William James’in Pragmatizminde İyileştiricilik ve Ahlâkın İnşası / Meliorism and the Construction of Morality in William James’s Pragmatism
Öz
William James, pratik bir felsefe olan pragmatizmin kurucularındandır. James’inpragmatizmi, pratik deneyim ile insan hayatını anlamlandırmayı amaçlayan bir yöntemfelsefesi ve bir dünya görüşüdür. James, yaşanılan dünyanın kusurlu olduğunu ve bununancak insan eliyle iyileştirilebileceğini iddia eder. Ona göre, bu, ahlâki bir sorumlulukturve insan, bunu yapabilecek yetenek, eğilim ve özgürlüğe sahiptir. Ancak bunun gerçekleşebilmesiiçin insanın öncelikle buna inanması ve bunu istemesi gerekir. Bu yolda bütüntalepler “iyi”dir, dolayısıyla da ahlâkidir. Eğer insan iyi talebi karşılayacak eylemlerdebulunursa hem bugünü hem geleceği iyileştirecek ahlâki bir evren inşa eder. Bu çerçevedeJames’in pragmatizmi insanı iyi eyleme sevk eden iyileştirici bir felsefedir. Bu çalışmanınamacı, William James’in ahlâk anlayışını, onun pragmatik felsefesi bağlamındaele alarak irdelemek ve böylece ahlâkın pratik/amelî karakterine dikkat çekmektir.Anahtar Kelimeler: Pragmatizm, İyileştiricilik, Ahlâk felsefesi, Etik, ahlâki görecilik,İrade özgürlüğü, Ahlâkın inşası.Meliorism and the Construction of Morality in William James’sPragmatismAbstract: William James was the founder of pragmatism which is a practical philosophy.James’s pragmatism is a method of philosophy and a world view (weltanschauung)aiming to make sense of human life by practical experience. James argues that the realworld is imperfect and it could only be ameliorated by human hands. According to him,this is a moral accountability and people have ability, tendency and freedom to make this.However, for this, at first people need to believe and want. On this way all demands are“good”, therefore, a moral. If the person acts to meet the good demands, s/he creates amoral universe that helps to ameliorate both today and the future. Within this context,the pragmatism of James is an ameliorative philosophy that leads person to the goodaction. The purpose of the study is to examine William James's conception of moralityin the context of his pragmatic philosophy and to draw attention to the practical/deedscharacteristics of moral.Keywords: Pragmatism, Meliorism, Moral philosophy, Ethics, Moral relativism, Freewill, Construction of moral.
