 3-9, Ankara. Ergin, M. (2005). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Dağıtım.

Gabain, A. V. (2007). Eski Türkçenin Grameri. (çev. Prof. Mehmet Akalın). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Hacıeminoğlu, N. (2003). Karahanlı Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Iskakov, A. (1991). Kazirgi Kazak Tili-Morfologiya. Almatı: Ana Tili Yayınları.

İsayev, S. M. (2007). Kazirgi Kazak Tili. Almatı: Öner Baspası.

Kasapoğlu Çengel, H. (2005). Kırgız Türkçesi Grameri Ses ve Şekil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları.

Koç, K. ve Doğan, O. (2004). Kazak Türkçesi Grameri. Ankara: Gazi Kitabevi.

Koç, K., Bayniyazov, A. ve Başkapan, V. (2003). Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.

Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi GrameriŞekil Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Kudaybergenov, S., Tursunov, A. ve Sıdıkov, C. (1980). Kırgız Adabiy Tilinin Grammatikası I Bölüm Fonetika Cana Morfologiya. Frunze: İlim Baspası.

Meyirbek, O. (2001). Etistik I . Almatı: Altınsarin Atındaġı Bilim Akademiyasının Respublikalık Baspa Kabineti.

Nurcamal, O. (2007). Kazirgi Kazak Tiliniŋ Morfologiyası. Almatı: JŞC İnjüw-Marjan Poligrafiya Firması.

Oralbayeva, N. , Äbdiġaliyeva, T. ve Şalabayev, B. (1993). Praktikalık Kazak Tili. Almatı: Ana Tili.

Oruzbayeva B., Tursunov, A., Sıdıkov, C., Akmataliyev, A., Musayev, S. ve Sadıkov, T. (2009). Azırkı Kırgız Adabiy Tili. Bişkek: Avrasya Press.

Oruzbayeva, B. ve Kudaybergenov, S. (1964). Kırgız Tilinin Grammatikası (Morfologiya). Frunze: Kırgız Mamlekettik Okuu-Pedagogika Baspası.

Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Toparlı, R. ve Vural, H. (2013). Kıpçak Türkçesi. Ankara: Sonçağ Yayınları.

Türk Dil Kurumu (2006). Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri -I- Fiil- Basit Çekim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Türkyılmaz, F. (1999). Tasarlama Kiplerinin İşlevleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Yudahin, K. K. (1998). Kırgız Sözlüğü. C. I-II. (çev. Abdullah Taymas). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.