Salihli İlçesinde Köy Adlarında Coğrafyanın Etkisi

Yer adlarının, bir yerin coğrafi, tarihi ve genel karakterini tanıma ve tanıtmada rolü büyüktür. Yer adları üzerinde tarih, coğrafya, sosyal gruplar ve kültürün etkisi önemli rol oynamaktadır. Gerek yerleşmenin tarihi gelişimi, gerekse coğrafi çevrenin eski durumu hakkında bilgi edinilebilen bir kaynak olması nedeniyle, yerleşme isimleri üzerinde durulması faydalıdır.Yer adları ile ilgli çalışmalar bir yerleşmenin tarihi, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapısı ve coğrafyasını ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır. Araştırma sahasını oluşturan Salihli'de birçok köy, adını Türk oymak, aşiret ve cemaat gibi aile ve soy özelliklerinden almıştır. Bu gibi isimler Salihli'de özellikle geçmişteki nüfus hareketlerinin ve Salihli'nin yakın iskan tarihinin aydınlatılması bakımından önem taşımaktadır. Fiziki ve beşeri (kültürel) coğrafya faktörlerinden etkilenerek köylere isim vermek insan ve mekan arasındaki karşılıklı etkileşimi göstermesi bakımından önemlidir. Bu durumun sonucunda yerleşmenin beşeri ve iktisadi coğrafya özellikleri ortaya çıkmaktadır

The Influence of Geography on the Names of Villages in Salihli District

The place names have major roles in identifying and promoting the geographical, historical and general character of a place. History, geography, social groups and culture play an important role on the place names. It is useful to focus on village and town names because they are important sources in terms of providing information about historical development of the settlements and geographical environment in old times. Studies about place names are significant in terms of demonstrating historical, sociocultural and socio-economic structure and geography of a settlement. In the study area (Salihli District), many villages are named after families and their origins such as Turkish tribes, communities and clans. Such names are very important to determine the population movements in Salihli and lighting the recent history of settlement policies in the district. Naming villages by the influence of physical and geographic characteristics of the place shows the interaction between people and these places. Human and economic geography is emerging as a result of the settlement of this situation

PDF

___

Acun, H. (1983). "Manisa Kentinin Gelişimi", Manisa Dergisi, Sayı: 5, 21-39.
Akalın, Ş, (1952-1953), Büyük Bitkiler Kılavuzu, Fasikül 3-4, Ankara.
Aksakal, A. & Otman, A. (2004). Salihli: Antik Çağlardan Günümüze Salihli: Sönmez Güven Matbaası.
Aksan, D, (1973-1974). Anadolu Yer Adları Üzerine En Yeni Araştırmalar, TDAY. Belle- ten, Ankara, s. 185 - 193.
Altunışık, İ. (2009). "Coğrafi Bakımdan Batman İli Yer Adları", (Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Alagöz, C., A. (1984). "Türkiye'de Yer Adaları Üzerine Bazı Düşünceler" Türk Yer Adla- rı Sempozyumu Bildirileri: (ss.11-23) 11-13 Eylül 1984-Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Arat, R, R, (1999). Kutadgu Bilig, TDK Yay. Ankara.
Başkan, Ö, (1989). "Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme",TDAY-Belleten 1970, TDK 1989, s. 237-251.
Baytop, T, (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, 3. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Ya- yınları.
Budak, A. (2001), Yurdumuza Yerleşen Oğuz-Türkmen Boyları ve Bazı Yer Adlarımızın Anlamları, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yayınları.
Calık, S, (2003), Orta Asya'dan Anadolu'ya Yer Adları, Tarihten Günümüze Karakecili- ler, Kırıkkale s.65-71.
Cunbur, M, (1984). Evliya Çelebi Seyahatnamesinde Yer Adları, Türk Yer Adları Sem- pozyumu Bildirileri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Millî Folklor Araştırma Dairesi Yay, Ankara, s.203-215.
Çağlıyan, A. (2013). "Harput ve Çevresinde Yer İsimlerine Coğrafi Bir Bakış", Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu Bildirileri (23-25 Mayıs 2013), (ss.1073- 1092), Elazığ: Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi.
Derleme Sözlüğü, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Ya- yınları, Ankara 1993.
Devellioğlu, F. (2010), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, 26. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi.
Doğanay, H. (2014). "Türkiye Beşeri Coğrafyası", Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Dilçin, C, (1983), Yeni Tarama Sozluğu, Ankara: TDK Yayınları.
Dösimov, Z, (1985), "Toponim İsimlerinde Nisbilik Prensipleri"(Akt. Hayati Develi), Ege Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S.IV (1985), s. 110-115.
Eren, H, (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sozluğu, Ankara: Bizim Buro Basımevi.
Eren, H. (2000). "Yer Adlarımızın Dili" Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Eren, H. (1965), " Yer Adlarımızın Dili, TDAY- Belleten, s.155-165.
Ergül, T. (1992). Antik Uygarlıkların Mirasçısı Bir Kentin Özgün Tarihi (Türkleşen Anadolu'da Sardes ve Salihli). İzmir: Salihli Belediyesi Yayınları.
Gökyay, Ş, O, (1984). Türkçe Yer Adlarında Kişilerin ve Olayların Payı, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, KB Yay, Ankara, 1984, s.243-257.
Göney, S. (1975). "Büyük Menderes Bölgesi", İstanbul Üniversitesi Yayın No: 1895, Coğrafya Enstitüsü Yayın No: 79, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayın- ları.
Gülensoy, T, (1995). Türkçe Yer Adları Kılavuzu, Ankara, TDK Yay.
Güner, İ. (2012). "Coğrafi Bakımdan Bodrum İlçesi Yer Adları", 1.Ulusal Coğrafya Sem- pozyumu Bildiriler Kitabı: (ss. 1171-1204), 28-30 Mayıs 2012, Erzurum: Mega Ofset.
Karaçetin, H. (1984). "Antik Çağda Anadolu'da Tarihi Yer Adları'', Türk Yer Adları Sem- pozyumu Bildirileri: (ss.219-223) 11-13 Eylül 1984-Ankara: Kültür ve Tu- rizm Bakanlığı Yayınları.
Karaboran, H. (1984). "Türkiye'de Mevki Adaları Üzerine Bir Araştırma", Türk Yer Ad- ları Sempozyumu Bildirileri, Seminer-Kongre Bildirileri Dizisi 17, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayın No: 60, 1984, (ss. 97-148), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Dairesi.
Kaya, A., M. (2004). "Avşar Türkmenleri", Kayseri: Geçit Yayınları.
Kibar, O, (2005). Türk Kültüründe Ad Verme, Kişi Adları Üzerine Bir Tasnif Denemesi, Ankara: Akçağ Yay, s.70.
Kocakuşak, S. (1993). "Alanya'da Yerleşme Adlarının Özellikleri", Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 4, 171-187.
Koday, S. (2000). "Geçmişte, Günümüzde ve Gelecekte Trakya", Suna Doğaner (Ed.), Coğrafya Meslek Haftaları Serisi: 2, 28. Coğrafya Meslek Haftası Bildi- riler (221-253), (10-12 Haziran 1998, Edirne), İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
Köprülü, M, F, (1967). İslam Ansiklopedisi, C:I -II, İstanbul.
Köylerimiz(1933), Dahiliye Vekaleti, İstanbul 1933.
"Lydia" (1986), Büyük Larousse, C: 15, s. 7600.
Manisa İl Yıllığı (2000), R.K. Stüdyo Ajans.
Manisa İl Yıllığı (1967), Ticaret Matbaacılık.
Manisa İl Yıllığı (1995), Neşa Ofset.
Mehmedoğlu A, Malik, M., (1997), "Ortak Türk Oronimleri Üzerine" , Türk Kültürü, S.235, Temmuz 1997, s. 12-13.
Memişoğlu R, (1994), " Dedem Korkut Destanlarında Adları Geçen Oğuz Beyleri'nin Yi- ğitlerinin Hatıralarını Taşıyan Yer Adları Üzerine Bir Deneme", İçel Kültü- rü, S.31, Ocak 1994, s. 11-26.
Meşediyev G.İ, (1990), Zagafgazyanın Azerbaycan Toponimleri, Bakı 1990 RO- BERT(1980) Louis, "Eskiçağ Anadolusunda Yer Adları", Ege Üniv. Sos. Bil. Fak. Dergisi, 1980, s.1-13.
Hüseynova, T. (2011). "Azerbaycan Yer Adlarında Etnotoponimler" (Yüksek Lisans Tezi), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İbret, B., Ü. (2003). "Çankırı'daki Köy Adları Üzerine Coğrafi Açıdan Bir İnceleme", Marmara Coğrafya Dergisi, 7, 53-80.
İçişleri Bakanlığı, (1928), Koylerimiz, Ankara.
İçişleri Bakanlığı, (1946), Meskun Yerler Kılavuzu 2 cilt, Ankara.
İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, (1982). Köylerimiz 1981, Ankara: Ye- nigün Matbaası.
İçişleri Bakanlığı (1971), Türkiye Mülki İdare Bölümleri-Köyler ve Belediyeler (1 Ha- ziran 1970 Durumu), İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü Seri: II, Sayı: 4, Ankara.
İl İl Büyük Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 3, Milliyet Yayınları, Ankara 1992.
İnan, A, (1966). Tuğ-Bayrak (Sancak), Türk Kültürü, S:46, Ankara, s.71-75.
İnan, A. (1987), "Türk Kabile İsimlerine Dair", Makaleler ve İncelemeler, içinde (s.1-7), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Orcan, S. (1984). "Toponomi, Coğrafi Yer Adları Standardizasyonu"nun Milli ve Mil- letlerarası Önemi", Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri: (ss.219-223) 11-13 Eylül 1984, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğu'nda Aşiretlerin İskânı, İstanbul: Eren Yayın- ları.
Osmanlı Yer Adları I (2013), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Os- manlı Arşivi Daire Başkanlığı, Ankara.
Otman, A. (1998). Dünden Bugüne Salihli. İzmir: Anadolu Matbaası.
Ögel, B, (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş, C:VI, Ankara: TTK Yay.
Önder, M. (1984). "Anadolu Şehir Adları Efsaneleri", Türk Yer Adları Sempozyumu Bil- dirileri, Seminer-Kongre Bildirileri Dizisi 17, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayın No: 60, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi.
Önder, M, (1997). Sehirden Sehire Anadolu, Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
Özçağlar, A. (2000). Coğrafya'ya Giriş, Ankara: Hilmi Usta Matbaacılık.
Özçağlar, A. (2011). İdari Coğrafya, Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
Özkan, I. (2012). "Nahçıvan Yer Adlarıyla Türkiye'deki Yer Adlarının Dil Özellikleri Açısından Karşılaştırılması", (Yüksek Lisans Tezi), Kars: Kafkas Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Umar, B, (1991), Türkiye'deki Tarihsel Adlar, C: I, Ankara: İlke Yayınevi.
Palancı, H. (1996), Anadolu'daki Türkçe Yer Adları, Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Pakalın, M.Z. (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I, III. Baskı, MEB Yayınları, Ankara.
Sakaoğlu, S. (1984). "İnsan Adlarından Kaynaklanan Yer Adlarımız", Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri: 11-13 Eylül 1984-Ankara (ss. 259-264), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Sezen, T. (2006). Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlü- ğü, Cilt I, Yayın No: 21, ISBN: 975-19-3945-3, Ankara.
Tarama Sözlüğü (2009), 4. Baskı (I. Cilt) 3. Baskı (II., III., IV., V., VI., VII., VIII. Cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Tuncel, H. (2000). "Türkiye'de İsmi Değiştirilen Köyler" Fırat Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Dergisi, 10(2), 23-34.
Tuncel, M, (1995), "Eskişehir", Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C: 11, İstan- bul, s. 401-402.
Türkay, C, (1979). Basbakanlık Arsivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorlugu'nda Oy- mak, Asiret ve Cemâatlar, İstanbul, Garanti Matbaası, 1979 Köylerimiz (1981), İç İşleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü Yay. Ankara.
Türkçe Sözlük (2005), 10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VIII, Türk Dil Kurumu Yayınları, Türk Ta- rih Kurumu Basımevi, Sayı 211/8, Ankara 1975.
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü 1, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, sayı: 146, Ankara 1963.
Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü III, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Sayı: 211/3, Ankara 1968.
Yaşar, O., Yaşar, F, Ö. (2010). "Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine ve Yenice (Çanakkale İli) İlçelerinde Köy Adlarının Kaynakları, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (11), 599-611.
Yediyıldız, B, (1984). Türkiye'de Yer Adı Verme Usulleri, Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, Ankara, s.27-29
Yeşilyılmaz, Y, (1984). Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, KB. Yay, Ankara, s.67- 71.
Yıldırım, D. (1984). "Coğrafyadan Vatana Geçiş ve Vatan ile Göç Ediş Problemi", Türk Yer Adları Sempozyumu Bildirileri, (ss.157-168), Ankara.
(Makalede adı geçen köylerin muhtarları ve sakinleri ile yapılan görüşme, anket, müla- katlardan da yararlanılmıştır).
(Menyeli Hüseyin Yengi ve Naci Yengi, http://akvirankoyu.tr).